Die skerp lig maak my oë seer soos ek by die voordeur uitsukkel en die trappies versigtig afbeweeg. Ek gaan staan stil op die sypaadjie en meet my roete onseker af. Skaars gee ek my eerste tree die pad af toe hý van iewers by my aansluit.

Ek herken hom nie, maar sy teenwoordigheid voel bekend, soos ʼn argaïese herinnering. Met sy lang grys hare en twee rye diep plooie aan weerskante van sy ronde gesig kyk hy reguit voor hom uit en hou sy pas in die rigting wat ek inslaan. My eerste tree gaan woordeloos voort, maar die kierie wat hy saam met hom dra, tik ritmies op aardkors en verbreek die stilte in magiese vibrasies. Tik tik tik.

Ons lê ʼn taamlike afstand af voor my eerste poging tot ʼn gesprek, maar ek sukkel om die woorde te vorm en bal my vuiste kwaai teen my onderontwikkelde vermoëns. Ek raak agter en moet huppel en spring om by die ouman en sy kierie te bly. Nuuskierigheid forseer uiteindelik my eerste woorde uit. 

"Wie is jy?" vra ek, maar hy hou sy pas in stilte. Tik tik tik. Ons beweeg relatief vinnig verby rye en rye huise wat weerskante van die straat in gelid oprys. Vierhoekige houers van herinneringe.

In ʼn oomblik van spontane jeugdigheid verlaat ek my metgesel en hardloop met kort, vinnige treetjies oor die groen grasperke wat die wêreld verfraai. Ek swenk rats tussen bome en tuintjies, hardloop en val en staan op en hardloop weer. My tree verleng en maak dieselfde magiese vibrasies op die aarde wat konsentries uitkring in die rigting van nabye huise. Die polsende golwe bars hul deure oop en medemensies stroom uit hul wonings om die vlietende oomblik van vryheid mildelik te deel. Soos swaels sny ons deur die lug, oor en weer en tussen mekaar. Ons wapper en klets saam in hoë boomtakke. Ons bad in soel fonteine. Opeens, soos in ʼn oogwink, word dit stil en ek vind my weer langs my immerteenwoordige metgesel. Tik tik tik.

Die ouman bly verbete aanstap en ek hou outomaties by.

"Waarheen stap jy?" probeer ek weer. Dié keer meer selfversekerd, maar met dieselfde nuuskierigheid.

"En waarom stap jy saam met my? Neem jy my êrens?" Stilte.

"Kan ons nie nog..." Tik tik tik. Die volgende oomblik voel dit asof sy pas versnel en ons jaag tussen koue sementgeboue wat hoog bo ons uittroon. Kil handelskatedrale met glasoë wat gluur en grou mure wat ons aan weerskante kelder en in een rigting forseer. Ewe skielik wemel dit van massas en massas mense wat soos slange rondkriewel op die warm teer. Die geraas wat vanuit die stad opdruis, doof die getik van die ouman se kierie vir ʼn oomblik uit. Ek seil verby dié wat te stadig beweeg en word gestamp deur dié van agter. Met tande gekners stoei elkeen verwoed oor en weer en verby skubagtige ledemate wat mekaar meedoënloos verstrengel.

Ek vererg my vir dié wat my terugstamp en trek myself vorentoe aan dié wat voor my is. Oplaas beur ek by die laastes verby en skud myself ongeërg reg toe ek anderkant uit is. Die stank van swael en sweet kleef aan die binnewande van my neus. Die ouman se kierie klink weer in my ore op en ek vermy sy gesig soos ons verder stap. Tik tik tik.

Ek kyk terug oor my skouer. Die huise met hul tuine is ver, hul weligheid lyk vaal deur die newels. In die stad lyk al die yslike geboue eenders en elke mensgesig vreemd. Dis nou droog en koud, die landskap verrimpeld en gekraak soos ʼn soutpan. Aasvoëls draal laag en tydsaam in sirkels bokant ons.

Tik tik tik, hou die ouman sy pas, ritmies en konsekwent. Sy blik na voor, soos altyd. "Ek verstaan nie waarom jy saam met my móét loop nie," sê ek moeg en afgeleef, "maar kan ons asseblief stadiger voortgaan?" Met my oë op skrefies probeer ek die pad meet wat steeds voor my lê, maar dit vernou in die verte en loop dood teen die horison.

The post ’n Kort verhaal appeared first on LitNet.

Gebaseer op ’n ware verhaal

Net so na twaalf die middag klop die posman aan die deur van die Hammangesin van Lichtenburg. Johanna Hamman maak die deur oop en groet hom. Hy gee aan haar ʼn koevert wat van die telegramkantoor op die dorp kom. Johanna maak die koevert oop en die posman loop sonder om te groet. Hy weet dit is slegte nuus.

Johanna haal ʼn geelgekleurde blaadjie uit die koevert en begin lees:

Mnr. en mev. Hamman

Dit is vir ons ʼn moeilike taak om u in te lig dat u seun, Vic Hamman, op die 12de April 1917 gedurende die gevegte naby Fampoux gesneuwel het.

Beide sy Majesteit, George V, en die Eerste Minister, generaal Louis Botha, wil u graag inlig dat u seun se opoffering hoogs aangeskryf word en dat hy sy koning en sy land met eer gedien het. Ons hoop u is net so trots op hom as ons.

Ons wens u sterkte toe in hierdie moeilike tyd.

Sy stort net daar in die deur inmekaar. Haar man vind haar daar, snikkend. Hy vra haar nie wat fout is nie. Hy kan net raai. Hy neem die telegram uit haar hand en lees dit ook. “Wie de donner is Vic Hamman?” vra hy.

“Dit is die naam wat hy vir homself gekies het. Johannes, ons Wijnand is dood,” ryg sy die woorde deur die gesnik uit. Haar jongste seun is dood. Die appel van haar oog is nou ʼn gevalle soldaat iewers in Frankryk. Sy staan op en loop na die sitkamer waar haar seun se foto op die kaggelrak staan. Saggies streel sy die glas waardeur sy gelaat vertoon word. Toe die idee by haar opkom hoe swaar hy dalk moes ly, stort sy vir die tweede keer ineen en gee geen keer aan die pyn wat by haar hart uitstroom nie. Johannes het steeds by die deur gestaan. Hy wou nie voor sy vrou huil nie. Alhoewel hy en Wijnand nooit oor die weg gekom het nie, wou hy gehad het dat sy seun moes terugkom. Nou is dit onmoontlik. Dit is selfs onmoontlik om totsiens aan hom te sê.

Wijnand Hamman het sy naam opgegee as Vic Hamman toe hy vrywilliglik aangesluit het as Suid-Afrikaanse soldaat wat in Europa wou gaan veg. Hy het in Frankryk gearriveer in Julie van 1916. Drie maande later is hy tot die rang van onderkorporaal bevorder en moes hy saam met sy sersant, O’Donaghue, die troepe in sy veggroep in lyn hou.

Teen die oggend van die 9de April 1917 was Vic en sy veggroep net buite Arras. Die oggend se weer was koud en nat, maar daar was reeds tekens dat die lente op pad was. Vic kon dit sien, nie net in die natuur nie, maar ook aan die kleiner hoeveelheid whisky wat sy troepe elke nag gedrink het om warm te bly. Daardie oggend sit Vic, in ʼn nat en modderige loopgraaf, op ʼn houtbankie en maak sy bajonet skerp. Terwyl hy besig was, het een van sy makkers langs hom kom sit. Hubert Wilson was ʼn Durbaniet wat by die Durbanse hawe gewerk het toe hy besluit het om by die 2de Suid-Afrikaanse Infanterie Regiment aan te sluit. Hy was van die min Engelssprekende soldate wat met Vic kon gesels omdat hy Vic se taal tot ʼn mate geken het. Vic kon wel Engels vlot praat na twee jaar in die Transvaalse Skotse Regiment, waarin hy voor die oorlog diens gedoen het. Hy wou Wilson egter help om sy Afrikaans te verbeter sodat, wanneer hulle terug in Suid-Afrika was, Wilson beter met die Natalse Afrikaners oor die weg kon kom.

“Jy weet, Vic, ek mis die see,” het Wilson gesê.

“Seker ook die woeligheid van die hawe?” antwoord Vic.

“Net so. Ek verkies die geluid van nuwe inkomende skepe in plaas van hierdie ontploffings elke dag. As ek toe geweet het wat ek nou weet, sou ek nooit aangesluit het nie.”

“Ek sou,” antwoord Vic kortaf terug.

“Hoe nou?”

“Dis maklik, Wilson. Ek wou nie my hele lewe in Lichtenburg bly nie”.

Wilson het Vic snaaks aangekyk. Hy het so pas eintlik vir Wilson vertel dat die Wes-Front beter vir hom is as sy geboortedorp. Vic het agtergekom dat Wilson hom verbaas aanstaar.

“Wat? Lichtenburg is nie Durban nie, Wilson. Gaan bly jy daar en dan sal jy sien hoe jou opinie ook sal verander.”

“Jy is vreemd, Vic,” is al wat Wilson kon sê terwyl hy ’n sigaret aansteek en ook vir Vic een aangee. Daar sit die twee troepe toe – hul rûe teen ʼn papnat loopgraafmuur, wagtend, soos almal, vir hul volgende bevele. Beide het geweet dit kon enige tyd kom. Die sleutel was om elke oomblik ten volle te geniet. Al kom die sersant met bevele wat jy nie wil hoor terwyl jy aan jou sigaret teug nie.

Sersant O’Donaghue, ook ʼn Durbaniet, het by die twee manne gestop en sy pyp aangesteek. Hy was ʼn veteraan van die Anglo-Boereoorlog, maar het nie sy Afrikanersoldate swak hanteer nie. Inteendeel, hy het maklik met Vic saamgewerk en hom net soos sy ander troepe hanteer.  

“Get your gear. We are moving out,” het O’Donaghue gesê toe hy sy pyp aangesteek het.

“Waarheen, Sersant?” het Vic gevra en sy sigaret doodgesmoor teen die muur.

“To a little town called Fampoux. We will be stationed on its eastern side. Spread the word.” Vic het opgestaan en so gemaak. Hy het al die manne onder sy beheer vertel en seker gemaak dat hulle gereed is om te beweeg.

Twintig minute later het almal onder leiding van O’Donaghue begin aanstap na hul nuwe buitepos by Fampoux. Niemand in die veggroep het al van die plek gehoor tot op daardie dag nie. Natuurlik het elkeen gehoop dat hul nuwe buitepos nog ʼn treetjie nader aan Duitsland was. Elkeen was steeds oortuig dat hulle binnekort die Keiser uit Berlyn sou wegjaag en die Duitsers sou dwing om oor te gee. Vic was een soldaat wat nie aan sulke lawwe praatjies deelgeneem het nie. Hy het nie enige haat teenoor die Duitse Keiser of die Duitsers gekoester nie. Hy wou net ʼn soldaat wees en nie die oorlog mis nie. Hy wou iets van homself maak en ʼn loopbaan in die Unie Verdedigingsmag was vir hom veel beter as die vervelige lewe van ʼn kaartjieknipper vir die Suid-Afrikaanse Spoorweë.

Teen die aand van die 10de April 1917 was Vic en sy makkers by hul beplande punt in Fampoux. Hulle was so naby aan die Duitse magte dat hulle kon hoor hoe hul vyand in die teenoorgestelde loopgraaf vir mekaar geroep het. Die Duitsers het geweet dat dit Suid-Afrikaners was wat so pas gearriveer het en een van hulle het Sarie Marais gesing om Vic en sy manne te verwelkom. Die woorde was natuurlik nie heeltemal korrek nie, maar met die wysie was daar geen fout nie. Toe die serenade klaar was, het Wilson “Vele Dank!” teruggeskree, tot groot genot van die Duitsers. Vic en die ander soldate het ook gegiggel. “Don’t fraternise with the enemy!” het O’Donaghue Wilson tereggewys, maar self geglimlag toe hy omdraai om sy pyp aan te steek.

O’Donaghue was besig om sy vuurhoutjies in sy boonste sak te bêre toe Vic by hom aansluit. O’Donague het na Vic gekyk. Hy kon steeds nie verstaan waarom hierdie seun uit die Wes-Transvaal saam met die Britte wou veg nie. Het hyself en ander Britse soldate nie Afrikaners soos Vic se lewe minder as twintig jaar gelede ʼn lewende hel gemaak nie? O’Donaghue het self gesien hoeveel kruise daar by die verskillende konsentrasiekampe gestaan het na die oorlog. En tog, hier staan hy, ’n Brit, vandag saam met ʼn Afrikaner-onderkorporaal wat hy met sy lewe vertrou.

O’Donaghue het Vic aangesê om die manne te waarsku dat die bevele om aan te val enige oomblik aangestuur kan word. Al waarvoor die bevelvoerders gewag het, was om al die voorraad vir die beplande aanval te ontvang en onder die soldate te verdeel. Elkeen moes maar ʼn plekkie kry om te lê en probeer om soveel slaap as moontlik in te kry. Vic het die boodskap aan sy makkers oorgedra en elkeen se tyd om as brandwag te staan, uitgewerk. Toe elkeen ʼn sluk van die enigste whiskybottel in die groep geneem het, sien Vic hoe ene Parker die enigste holte in die loopgraaf vir homself toeëien. Parker was ʼn jong soldaat uit Pietermaritzburg se geweste en nie gewoond daaraan om onder die sterre te slaap nie.

Die son was nog nie behoorlik op nie toe hulle die eerste skoot hoor. Dadelik het almal opgespring en gekyk waarvandaan die skoot gekom het. Almal was op, behalwe Parker. Dié het nog op sy rug bly lê, sonder sy helm, in die holte waar Vic hom laas gesien het. Vic het homself vir Parker vervies. Die jongman was darem al twee weke in Vic se veggroep en moes al gewoond gewees het aan die klank van ʼn skoot wat afgaan.

“Ag nee, man! Parker, lig jouself uit daardie gat, man!” het Vic uitgeroep en Parker aan die skouer gepluk, maar niks het gebeur nie. Hy vervies homself toe behoorlik en tel die jongman aan die kraag uit die holte op. Dis toe dat hy sien dat Parker deur ʼn skoot in die kop getref is. Sy dooie oë het teen die kant van die oogbank gerol en bloed het stadig uit sy mond en neus gevloei. Vir ʼn oomblik het Vic geskok gestaan. Dit is toe dat die tweede skoot die stilte deurboor, Vic net-net mis en Parker ’n tweede keer in die kop tref.

Vic het Parker se liggaam laat val en homself agtertoe geslinger na waar sy makkers hom agter die naaste draai kon terugtrek.

“Sniper!” het Wilson geroep en probeer kyk waar die vabond moontlik kon wees. Hulle het geweet dat die skerpskutter nie weer ʼn skoot sou afvuur om sy posisie weg te gee nie. Die beste skut onder die manne was Charlie Warren van Ladysmith. Hy het reg langs Wilson gaan staan om te probeer kyk waarvandaan hy die skoot, so om die draai van die loopgraaf, kon afvuur om die skerpskutter te dood. Oorkant die loopgraaf se wal, het Warren drie bome sien staan. Die bome was verniel, maar het steeds tot ʼn mate beskerming gebied aan enigiemand wat dit sou waag om van daar af te skiet.

Warren het Wilson gevra om op sy knieë te staan sodat hy die loop van sy geweer op sy skouer kon rus. Dit sou Warren genoeg ruimte gee om sy loop te lig en die skerpskutter te soek. So gevra en so gedaan. Warren het stelselmatig deur die takke begin soek om te sien of hy nie die skerpskutter kon opmerk nie. Daar was nie enige blare aan die bome oor nie, maar die stamme was so dik dat ’n mens maklik agter dit kon wegkruip. Al wat Warren moes sien, is ʼn voet wat uitsteek of ʼn vinnige beweging wat die skerpskutter sou verraai.

Warren het nie lank gewag nie. Deur sy geweer se teleskoop het hy gesien hoe ʼn hand vinnig iets in ’n geweer laai en die skerpskutter links om die boom sou draai om die volgende skoot te neem. Warren was reg vir hom. ʼn Sekonde later het hy sy kans geneem en ʼn skoot afgevuur. Die skerpskutter het agteroor geval en nie weer opgestaan nie. Die manne het Warren juigend en prysend op die skouer geklop. Vic en Warren het saam afgesit na waar die skerpskutter geval het en Vic het die lyk vinnig tot binne-in die loopgraaf getrek. Gelukkig het geen Duitser die kans waargeneem om Vic te skiet toe hy die skerpskutter se lyk gaan haal het nie.

O’Donaghue het by die plek aangekom net toe Vic die lyk begin ondersoek het. Warren se skoot het die skerpskutter in die kop getref. Hy is op slag dood. Vic het die gesneuwelde skerpskutter se sigarette uitgehaal en dit in sy eie sak gesteek. Die skerpskutter se aansteker het hy vir O’Donaghue gegooi.

“Daar, Sersant. Nou hoef jy nie meer te sukkel met nat vuurhoutjies nie.” O’Donaghue het sy kop geknik en teruggeglimlag. Vic het ʼn klein boekie uit die skerpskutter se baadjiesak gehaal. Hy het dit oopgemaak en verbaas na die Afrikaanse woorde op die eerste bladsy gestaar. Verslae het hy na O’Donaghue opgekyk.

“What is it, Vic?” het die sersant gevra. Op die eerste bladsy het die man se naam gestaan.  

“Dit het behoort aan Heinrich Raubenheimer. Hy is van Heilbron in die Vrystaat” het Vic verbaas teruggeantwoord.

O’Donaghue het geweet dat daar Duitse afstammelinge van Suid-Afrika was wat by die Duitse magte in Suidwes-Afrika aangesluit het. Na sy kort verduideliking het O’Donaghue Warren beveel om die twee gesneuwelde soldate aan die medici te gaan oorhandig. Hy het Vic een kant toe geroep en hom vertel dat die kanse goed was dat hulle die volgende dag sou aanval. Vic moes die manne besig hou. Die aanvalsplan sou teen laatmiddag bekend wees.

’n Aandete van aartappels en boeliebief, en ekstra sigarette, is aan die soldate opgedis, wat aan hulle die versekering gegee het dat hulle die volgende dag sou veg. Terwyl elkeen gesit en geëet het, kon hulle hoor hoe O’Donaghue luidkeels beswaar maak teen die aanvalsplan. Wat presies hy geskree het, kon hulle nie hoor nie, maar dit was duidelik dat die sersant sy humeur heeltemal verloor het. Oomblikke later het hy by die ingang van die luitenant se kwartiere uitgebars en verder van hulle af weggestap. Hy het sy pyp opgesteek en dit op sy eie gestaan en rook. Vic kon sien sy manne was bekommerd. Al die onrus in die luitenant se kwartiere het hulle laat besef dat hul kans op oorlewing maar skraal was. Vic het hulle die belofte gegee dat hy met die sersant sou gaan praat. Hy het sy bord neergesit en na die sersant geloop.

Sersant O’Donaghue het byna geskrik toe Vic by hom aankom, so diep versonke was hy in sy eie gedagtes.

“Wat gaan aan, Sersant?” wou Vic weet. Die sersant kon Vic nie in die oë kyk nie. Hy het diep asemgehaal en die gebrande tabak uit sy pyp op die loopgraaf se modderige oppervlakte uitgegooi.

“You see those scorched tobacco leaves in the mud?”  

“Ja,” antwoord Vic.

“We will be like that tomorrow.” Vic en O’Donaghue het vir ʼn oomblik doodstil gestaan, voordat die sersant die stilte gebreek het en verder aan Vic gesê het: “Tell the men that they should be ready by 05:00.” O’Donaghue het niks verder gesê nie, maar by die loopgraaf afgeloop.

Vic het die instruksies aan sy troepe oorgedra. Die aanvalsplan was eenvoudig: Om vyfuur sou elke soldaat met ’n leer oor die loopgraaf se muur klim en oor die laagte tussen die loopgrawe van die Duitsers en hul eie loopgraaf beweeg. Enige Duitse soldaat wat kop bo die loopgraaf uitsteek, moes hulle doodskiet. Hulle moes ook weet dat daar doringdraad gespan was en dat die Duitsers direk oorkant hulle ten minste twee masjiengewere tot hul beskikking gehad het.

Vic se troepe kon nie maklik aan die slaap raak nie. Die troepe wat iets vir hul geliefdes wou sê, het hul briewe gedurende die aand geskryf en aan die kommunikasie-offisier in die luitenant se kwartiere oorhandig. Vic het aan niemand geskryf nie.

Vic het twee ure lank diep geslaap. Om vieruur was hy wakker en besonder rustig en kalm. Hy het elke soldaat individueel en saggies wakkergemaak en seker gemaak hulle is reg om oor die loopgraaf te klim. Met die lere teen die muur stewig opgerig, het elkeen kans gekry om sy laaste sigaret aan te steek terwyl hulle na Vic se laaste woorde van bemoediging geluister het. Hy het geëindig met: “Sien julle weer hier wanneer die koffie reg is!” Die manne het senuweeagtig gegiggel, maar dadelik stil geword toe sersant O’Donaghue sy opwagting gemaak het. Hy het niks gesê nie omdat hy geweet het Vic het alles gesê wat die manne moes weet. Elkeen het nou net gewag vir die fluitjie om af te gaan.

Presies op die uur is die fluitjie geblaas. Soos een man het die soldate geskree en die eerstes het die lere uitgeklim. Binne oomblikke was die eerstes op die rand. Die tweedes en derdes was op hul hakke. Dit het vir ’n oomblik gelyk na ʼn goeie begin, totdat die eerste soldate van die rand tot op die loopgraaf se grondvlak geval het. Die Duitsers was nie onkant gevang nie. Hulle het die aanval verwag en toe hulle die eerste soldate gesien het, het hulle begin om elkeen wat oor die rand klim, dood te skiet. Op die derde trap is Vic deur ʼn gewonde soldaat van die leer afgestamp. Dit was Wilson. Hy was noodlottig gewond. Oomblikke later het hy gesterf. Vic het sy geweer gegryp en weer begin klim. O’Donaghue was net agter hom. Beide het dit reggekry om tot op die rand te kom en die eerste skote wat op hulle gemik is, te ontduik. Hulle het Warren plat op die grond sien lê, die draadknipper steeds stewig in sy hand. Hy het ten minste daarin geslaag om die doringdraad te knip voordat hy doodgeskiet is. O’Donaghue en Vic het met byna elke tree ʼn skoot afgevuur in die rigting van die Duitse loopgrawe. Dit was moeilik om tegelykertyd vinnig te beweeg, te mik en te vuur.

Op ’n stadium het Vic omgekyk en probeer om sy manne en sy sersant te soek. Hy kon niemand sien nie. Dit is toe dat hy gevoel het hoe iets sy enkel gryp. Dit was O’Donaghue. Hy het gewond langs Vic gelê het en om hulp geprewel. Vic het afgebuk en die sersant probeer optel. O’Donaghue se hele buik was oopgeskiet en hy kon nie opstaan nie. Vic het sy geweer neergegooi en probeer om O’Donaghue op sy skouers te tel. Dit was die laaste oomblik wat hy enige krag in sy lyf gevoel het.

Hy het op sy knieë neergeval. Hy kon voel hoe sy bloed warm uit sy borskas en oor sy vel vloei. Hy het O’Donaghue ook laat val. Hy het stadig afgekyk na sy wond en na waar sy sersant nou morsdood gelê het. Toe het hy net voor hom uitgestaar. Hy het geweet sy tyd het gekom. Hy het nou verstaan waarom sy sersant die vorige dag so kwaad was. O’Donaghue het geweet dat die Suid-Afrikaners as kanonvoer gebruik sou word, of liewers, as teikens vir die masjiengewere. Oomblikke later het Vic se kop agteroor geruk en hy het gehoor hoe iets in sy nek breek. Hy het agteroor geval. Leweloos. Vic Hamman is vir die tweede keer geskiet; hierdie keer in sy kop. O’ Donaghue, Vic en elke troep wat onder hulle gedien het, was dood. Elkeen deur Duitse vuurkrag binne vyf minute verniel en vermorsel.

ʼn Maand later het Skotse soldate die oorskot van Vic en sy manne buite Fampoux begrawe. Kort na die sluiting van die Verdrag van Versailles kry Johanna Hamman weer ʼn brief, hierdie keer van die Britse Grafkommissie.

Soos u in kennis gestel is, Vic Hamman het gesneuwel en is begrawe by Fampoux. Hy sal in die Browne Copse-begraafplaas herbegrawe word waar u en u geliefdes eer aan hom sal kan betuig. Laat ons net weet indien u iets spesiaals op sy grafsteen wil laat graveer voordat dit opgerig word.

Om onbekende redes het Johanna egter ʼn ander plan gemaak om Vic te herdenk en oor hom te rou. In Lichtenburg se begraafplaas het sy vir Vic – of Wijnand vir haar – ʼn vollengte graf laat uitlê waar ’n mens dit vandag steeds kan sien.

Foto's met vergunning van die skrywer.

The post Begrawe buite Fampoux ... en in Lichtenburg appeared first on LitNet.

LAPA Uitgewers soek manuskripte oor die liefde wat Afrikaans in al haar tonge uitbeeld. Die liefde is wel ’n universele taal, maar dit klink darem baie lekkerder in jou eie dialek of variëteit.

Om dít te fasiliteer, hou ons ’n kompetisie waarin ons vra: Hoe klink die liefde in jóú se Afrikaans? Praat jy of jou karakters Kaaps, Johannesburgafrikaans, Namakwa-afrikaans of Oranjerivierafrikaans? Klink die Afrikaans van die Weskus anders as die Afrikaans van die Ooskus?

Ons wil weet; en ons wil weet oor die liefde, want dít is iets wat ons almal verstaan.

HemelBesem vertel gereeld dat jongmense skaam is vir hulle eie variëteit van Afrikaans, want daar bestaan nie genoeg voorbeelde in die media dat enige Afrikaans, anders as die sogenaamde standaard, gebruik kan word om hartsake aan te spreek nie. Ons wil dit verander.

Daar is geen genrevoorskrif nie, solank dit ’n lekkerleesverhaal van tussen 45 000 en 75 000 woorde oor die liefde is. Soos Afrikaans, het die liefde baie vorme. Enige dialek of variëteit van Afrikaans word aanvaar, LAPA soek egter opsetlik na verhale wat Afrikaans in al haar tonge uitbeeld; die keuse van wenners en publiseerbaarheid sal hierdeur beïnvloed word.

Die prysgeld is soos volg:

• R20 000 vir die wenverhaal
• R10 000 vir die naaswenner
• ’n Debuutprys van R5 000 word uitgeloof. Dié prys sou moontlik ook aan die wenner of die naaswenner toegeken kon word.

Die sluitingsdatum vir voorleggings is middernag 3 Februarie 2020.

* * *

Die reëls van die kompetisie is soos volg:

1. Persone bo 18 mag inskryf.
2. Slegs oorspronklike werke deur die skrywer sal aanvaar word en slegs een verhaal per persoon mag ingeskryf word. Enige dialek of variëteit van Afrikaans word aanvaar, LAPA soek egter opsetlik na verhale wat Afrikaans in al haar tonge uitbeeld; die keuse van wenners en publiseerbaarheid sal hierdeur beïnvloed word.
3. Verhale van tussen 45 000 – 75 000 woorde kan ingeskryf word.
4. Deelnemers gee aan LAPA Uitgewers (Edms.) BPK. die eerste opsie om enige van die inskrywings te publiseer. Geen ingeskrewe verhaal mag elders voorgelê word of tans voorgelê wees vir moontlike publikasie nie. LAPA sal ná afloop van die kompetisie skriftelik met alle deelnemers in verbinding tree om te bevestig of hul verhale gepubliseer word, al dan nie.
5. Die volgende moet op die heel eerste bladsy van die voorlegging verskyn en enige inskrywing kan gediskwalifiseer word indien dit nie daarop verskyn nie:

• Die skrywer se naam en van*
• Titel van die manuskrip
• Lengte (aantal woorde) van manuskrip
• E-posadres
• Telefoonnommer
• Is jy ’n gepubliseerde skrywer of nie?
• Vir redigeringsdoeleindes dui aan in watter dialek of variëteit die verhaal geskryf is

*Indien daar onder ’n skuilnaam geskryf word, moet die skrywer se volle naam en van ook op die heel eerste bladsy van die manuskrip aangebring word.

6. Stuur ’n sinopsis (opsomming) van 100-300 woorde oor die manuskrip wat jy voorlê
7. Stuur jou manuskrip vir ons in die volgende formaat:

• Getik op wit A4-papier en slegs aan een kant gedruk (indien nie per e-pos voorgelê nie).
• Dubbelspasiëring.
• In ’n maklik leesbare lettertipe (12 pt Times New Roman of Arial).
• Breë kantruimtes (margins) om aantekeninge te maak (2cm is voldoende).
• Manuskripte moet nie gebind wees nie.
• Onthou om die bladsye te nommer.

8. Indien die manuskrip aanvaar word vir publikasie, sal ’n proses van manuskripontwikkeling plaasvind.
9. Die beoordelaars se beslissing is finaal en geen korrespondensie sal daaroor gevoer word nie. Indien die gehalte van die inskrywings nie na die beoordelaars en LAPA Uitgewers se mening voldoende is nie, word die reg voorbehou om geen pryse toe te ken nie. Die doel van die kompetisie is tweeledig: Om variëteite van Afrikaans te ondersoek wat tot nou té min aandag gekry het, en om ’n verhaal van liefde uit te beeld. Manuskripte wat albei goed doen, staan ’n beter kans om uitgegee te word en moontlik te wen.
10. Die prysgeld is soos volg:

• R20 000 vir die wenverhaal
• R10 000 vir die naaswenner
• ’n Debuutprys van R5 000 word ook uitgeloof. Dié prys sou moontlik aan die wenner of die naaswenner ook toegeken kon word.

11. Geen manuskripte sal teruggestuur word ná afloop van die kompetisie nie. LAPA Uitgewers en die organiseerders is nie aanspreeklik vir die verlies van enige inskrywing nie, en ontvangs sal per e-pos erken word. Dit is altyd raadsaam om ’n afskrif van ’n manuskrip te hou.
12. Werknemers van die ATKV en LAPA Uitgewers mag nie deelneem nie.
13. Geen korrespondensie sal vooraf plaasvind nie. Die eerste korrespondensie sal met die ontvangs van die manuskrip plaasvind.
14. Wenners moet bereid wees om media-onderhoude toe te staan.
15. Deur in te skryf onderneem jy dat jy al die reëls gelees en aanvaar het.

* * *

Inskrywings kan op drie maniere voorgelê word.

• Per e-pos: stuur dit aan kompetisie@lapa.co.za
• Per koerier: Stuur dit aan LAPA Uitgewers, Bosmanstraat 380, Pretoria, 0002
• Die posdiens is uiters onbetroubaar en baie stadig, maar voorleggings kan ook gestuur word aan: LAPA Uitgewers, Posbus 123, Pretoria, 0001

Merk duidelik jou manuskrip: Die liefde in jou se Afrikaans 2019/20

The post Kompetisie: Die liefde in jóú se Afrikaans appeared first on LitNet.

In Egipte was daar ’n huis, vlak langs ’n verkeersirkel. Die paaie wat uit drie rigtings by die sirkel bymekaargekom het, was grondpaaie. Een pad het hoofpad toe gelei, die tweede in die dorp in, tussen die winkels deur tot by die plein waar die buitelugkafees en restaurante was. Die derde was die pad na die hawe toe. Dit was nie ’n kommersiële hawe nie, net ’n vasmeerplek vir luukse jagte van regoor die wêreld, en weelderige woonstelle en restaurante rondom vir die eienaars van die jagte.

By die huis se voordeur was ’n bougainvillea wat hoog tot by die tweede vloer gegroei het. Vir die grootste deel van die jaar was die boom oortrek met blomme waarvan die kleur mens jou kon voorstel mooi in die middel tussen pienk en pers was. Dit het Mohammadar altyd goed laat voel as hy by sy winkel uitkyk oor die sirkel en die blomme soos spatsels verf in die helder oggendson teen sy huis se voorkant sien. Alles in ag genome, sê hy dan vir homself, gaan dinge nie te sleg nie. Tye is moeilik, dit was waar. Daar was al hoe minder toeriste die afgelope twee, drie jaar, maar hy maak nog genoeg, met al die skoolkinders wat in die middae fietse kom huur.

Fatma was bitter gekant toe hy by die hotel wou weg om die fietsbesigheid te begin. “Jy’s al oor vyftig, dis te laat om nou ’n besigheid te begin. Wat vir ’n besigheid is dit nou ook, fietse uithuur? Wie stel belang om fietse te huur? Boonop, wat weet jy van besigheid af? Jou hele lewe lank werk jy by ’n hotel.”

So het dit vir maande aangehou, terwyl dit by die hotel al hoe erger gaan. Hy’t keer op keer vir haar probeer vertel van die nuwe eienaars en die nuwe, jong bestuurder wat hom al sy dae gee. Uiteindelik het sy begin kalmeer, en dit het gelyk of sy aan die idee van ’n eie besigheid gewoond raak. Soms het hy selfs gedink sy is opgewonde oor die vooruitsigte, maar natuurlik sou sy dit nooit toegee nie.

Toe die afdanking kom, was hy hulle een voor. Hy’t genoeg weggesit gehad om die winkel oorkant die sirkel te huur, en hulle het met vyf fietse begin. Mourad was nog op skool, en elke middag het hy kom help met die skoonmaak en nasien. Omdat hy so gewild was, het baie van sy skoolmaats in die middae by die winkel kom uithang. Dan het hulle fietse gehuur om op en af mee te jaag en waaghalsige toertjies uit te haal, toe hulle kleiner was om mekaar te beïndruk, en later, op hoërskool, die meisies wat verbyloop op pad na die plein toe. Soms het dit so druk gegaan dat die klante moes toustaan. Dit was voordat hy genoeg gehad het om meer fietse aan te skaf. Nou het hulle ’n stuk of twintig, en ook vyf motorfietse, veldfietse. Mourad is later klaar met skool en het voltyds kom werk. Toe kry hy ’n idee om toere met vierwielmotorfietse in die woestyn in te begin, maar Mohammadar wou niks daarvan hoor nie. Hy kon nooit presies verduidelik hoekom nie, dit was net ’n gevoel dat hy nooit met daardie tipe klant oor die weg sou kom nie. Te raserig, te luidrugtig, en onbeskof daarby, meestal Italiaans, met hulle Arafat-kopdoeke en donkerbrille.

Uiteindelik is Mourad weg om sy eie ding te gaan doen, maar dit was nie vierwielmotorfietse nie. So was hy altyd, wispelturig, kan nie lank op een ding konsentreer nie. Maar ’n hart van goud. Maak vriende net waar hy gaan, met toeriste ook. Hy koop toe ’n toek-toek. Met ’n banklening. Mohammadar was buite homself van woede en hy het gesukkel om homself in toom te hou, want hy het nooit sy stem verhef teenoor sy kinders nie, selfs nie toe hulle tieners was nie. “Jy weet tog wat die banke doen, ons het al baie daaroor gepraat. Hulle lok die jong mans om ’n lening aan te gaan wat hulle in jare nooit kan terugbetaal nie. Oor drie jaar vat hulle die ding terug en jy sit met niks. Jy’t self vertel dit het met baie van jou vriende gebeur.”

Maar Mourad wou nie hoor nie, en buitendien was dit te laat. Van toe af was die geel-en-swart toek-toek dikwels voor die fietswinkel geparkeer. Van daar af kon hy toeriste wat na die jagte wou gaan kyk, hawe toe vat, of hoofpad toe om van daar af ’n minibus te haal stad toe. En dit het vir Mohammadar ekstra besigheid begin bring. Soveel dat hy aangebied het om te help, en binne drie jaar was die toek-toek afbetaal. Die skelm bankbestuurder se gesig het gelyk of hy iets suurs geëet het toe hulle die laaste paaiement voor hom neersit. Maar hulle het al die papiere by hulle gehad. Geleidelik het die gesette man begin ontspan en later selfs lekker gelag vir Mourad se goedige geskerts. En hy’t geteken – die lening was afbetaal.

Kort daarna is Assem weg by die hotel waar hy gewerk het. Dit was ’n skok vir die familie, want hy het niks van sy planne laat blyk nie. Vir ’n maand of ses het hy saam met ’n vriend ’n soewenierwinkel aan die gang probeer hou, maar Mohammadar het geweet dit sal nie uitwerk nie. Assem was presies die teenoorgestelde as sy broer, stil en ingetoë. Maar ’n slimkop; as hy ooit geld gehad het om ’n kind te laat verder leer sou dit hy wees. Nee, die soewenierbesigheid kon nie werk nie, Assem was eenvoudig nie die soort wat heeltyd verbylopende toeriste kon pes om in te kom en te kom kyk nie, daarvoor was hy te ernstig, te waardig. Mohammadar was eintlik bly toe hy dit opgee, want toe kom hy in die fietswinkel werk. Hy’t vinnig geleer om al die onderhoud en herstelwerk self te doen, en later het hy die bestellings en die boekhouding oorgeneem.

Eintlik was daar min oor vir Mohammadar om te doen in die winkel, maar hy geniet dit nogtans om daar te wees, veral in die middag as die kleinkinders met hulle vriende daar kom saamdrom en met die fietse op en af jaag in die straat. Ja, alles in ag genome gaan dinge nie te sleg nie, sê Mohammadar dan vir homself terwyl hy by die winkel uitkyk oor die sirkel na die bougainvillea se helder pienk-pers blomme by sy huis se voordeur.

Dit moes na die Christen-nuwejaar gewees het toe hy eendag die toeris oorkant die sirkel voor sy huis opmerk. ’n Lang, skraal man in ’n langbroek en T-hemp, met ’n trui of sweetpaktop om sy middel gebind. Dit was verstandig, het hy gedink, want hoewel die dae heerlik warm was, koel dit vinnig af saans, en dan kon dit boonop winderig raak, veral by die hawe, soos waar dit vir hom gelyk het die man op pad heen was. Of eerder hulle, want daar was ’n vrou ook, korterig, met ligte hare. Dit was te ver om enigiets van hulle gesigte uit te maak, maar dit het gelyk of hulle sonbrille dra.

Hy sou hulle seker nie eens opgemerk het nie, as dit nie was dat die man gaan stilstaan het voor sy huis nie. Hy’t na die boonste vloer opgekyk, van links na regs gekyk, van bo na onder en weer na bo. Daarna het hy effens agtertoe getree en die proses ’n hele paar keer vanuit verskillende posisies herhaal. Die vrou het geduldig gestaan en wag, maar sy het duidelik nie die man se belangstelling in die huis gedeel nie. Sy het van oorkant die pad af in die rigting van die winkel gekyk, en moontlik verder op in die straat wat dorp toe lei. Na ’n ruk het haar geduld skynbaar opgeraak, want sy het omgedraai en in die rigting van die hawe begin loop. Die man se bewegings het meer freneties geraak nadat die vrou begin wegstap het. Hy het op en af in die pad gekyk, en toe daar geen verkeer meer was nie reg in die middel van die pad gaan staan, ’n kamera te voorskyn gehaal en foto’s begin neem van die huis. Telkens het hy verstellings aan die kamera gemaak, maar Mohammadar kon nieteenstaande die afstand aan die afwesigheid van ’n bonkige lens aflei dat dit nie ’n professionele apparaat was nie.

Eindelik het hy op sy hurke gaan sit in die middel van die pad en nog foto’s geneem, maar toe daar weer verkeer aankom vinnig die kamera weggesit en begin loop in die rigting waarin die vrou verdwyn het. Mohammadar onthou hy het op sy horlosie gekyk. Dit was net na drie, dalk tien oor drie, maar beslis nie later as kwart oor drie nie.

Die dae daarna was stil. Meeste toeriste het vertrek, en die skole het nog nie begin nie. Hy het nie weer die een gesien wat foto’s van sy huis geneem het nie. ’n Paar keer in die middag, as hy uitkyk oor die sirkel na sy huis, het hy ’n vreemde gevoel gekry, amper soos ’n onrustigheid, maar dan is hy weer agtertoe om te gaan kyk wat Assem doen. Een middag, hy weet nie of hy weggedommel het terwyl hy gesit en koerant lees het nie, maar toe hy opkyk was sy huis skielik groter as gewoonlik voor hom, asof dit los van die grond af staan, kompleet of dit sweef op ’n soort wasigheid. Daar was geen kleur nie. Hy knip sy oë, maar dit maak geen verskil nie; die bougainvillea se blomme bly donker vlekke teen die bleekwit muur, reg langs die gapende gat waar die voordeur moet wees. Die gebou reik in sy geheel soos ’n kil, grys, nouerwordende monoliet hoog in die wolklose hemel in. ’n Stilte, allesomvattend en diepgaande, het om die huis gehang en besit geneem van die skaduwees wat die middagson op die grond maak. Vanaf die kinders op fietse en motors in die pad het geen klank hom bereik nie. Hy’t gedag dat hy die stilte fisies ervaar, nie as die afwesigheid van iets nie, maar eerder as ’n aktiewe uitstraling. En die uitstraling se werking in hom het ’n grenslose verlange na iets totaal onbekend veroorsaak, iets wat so diep verborge was dat geen mens ooit daarvan bewus sou kon word nie. Assem kom binne en skrik toe hy sy vader sien.

“Wat is dit, wat het gebeur? Jy’s so bleek soos ’n laken.”

“Ek weet nie…” stamel Mohammadar, “nee...nee, ek’s reg, ek het seker net ingedut,” en hy staan op. “Ek sal by Faoud langs gaan, miskien sal tee my goed doen.” Hy’t op sy horlosie gekyk. Dit was tien oor drie.               

Buite het hy onderlangs oor die pad na sy huis gekyk, maar van sy gewaarwording van flussies was daar geen teken nie. Faoud het hom soos gewoonlik hartlik gegroet en voorgestel hulle gaan koffie drink en hookah rook op die plein. “Kom,” het hy gesê, “ek het ’n goeie oggend gehad.”

Hulle stap in die straat af, en sover hulle gaan groet hulle die ander winkeleienaars wat in hulle deure staan of in groepies op die sypaadjie sit en tee drink. Dan kom hulle by die brug oor die kanaal. Die water lê spieëlglad en helder, en hulle kan visse vinnig heen en weer sien swem. Die weerkaatsing van die brug se halfronde opening in die water sluit naatloos aan by die opening self, sodat werklikheid en weerkaatsing saam ’n vol sirkel vorm. Mohammadar wonder hoekom hy dit nooit voorheen opgemerk het nie. Dit moet die soort ding wees wat skilders en fotograwe raaksien, en hy wonder hoe dit sal voel om so iets met ’n kamera te staan en afneem.

Ondertussen babbel Faoud onophoudelik voort; “Beste was ’n halssnoer en oorringe, saffier, wat ek verkoop het aan ’n vrou van Oekraïene. Baie vriendelik, praat Engels. Ek vra haar hoe dit kom dat sy Engels praat, en sy sê van haar man, glo van Suid-Afrika. Hy het heeltyd buite die deur gestaan. Lank en maer, wit soos ’n laken. Gestaan en staar na iets op in die straat.” Maar Mohammadar het skaars geluister, hy was te veel in die war. Dalk sou hy ’n dokter moes gaan sien, maar wat sou hy vir die dokter sê? Hoe kon hy beskryf wat hy ervaar het sonder dat hulle sou dink hy was besig om van sy kop af te raak?

Hulle kom aan op die groot plein waar al die strate uit die besigheidsdistrik bymekaarkom. Daar is restourante amper reg rondom, elk met sy eie pleintjie voor waar stoele staan en wag om op gesit te word. By meeste van die restourante is al die stoele leeg en verlate, maar nietemin vol kleurvolle uitnodiging en belofte van sagte gerief. Een plek is stampvol, met ’n buite-area twee keer so groot soos die ander, en gelukkig kry hulle plek taamlik voor waar die middagson nog nie deur die skaduwee van die gebou agter hulle oorval is nie.

“Ou Mahomet doen goed hé?” sê Faoud. “Wie sou kon dink, onthou jy nog toe ons saam op die skoolbanke gesit het in Ras Ghareb? Hy was nie presies wat jy skerp sou noem nie, en kyk nou. Goedkoop kos, en goeie kos moet ek bysê, goeie koffie, en met soveel klante kan hy sy pryse laag hou. Sy bier is die goedkoopste in die omgewing. Dis wat die toeriste lok. Die ander ouens kan nie byhou nie. Ek hoor ou Mostafa daar oorkant soek ’n koper. Wie sal wil betaal vir daardie duur stoele?”

Hulle bestel koffie en hookah. Die kelner, een van ’n hele span wat op strategiese plekke tussen die tafels staan, netjies geklee in ’n swart broek, donkergroen langmou hemp en swart onderbaadjie, maak die hookah staan langs die tafel en begin met die voorbereidingsritueel. Eers breek hy die shisha in stukkies wat hy in die bakkie laat val. Dan bedek hy die bakkie met aluminiumfoelie wat hy styftrek en om die rand vaskrimp. Met ’n tandestokkie maak hy ’n aantal gaatjies in die foelie, en dan plaas hy gloeiende kole met ’n tangetjie op die styfgespande foelie. Uiteindelik kry hulle elkeen ’n skoon mondstuk wat hulle by die pype se openinge inforseer. Faoud begin eerste trek.

Ondertussen het Mohammadar begin rondkyk na die klante rondom hulle. Daar is families, man, vrou in burka, en ’n rits kinders van klein tot groot, die kleintjies wriemelend op hulle stoele, die groteres se aandag volledig in beslag geneem deur elektroniese apparate waarop hulle vingers en duime blitssnelle bewegings maak. Groepe tieners laggend en skertsend, met hulle onderlinge intriges en vinnig-verskuiwende affiniteite en lojaliteite, stampend en kamtig slanend aan mekaar. Hier en daar ’n tafel met toeriste, meestal pare, die jongeres met kinders. Die oueres bleek maar met ’n roospienk blos op hulle wange van al die rondstap in die vars lug en die son; die mans met groot buike onder hulle T-hemde en dun, wit bene wat uitsteek onder hulle kortbroeke. Die vrouens asof hulle energie en sportiwiteit wil uitstraal in hulle wit hardloopskoene en ewe wit golfkepse. Mohammadar wil aan hulle dink as mense soos hyself, maar telkens skuif daar ’n wolk voor sy gedagtes in, amper ’n fisiese opwelling van diep onder uit sy maag as hy probeer dink dat hulle elkeen êrens behoort, ’n dorp, ’n straat, ’n huis. Faoud klop teen sy skouer.

“Jou beurt.” Mohammadar se hand bewe toe hy die mondstuk vat en begin trek.

“Wat bewe jy so? Ek’t gesien hoe sit jy en rondkyk. Jy weet hulle sê as ’n man bewe wanneer hy hookah rook, beteken dit hy kyk na ander vroue.” Faoud lag.

Mohammadar het juis net ’n goeie teug gevat en hy moet keer om nie te verstik nie.

“Nee...ek wonder maar net…” Hy wonder oor hierdie ongewone gedagtes wat hy kry, en of Faoud, en ander mense, ook sulke gedagtes kry. Hoe sou jy ooit kon weet, jy kan hulle tog nie vra nie?

“Ja,” sê Faoud, “ek weet jong. Ek wonder ook dikwels waar alles heengaan. Ek bedoel, ons woon hier, en ons is nie te vrot af nie, ek en jy, en ons het dit wragtig nie maklik gehad nie, maar kyk nou net in watse gemors is die land na daardie sogenaamde rewolusie. Gelukkig is ons ver van Kaïro af, maar natuurlik voel ons die effek ook hierso. Kyk na ons dorpsraad, nou moet hulle meer druk op die hotelle sit vir hoër lone en allerhande voordele vir die werkers. En dit met die afname in toerisme, en wie se skuld is dit? As dit nie was vir die moeilikheid in Kaïro nie, sou alles nog goed gegaan het. Hoe kan die hoteleienaars hoër salarisse betaal en voordele uitdeel as die toeriste nie kom nie? Maar dit kan hulle nie verstaan nie, die jonges. Weet nie wat dit is om te werk nie. Wat het ek en jy gekry by die hotel? Elke dag van ses tot tien, Kersfees en Nuwejaar vier en twintig uur sonder ekstra betaling, miskien oorskietkos om huis toe te vat. Kla kon jy nie. Ja jong, ek weet hoe jy voel. En nou praat my Khaled van Kaïro toe gaan. Daar kom glo nog moeilikheid, hulle praat so op die internet. Ja, ek weet nie, die ou wêreld is heeltemal onderstebo. Kyk nou net daar.” ’n Groep tieners loop voor hulle verby oor die plein. Die dogters dra almal blou denim kortbroeke, sommige so kort dat die onderkant van die boud sigbaar word as ’n been vorentoe gesit word. Die seuns se hare is of met jel gestileer sodat dit wilde punte in alle rigtings maak, of dis skoongeskeer aan die een kant en ’n lang kuif hang half oor die ander kant van die gesig.

Faoud sug diep, “Vat nog ’n trek, jong.” Dan word hy stil, en hulle sit saam en kyk hoe die skaduwees langer word oor die plein en soos stygende water opkruip teen die mure van die geboue aan die oorkant. Skielik is dit koel, en toe die Muezzin vanaf die moskee roep vir Maghrib, sê Faoud: “Kom jong, kom laat ons gaan.”

Lees volgende week deel 2.

The post Die stilte om die huis van Mohammadar Iqbal: Deel 1 appeared first on LitNet.

Lees Deel 1.

Die einde van die vakansieseisoen het aangebreek. Die kinders is terug skool toe en die meeste toeriste is weg, net hier en daar was nog ’n paar oueres te sien wat geen werks- of gesinsverpligtinge meer tuis gehad het om hulle terug na te haas nie. Ook die strome vol busse met groot groepe uit Rusland op hulle alles-inklusiewe, weeklange vakansie het opgedroog. En dit was ook maar goed so. Die hotelwerkers het al hoe meer ongeduldig en opstandig begin raak. In die bykans twee jaar sedert die rewolusie het bitter min in hulle werks- of lewensomstandighede verander. As gevolg van die stygende wisselkoers het die pryse van lewensmiddele aanhou styg, hoewel salarisse dieselfde gebly het. Van protes aanteken was daar geen sprake nie, want die hoteleienaars sou hulle summier afdank, aangesien daar geen tekort was aan goedkoop, ongeskoolde arbeid nie.

Soveel opgekropte ongelukkigheid moet êrens ’n uitlaatklep vind, en daar was vele gerugte daardie winter van vertroebelde verhoudings tussen werkers en toeriste, en selfs van onaangename voorvalle. Mohammadar het nie geweet wat om van sulke stories te maak nie. Daar was nooit sulke moeilikheid in al die jare wat hy by die hotel gewerk het nie. En hy het altyd goed oor die weg gekom met die toeriste; vriendelik, maar nooit familiêr nie, soos sy vader hom geleer het.  Selfs nou nog wanneer hy met hulle te doen kry, kom sy vader se woorde by hom op: “Onthou, hulle is jou brood en botter, maar behou altyd jou waardigheid.” Maar nou, die laaste tyd, was alles so in die war, met sy huis, en die een wat foto’s daar geneem het, en die ding wat hy gesien het. Nooit daarna het die knaende gevoel van onrus hom verlaat nie, maar hy kon met niemand daaroor praat nie. Fatma het agtergekom hy’t begin ly aan slaaploosheid, maar sy’t dit toegeskryf aan te veel koffie en hookah rook. “Jy sit te veel met daardie Faoud op die plein, ek het altyd gesê hy’t ’n slegte invloed op jou. Drink hierdie.” En dan moes hy weer een of ander bitter kruietee mengsel sluk.

Teen die middel van Desember was daar ’n referendum om die nuwe grondwet goed te keur. Hy’t nooit veel in politiek belang gestel nie en Faoud het gesê hulle moet maar net instem, dis alles vir die beste, enigiets om orde te bring in die gemors waarin die land verval het. Die wisselkoers het die hoogte ingeskiet, en hulle het nou regtig begin swaarkry met die aankoop van ingevoerde fietsonderdele.

In Januarie het Mourad begin voeter met Kaïro toe gaan saam met Faoud se seun. Niks wat hulle gesê het, kon hom keer nie.

“Daar kom groot moeilikheid,” het hy gesê, “ons moet gaan keer, hulle gaan die rewolusie steel.”

Elke aand was daar ’n bitter geredekawel wat sonder uitsondering geëindig het met Fatma wat in trane kamer toe gaan. Uiteindelik is ’n hele klomp van die dorp se jong mans een oggend voor sonsopkoms daar weg in ’n konvooi motors volgelaai met tente en blikkieskos. Daar was amper ’n feestelike atmosfeer toe die families in die koue oggendlug om die motors staan, asof hulle ’n groep kinders afsien wat op ’n skooltoer gaan. ’n Skooltoer waarvan hulle nie kon weet sommige nooit sou terugkeer nie.

Die tweede week na Mourad weg is, sê Mohammadar een middag vir Assem: “Ek stap bietjie by Faoud langs vir tee.”

“Goed so, Vader,” sê Assem soos altyd, hoewel hy weet ‘tee’ beteken koffie en hookah op die plein, en dat sy vader weet dat hy weet, maar dat daar ’n ongeskrewe reël êrens bestaan waarvolgens sulke dinge laat staan moes word soos hulle was.

Toe Mohammadar by die winkeldeur uitstap en oor die singel kyk, is sy huis daar weer groot en kil en grys voor hom, met swart gate vir vensters en deure en die donker spatsels van die bougainvillea teen die muur, swewend op ’n waas sodat die buitelyne aan die onderkant saamvloei met die skaduwees, en dit vir hom voel asof vanuit daardie vormlose fondament waarvandaan die kolossus in die hemel in reik, dieselfde intense stilte wat alle klank in sy pad verswelg, onsigbaar en genadeloos straal. Hy staan stil en gryp met sy een hand die deurkosyn vas, met die ander bedek hy sy oë. Weer ontlok die stilte se straling in hom die grenslose verlange, maar dié slag soveel heftiger, dis asof die golwe in sy siel in boor en hom fisies pynig. Hy voel hoe sy hart hewig in sy bors begin klop, miskien is dit beter as hy sit, maar hy wil nie teruggaan binnetoe en vir Assem ontstel nie. Hy kan ook nie in so ’n toestand by Faoud aankom nie. Hy kyk op sy horlosie. Dis tien oor drie, en hy besluit om met ’n ander straat langs plein toe te loop, sodat hy nie by sy vriend se winkel hoef verby te gaan nie.

Stadig loop hy in die straat af. Hier en daar herken iemand hom, maar dis asof almal effens teruggdeins wanneer hulle hom sien, en dan skielik in ’n ander rigting kyk. Enkeles probeer halfhartig groet, maar alhoewel hy hulle monde sien oopgaan, bereik geen klank hom nie. Eers toe hy by die plein aankom, begin geluide asof uit ’n ver oord sy ore bereik. Hy stap na die besige kafee toe, maar die area buite is skielik vir hom te lawaaierig, en die son is te helder, en hy besluit om binne te gaan sit. Een van die kelners herken hom en kom vra of hy koffie wil hê en hookah rook. “Nee dankie,” sê hy, verbaas oor hoe skor en vreemd sy stem klink, “koffie, nie hookah nie, bring ook ’n whisky, enigeen, dubbel, nee, niks by nie, skoon.” Eers het hy so gebewe dat hy die koffie en whiskyglas met albei hande moes vashou. Na die derde whisky het die gebewe effens begin bedaar, en die pyn in sy siel was minder skerp. Die lem was uit, maar die wond was nog daar. Hy was nou oortuig daar was groot fout met hom, maar met wie kon hy praat? Sekerlik nie met Faoud nie. Ook nie met Fatma nie, want sy sou net vir Faoud blameer en hom nog meer bitter tee gee om te drink. ’n Dokter was buite die kwessie. Miskien die Imam? Maar hoe meer hy daaroor dink, hoe meer het hy van die idee afgesien. Die Imam sou nie verstaan nie, daarvan was hy al hoe meer seker.

In die donker hoek van die restaurant het hy nog herhaalde kere whisky bestel, totdat hy nie meer veel kon voel nie. By ’n tafel naby hom het twee toeriste gesit, twee mans, een middeljarig en die ander jonk, albei in vakansieklere, maar heel netjies, niks wat sakkerig om hulle hang soos jy dikwels sien nie. Hare kort geknip en agteroor gegel, hoewel die ouer een al ’n taamlike groot, yl kol bo-op sy kop gehad het. Waar die idee vandaan gekom het dat húlle sou verstaan, weet hy nie, maar hy het al hoe meer direk na hulle begin kyk en oogkontak probeer maak. Hoe hy met hulle sou praat weet hy nie, want sy kennis van Engels het bestaan uit ’n paar standaard frases wat hy in die hotel geleer het jare gelede. Maar op een of ander manier sou hulle verstaan, daarvan was hy al hoe meer oortuig, en hy het begin geluide maak in hulle rigting. Hulle het verbaas na hom gekyk en beleefd geglimlag. “Excuse me?” het die ouer man gesê, “Oh...yes, good afternoon.” Al wat hy kon doen, was om nog meer van die hees, skor geluide te maak. Hulle het weggekyk en voortgegaan met hulle gesprek, wat baie druk en ernstig gelyk het. Hy moes nog whisky bestel ter versterking, en daarna kon hy met meer moed nog hees, skor geluide in hulle rigting maak. “Sorry, I don’t understand,” het die ouer man gesê en weer probeer glimlag. As hy net vir hulle kon vertel van sy huis, en van die wasigheid waarop dit sweef, en van die stilte en die uitstraling, en van Mourad ... Miskien hoor hulle hom nie goed nie. Hy staan op en mik in hulle rigting, maar sy bene gee pad onder hom en hy val vooroor, reg op die jonger een van die twee mans. ’n Kelner kom vinnig nader en help hom op. Ondertussen het iemand die eienaar gaan roep. Mahomet is duidelik geskok toe hy hom sien. “Mohammadar, wat gaan aan, wat het gebeur? Wag, ons help jou.” Hy roep nog ’n kelner nader en hulle steek elkeen ’n arm onder hom in.

“Mahomet,” probeer hy sê, “ek sal betaal, ek het geld.”

“Vergeet dit,” sê die eienaar, “ons sal later praat.”

“Nee, nee, ek sal betaal,” sê hy al hoe harder, sodat meer koppe in hulle rigting begin draai, “ek sal betaal ... vir alles!”

“Kom, kom,” sê Mahomet, “vergeet dit nou, hulle sal jou huis toe vat.” Net toe begin die Muezzin roep vir Maghrib.

“Ek sal môre,” skree Mohammdar nou amper, terwyl die twee kelners hom tussen die tafels deur sleepdra, “... vir alles betaal ... en ek sal vir jou vertel ... ek sal vir jou alles vertel ... van die stilte!”

Fatma het wasbleek geword toe sy die deur oopmaak en die twee kelners sien met Mohammadar wat tussen hulle hang. Hulle het gehelp om hom op die bed te gaan neerlê. In die nag het hy wakker geword. Hy het hom verbeel hy hoor die wind om die hoeke van die huis huil en deur die laning mimosas aan die suidekant suis. Êrens het hy hortjies hoor klap. Dit was asof die huis styg en dan weer daal, soos ’n groot skip wat diep op die see vaar. Dan weer was dit asof die huis sug sodra die geloei van die wind vir ’n oomblik bedaar. Die pyn in sy binneste was so fel dat hy nie verder kon slaap nie.

Fatma was woedend die volgende oggend. “Daardie drek van ’n Faoud, dis alles sy skuld.” Dit het niks gehelp om te protesteer nie. “Dis vandat julle jonk was. Ek het altyd gesê hy lei jou in die verderf in. En dis daardie Khaled van hom wat vir Mourad hier weg het. Sy kop vol nonsens gepraat. Vir niks goed nie, en dan wil hy kastig die rewolusie gaan red. Kan nie sy eie agterent red as dit moet nie.”

Na hy gewas en tee gedrink het, loop hy oor die pad, by die winkel verby en in die straat op. Dis ’n stil, windlose en wolklose dag. Hy stop voor die eiendomsagent en gaan in. Die ontvangsdame groet hom vriendelik, en hy herken haar as een van die kinders wat ’n paar jaar gelede nog in die middag saam met Mourad by die winkel kom uithang het. Sy sê hy moet bietjie wag, die agent is net besig op die telefoon. En dan vra sy hom met ’n blos op haar wange of hulle gereeld van Mourad hoor, en hoe dit met hom gaan, en wat ’n dapper ding dit is om te doen, om daar te gaan veg vir demokrasie, en dit in die grote Kaïro. Dankie, het hy gesê, en ja, hulle hoor gereeld van hom, hy sê daar is duisende mense en almal help mekaar, hy wou hulle nie ongerus maak nie, maar hulle moet glo altyd op die uitkyk wees, want daar is diewe en boewe wat rondgaan en mense se goed steel en hulle selfs aanval. Toe kan hy sit terwyl sy met haar werk voortgaan. Hy tel ’n tydskrif van die tafeltjie op en blaai deur, maar die letters swem voor sy oë. Hy sien wel dit is ’n glanstydskrif van hulle dorp, gemik op die toeristemark, veral dié wat sou belangstel om eiendom te koop. Daar is ’n artikel oor die plaaslike internasionale skool, met foto’s van laggende kinders en ’n span bleek, uitlandse onderwysers. Hy sien ’n artikel oor ’n ses-en-tagtig meterlange superjag, die Seven Seas, wat in die hawe kom vasmeer het. Toe kom die agent uit en hy slaan die tydskrif toe. Die man lyk effens verbaas om hom te sien, maar groet nogtans vriendelik. Hulle gaan sit in sy kantoor. Mohammadar val dadelik weg. “Ek wil weet wat my huis werd is, die een op die rand van die dorp, oorkant die verkeersirkel op die pad na die hawe toe,” sê hy. “Ja, ek weet waar’s jou huis,” sê die man. “Bedoel jy,” gaan hy voort, “sy markwaarde, byvoorbeeld as jy sou wou ... verkoop?” “Ja,” antwoord Mohammadar, “byvoorbeeld.” “Wel,” sê die man, “jy weet, nou is ’n moeilike tyd om te verkoop, met die wisselkoers. Jy mag dalk nie die prys kry wat jy in gedagte gehad het nie. En die ander ding is, uitlanders is skrikkerig om nou te koop, vanweë die politiek. Wat se prys het jy in gedagte gehad?” “Ek weet nie, ek het maar net gewonder, miskien kan jy my ’n idee gee.” “Jou huis is goed gebou, ek ken die ontwikkelaar, en hy’s goed geleë, naby die dorp, en op die pad na die hawe toe, ek bedoel, hy’s goed geleë vir ’n plaaslike persoon, maar die uitlanders soek eiendom nader aan die lagune, en boonop soek hulle ’n plek wat ontwikkel is, met ’n muur rondom, ’n tuin, ’n swembad miskien, die hele ding.”

“Uitlanders!” roep Mohammadar verontwaardig, “Wie’t gepraat van uitlanders?” “O,” die agent skrik effens, “ek dog, ek het aangeneem, wel as ek jou die waarheid moet vertel, daar was ’n navraag so ’n paar maande gelede, maar ek het nooit gedink ... Ek ken jou kinders, hulle was ’n paar jaar na my op skool, Mourad en ... uhm …” “Assem.” “Ja, dis reg, Assem, so, ek het nooit gedink jy sou eers belangstel nie, maar daar was ’n man hier, ’n toeris, ’n uitlander, wat uitgevra het oor jou huis, so ’n lang maer een met ’n keps op, so ’n Che Guevara tipe keps. Ek’t gesê ek sal uitvind, hy moet oor ’n dag of so terugkom, maar hy het nie. Hy’t ook in geen ander eiendom belangstel nie, ek wou hom die nuwe villas naby die Sweedse hotel wys, maar hy’t net sy kop geskud.” Mohammadar het intussen opgespring en begin maak vir die deur. “Julle sal nie my huis kry nie!” skree hy, “Niemand sal my huis vat nie!” raas hy voort op pad na die voordeur, verby die verbaasde ontvangsdame. “Ek weet hoekom julle my huis wil hê, moenie dink ek weet nie,” roep hy vir oulaas oor sy skouer voor hy die deur agter hom toeslaan, “dis oor die ... stilte!”

Buite moes hy vir ’n ruk op die sypaadjie stilstaan en teen ’n lamppaal leun sodat sy hart kon bedaar. En die pyn in sy binneste, so voel dit vir hom, word net al hoe erger. Alles is wasig voor sy oë, en die son is so skerp. Miskien moes hy na die oogkundige daar oorkant gaan, dalk kan hulle hom help. Buite op die stoep sit die oogkundige se assistent, ’n jong kêrel, en gesels met ’n toeris. Die assistent groet hom vriendelik, hy moet asseblief ingaan, die oogkundige is nou besig, maar miskien kan hulle hom inpas. Binne is dit koel en die lig is minder skerp. Die oogkundige is besig om iemand se oë te toets, ’n dame van sy ouderdom wat hy vaagweg herken. Sy maak iets wat soos ’n proesgeluid klink toe sy hom sien. Die oogkundige vra hoe hulle kan help. “Ek wou net …” stotter hy, “ek het net gewonder, of julle miskien na my oë kan kyk.” Ja seker, sê die man, as hy nie omgee om ’n rukkie te wag nie, miskien wil hy buite op die stoep gaan sit.

Hy gaan staan buite en luister hoe die jong assistent, in Engels, ’n storie vir die toeris vertel. Daar was twee broers. Die ouer een was ’n goeie mens en hy was baie gewild by almal, hy was die koning. Die jonger een was sleg en agterbaks, ’n leuenaar. Die slegte broer het jaloers geraak op sy ouer broer omdat hy so gewild was by die mense, en toe het hy hom vermoor en sy liggaam in stukke gekap, en die stukke het hy wyd en syd oor die land gestrooi. Hy het toe koning geword. Die vermoorde broer se vrou was hartverskeurd, want sy was baie lief vir hom. Sy het toe rondgegaan, reg oor die hele Egipte, en al die stukke van haar man se liggaam bymekaargemaak en weer aanmekaar gesit. Sy het beskik oor bonatuurlike kragte, en daarna het sy met behulp van ’n towerspreuk weer lewe in haar man se liggaam geblaas. Die man is toe na die onderwêreld gestuur om daar te heers. Maar voor hy daarnatoe is, het hy en sy vrou ’n kind verwek, wat die regmatige heerser van Egipte moes wees.  ’n Lang, uitgerekte geveg het ontstaan, in samewerking met die gode, om die sluwe broer te onttroon, soos daar gesê is, sodat Egipte nooit weer deur ’n moordenaar regeer sal word nie. “Ek het studeer om ’n toergids te word,” vertel die assistent, “hier is ’n kollege hier naby. Dit is een van die verhale wat ons moes leer in ons kursus oor antieke Egipte. Maar daar is te veel toergidse en te min werk vir almal. Daarom werk ek as ’n oogkundige assistent.”

Miskien sal ek maar aanstap, dink Mohammadar, wat sal dit tog help dat hulle na my oë kyk. Die oogkundige kom uit en vra of hy wil inkom. “Nee wat,” sê hy, “ek sal maar op ’n ander keer weer hierlangs kom.” “Is jy seker?” vra die oogkundige vriendelik.

Binne sê die vrou vir die ontvangsdame: “Dis hy, dis daardie ou Fatma wat haar so upstairs  hou se man. Kan jy dit glo, wie sou so iets kon dink, hy’t gister vreeslik dronk geraak op die plein en homself toe op ’n jong man, jy weet, ja  ... só ’n jong man, en nogal ’n uitlander boonop, gewerp. Die hele dorp is vol daarvan. Kan jy dit glo. En sy seun is glo in Kaïro, die een wat so agter die meisies aan gehardloop het. Glo die rewolusie gaan red, maar ek hoor iemand het hom daar gesien. Glo net partytjies en vrouens. En dan hou die ou Fatma haar so upstairs, kan jy dit glo.”

“Ja, nee, ek moet nou gaan, dankie,” sê Mohammadar vir die oogkundige, “ek sal weer môre ’n draai maak, dankie.” En hy begin verder met die straat op loop. Hy voel nou kalmer, behalwe vir die diep pyn wat deur sy binneste sny, en die verlange sonder wese of oogmerk. Maar hoe verder hy loop, hoe groter was die gelatenheid daaroor wat van hom besit geneem het. Miskien moet dit so wees, dink hy, miskien is dit hoe die lewe werklik is. Voor hom sien hy die einde van die straat, die pad, die sirkel, en sy huis aan die oorkant. Die hemel is so blou soos wat hy dit nog nooit gesien het nie, sy huis se voorste muur soos die hoofseil van ’n groot, statige ou skip op ’n kalm see. Ek moet voort vaar, dink hy, ek is swak, my hande bewe en ek sien sleg, maar ek moet aanhou vaar. Miskien sal ek êrens uitkom, eendag sal ek dalk weet wat alles beteken, wat die stilte van my wil hê, en wat die doel is van die grenslose verlange. Maar nou wil ek net eers graag ’n bietjie in die kaptein se kajuit gaan lê en uitrus, met die hortjies oop, sodat ek die seemeeue kan hoor.

Die deur is gesluit en hy moet vis in sy sak vir sy sleutel. In die kombuis is daar ’n nota langs die opwasbak: “Ek gaan na my suster toe in Ras Ghareb.” Hy loop kamer toe en maak die hortjies wawyd oop. Dan gaan lê hy op sy rug op die bed, met sy klere en skoene aan. Hy moes aan die slaap geraak het, want hy hoor ’n groot stem wat van êrens hoog af sê: “Kom, laat ons dink aan die heelal asof ons van buite af daarna kyk, want slegs dan kan ons tyd werklik verstaan, slegs dan kan ons die geskiedenis sien as een geheel – verlede, hede en toekoms – soos ’n boek waarvan ons die blaaie kan oopslaan op watter tyd en plek ons ook al wil.”

The post Die stilte om die huis van Mohammadar Iqbal: Deel 2 appeared first on LitNet.

The two men sat on a wooden bench outside a tennis court at the Greenpoint Tennis Club, looking at Signal Hill, over which some rain clouds were gathering.

“I have two daughters with my Italian wife,” Gareth said, getting up from the bench and stretching his legs. He stood tall in his Nike tennis outfit. He had blue eyes, was unshaven and had curly, brown hair. He didn’t look a day over 50.

“Where did you meet your Italian wife?” asked the short, grey-haired doctor, dressed in an old Fred Perry tracksuit and taking a sip of his energy drink, having just completed his tennis match.

“I met her while travelling in Italy in my younger years. She was a model, and I bummed a lift from her at the airport in Rome.”

“That’s very interesting,” the doctor said, scratching in his tennis bag, looking for a jersey to put on.

“It was long ago, and I probably had the looks and the confidence. I had just come back from the States, playing rugby for a club, and was obviously fit and in good shape,” Gareth said, smiling. He got up and walked into the clubhouse, ordered some food at the kitchen counter, and then came back to sit next to the doctor.

“On the way into the city, I invited her for lunch and, later on, confessed that I did not have accommodation – and, believe it or not, she put me up in her guest room, and the rest is history …”

“That is a remarkable story, and I’m sure it must have been innocent times for a beautiful young woman to open her home to you so spontaneously,” the doctor said, taking another sip from his energy drink.

“Yes, I am grateful for what has transpired over the years, and now we are at a stage where we are getting very much involved in charity work, working with a particular NGO, assisting with children who come from deprived homes. These children are taken away from their homes because the parents are using drugs or are involved in prostitution and such activities,” Gareth said.

“That’s interesting. I consult for an NGO that does exactly that, and the heart-breaking stories that I’ve come across over the years are unimaginable,” the doctor said.

“The sad thing is that we as a family fell in love with this one particular six-year-old coloured girl, and started including her in our family. Eventually, we decided to adopt her, because the mother and the grandmother were drug addicts, and the father was nowhere to be found. This is Felicia.” He took out a photo from his wallet and showed it to the doctor. She had two pony tails sticking out at the sides of her face. Her large, brown eyes were staring directly at the photographer. She had a beautiful smile, and her puffy cheeks were clearly visible. She was short and petite. Her skin had a dark brown colour.

“That happens so often, and I have come across many stories like this that ended up in court with heart-breaking consequences for the adopting family,” the doctor said, staring long and hard at the photo. “But, you understand that we as expert advisers must always look out for the well-being of the child first, and do what is humanly possible to re-unite them with their biological family.”

“Well, that is exactly what happened in our case, because as soon as the adoption process started and we had to deal with an agency, a grandmother from the father’s side of the family suddenly appeared and effectively prevented us from completing the adoption process. We had to go to court, and were then told to stop seeing the child, and the process was halted.”

“That sounds so familiar,” the doctor said, nodding his head. This case seems very familiar.

“Yes, and so bloody unfair, because now we cannot have contact with her, because she has to adapt to her biological extended family, the mysterious grandmother who has suddenly come to the fore – and who has now demanded to be the guardian and be responsible for her. My family is hugely traumatised by this experience,” Gareth said in a brittle voice.

“You must look at the interests of the child first, and then at your own needs,” the doctor cautioned. He leaned over to his bag and took out his cell phone. He switched it on and started scrolling up and down.

It’s easy for you to say, old man. I must now explain to my family how the legal and medical fraternities have failed us.

“She has been a part of our family for more than a year. She has grown and changed remarkably from the child we initially met through the NGO. I can’t imagine her going back to the grandmother, to her initial background, to her neighbourhood, and adjusting properly, after being exposed to what we could and have offered her for a significant period of time. How is she going to cope? Especially with the condition in place that we cannot contact her and she cannot contact us. That is not fair, and surely not what the law had in mind?”

“Well, it’s been my experience that the agencies or the courts will follow the advice of the appointed experts, who could include psychologists, social workers and other skilled personnel. If they recommend that it is in the best interests of the child to be placed with the foster parents, then the relevant agency will follow the advice, and the family advocate, appointed by the court, will confirm the placement,” the doctor said.

“What exactly is your expertise, and why are you involved in these types of matters? I thought I heard from your doubles partner that you are an orthopaedic surgeon.”

“No, no, not at all. I am a psychiatrist practising in town, and I often get instructions from the agencies to assist in evaluating these types of cases – and now, in my later years, the difficult and sensitive ones.”

“We went through the whole process as prescribed by the Children’s Act. A notice was sent to the family, informing them of the proposed adoption, and giving them a certain time frame within which to respond, failing which they would relinquish the right to have further guardianship of the child. As far as we were concerned, the mother and the grandmother who was known to us had no objection, and it was only when the grandmother on the father’s side came to the fore that the process was halted. The question we are asking now is, how did she become a guardian so suddenly?” Gareth said, frowning. I am going to be stiff and sore tomorrow after today's epic battle on the court. He sat down again on the bench next to the doctor.

“The agencies don’t always give the applicants all the information they need to know about the history of the child. It also happens quite often that when the experts become involved, they become aware of other available guardians, and then, with the child’s interests at heart, recommend that these guardians become involved and take care of the child,” the doctor said. He was now looking intently at the screen of his phone, actively scrolling up and down as if searching for something very important.

Why is this old doctor so focused on his telephone while I’m having this heartfelt conversation with him? Doesn’t he have any empathy for my situation? He seems to be lecturing me, instead of providing some sort of advice.

The doctor suddenly looked up from his phone. His face had turned red. He started to walk towards the clubhouse, and then suddenly turned around and walked towards Gareth, facing him. They stood facing each other.

“What I just saw on my phone definitely confirms my initial thoughts.”

“What do you mean?”

“There is something I would like to tell you,” the doctor said, suddenly looking very nervous.

“I’m listening! Please carry on.”

“I was involved in locating the grandmother on the father’s side. I advised the agency to halt your process, as I felt at the time that the child should rather go to this grandmother, despite the fact that she did not have a relationship with the child and, for all practical purposes, didn’t really have that much contact with her until I got involved,” the doctor said in a nervous voice.

“I can’t believe it. What a coincidence that I now bump into you on a Saturday afternoon and you tell me this news. The agency was very reluctant to disclose to us why the process was so suddenly halted, and who was responsible for locating this grandmother. I don’t know what to say. I’m shocked. My family will be devastated to hear this,” Gareth said in a quivering voice.

“Please understand. I did what I had to, and at all times had the child’s best interests at heart. I just did my job. Please don’t hold it against me. Maybe I should have kept quiet – but, I couldn’t,” the doctor said, avoiding eye contact with Gareth, who stared blankly before him.

The post The adoption appeared first on LitNet.

But you and I, our love will never die
But guess we'll cry come first of May
                       - First of May (Bee Gees)

Op die eerste Mei 1970 stap ek en Katrien die bult op.

Dit was ʼn vakansiedag, ek weet nie watter een nie. Dit was nog voor ons land Werkersdag begin vier het. In elk geval, ons was in ʼn goeie luim, oor die feit dat ons nie hoef skool toe te gaan nie. Maar ook omdat daar ʼn vonk tussen ons was.

Ons het pas teruggekom van ʼn Voortrekkerkamp wat naby Wellington gehou is. Tussen al die aktiwiteite heen het enkele van die seuns en die meisies vir mekaar ogies gemaak. Baie seuns het egter nog nie tot dié verdere vlak deurgedring nie. Op die ou end was dit net ek en Beyers Marais wat meisies in ons slee gehad het, hy vir Susan en ek vir Katrien.

Op die kamp is ons besiggehou met verskeie take: knope maak, kaarte lees, spoorsny en self leer kosmaak. Ons span se kos was gangbaar maar die gemeenskaplike koffie was aaklig en vol blouvitrioel om jagsheid teen te werk. Ons neef (volwasse leier) se naam was Poena en hy het ons graag uitgeneem op staptogte en inheemse bome uitgewys. Die meisiespan was saam en ek het gesorg dat ek naby Katrien bly. Sy het gemaak of sy my nie raaksien nie.

Om ʼn meisie in jou slee te kry, behels verskeie dinge. Eers moet jy vra of jy haar kan sleep. Met ʼn bonsende hart het ek dit gedoen, net na aandete. Sy het half verward ja gesê. Dan moet jy die slee by die kampvuur bou. Gewoonlik hol jy twee sitplekke teen die steilte uit en bedek dit met ʼn slaapsak. By voorbaat steel jy iemand se kombers as jou sleep dalk koud kry of ter bedekking as die hande begin dwaal. Ek was toe nog nie so gevorderd nie en meer bekommerd of Katrien nog sal saamspeel. Op die gepaste tyd, na tien minute se tandeborsel, het ek langs haar verskyn met ʼn “Kom jy?” Sy het saamgekom en ons het onsself netjies ingewurm in die holte vir twee. So het ons gesit die hele aand. Vanselfsprekend het ons teen mekaar geskuur, maar niks verder het gebeur nie. Nie eers handjiesvat nie. Die atmosfeer was egter elektries.

Die volgende aand was dit weer so. Maar toe eindig die kamp …

Nou stap ons die bult op. Ek dra haar bagasie, my eie het ek by die laer gelos. Ons kom by haar huis, sy sluit oop en draai om na my toe. Van pure spanning soen ek haar vinnig op die wang en probeer wegkom. Sy roep my: ˮDawie, kom in dan soek ek vir ons iets om te eet.ˮ Ek gaan binne en dit lyk vir my of haar ouers nie daar is nie. ˮMy pa-hulle is weg,ˮ sê sy. Sy krap in die kaste en kom te voorskyn met ʼn blik kerrievis. ˮEet jy dit?ˮ

ˮJa, ek sal nou enigiets eet.ˮ

En daar sit ons by die kombuistafel en kerrievis eet totdat die sous spat. Ek het nog nooit in my lewe so gelukkig gevoel nie. Toe ek opstaan om te gaan, soen ek haar sommer weer ʼn keer op die wang.

Ek het daarna baie keer vir Katrien gaan kuier. In Oktober was daar weer ʼn Voortrekkerkamp. Toe kry ek die lus vir ʼn ander meisie, Annabel. Ek het haar vir die slee gevra. Sy het voor gesit en my hande oor haar borste gevou. Ek kon die stywe nippels voel.

Die volgende oggend by ontbyt het Katrien my dié kyk gegee. Judas kon nie slegter as ek gevoel het nie. Ek het probeer verduidelik dat die ouens my uitgedaag het om Annabel te vra. Sy het my nie geglo nie. Al wat ek oor het van daardie kamp is ʼn potloodskets van Annabel met die vol lippe, gemaak deur een van die ander spanlede.

Tydens die somervakansie het ek gehoor Katrien is weg kosskool toe op George vir standerd nege en matriek. Sy het wel gereeld vir my geskryf, maar ek was baie lui en het maar min teruggeskryf. Of dalk was ek onbeholpe. Want ek het gehoor haar ma is ʼn alkoholis en Katrien is weggestuur om uit die huis te kom.

Katrien was in George en ek was alleen. Ek was ʼn hopelose en verraderlike vryer. Ons het uitmekaar gedryf. Kort hierna sou ek self in ʼn donker gat sink.

Haar ma is in haar tweedejaar op Stellenbosch dood tydens ʼn asma-aanval.

Sy is getroud, het drie kinders gehad en is toe geskei.

Sy bly nou op Pringlebaai en het ʼn lover.

Ek onthou soms die opwinding van 1 Mei 1970. En verlang daarna.

Lees ook:
Adéle
Alex
Die sonde van die kinders
Winter van 1972
Dis nie paartyd nie

The post Katrien appeared first on LitNet.

The telephone rang just before six am. 

Vivienne was already awake, though still in bed. The sudden, aggressive sound gave her a fright. She inhaled quickly and used the armrest to lift herself onto her side. Her hand found her glasses, like a reflex; she looked at the screen. No number. She was annoyed. In principle, she did not approve of answering any call if the number was withheld. The phone stopped ringing. Vivienne cursed under her breath, resenting being forced wide awake so early on a Saturday. She sighed, lowered the barrier at the side of her bed and pulled her wheelchair closer. She needed to use the toilet, anyway. 

The phone rang again. No number. Vivienne held it in her hand, wondering whether to push the green button or the red button. What if it’s news about Otto? Her brother had been ill for a while; his children promised to let her know if there was any change in his condition. She pressed the green button. 

“Hello.” She spoke in a low voice, said the word quickly, sounding out of breath.

“May I speak to Ms Liebl, please?” It was a woman’s voice. Younger. Clear. 

“This is Vivienne Liebl. Is this about Otto?” 

There was a pause. 

“No, Ms Liebl. This is about you.” The woman’s voice was very calm; she spoke slowly, as one would to a child.

“What do you want? What time is it?”

“I do apologise for the hour, Ms Liebl. Maybe I’ve miscalculated the time difference. Would you prefer me to phone you at another time?”

Vivienne was irritated, but curious. The young woman’s quiet confidence, her abstract politeness, was compelling.

“Well, you have me on the phone, now.”

“Thank you, Ms Liebl. I won’t keep you long. My name is Hannah. I’m associated with the Malach ha-Mavet prize. You may have heard of it?”

Vivienne had not heard of it. She was interested, now.

“Possibly. What does this have to do with me?”

Vivienne heard the rustle of papers, as though her interlocutor was checking something on a sheet of paper.

“The award is also known colloquially as the Azrael prize?” It sounded to Vivienne as if the young woman was smiling when she said this. 

“Yes?” she said.

“Ms Liebl, it is my great honour to inform you that you are this year’s recipient of the Malach ha-Mavet prize, for your long career in and service to the arts, and for your contribution to the cultural improvement of the human condition.”

Vivienne did not know what to say.

“Ms Liebl, are you there?”

“Oh, I … Are you serious?”

“Oh, yes, Ms Liebl, quite serious. As you may know, the prize is not awarded every year, but the selection committee reviews deserving candidates on an ongoing basis. Your nomination was received some time ago, and this year the committee selected you from a very exclusive field of candidates. Congratulations.”

“My goodness. Who nominated me? What’s the prize?”

“My associate and I hope to visit you tomorrow morning to record an interview, to be televised in due course after the prize has been formally awarded. I shall bring with me the full dossier, including your nomination, a body of evidence in support of the award, covering your career in the theatre and personal testimonials, as well as the draft text of your formal laudation, which we would like to check with you.” 

“My goodness. Tomorrow. Well …”

“I’m afraid this is rather time-sensitive, Ms Liebl. My colleague and I will only be in town tomorrow. And we have a fair bit of press and PR to negotiate in the next few days, as you can imagine.”

The young woman gave a quick, apologetic laugh, and then continued.

“Given your own physical challenges, we propose meeting you at your house. That might be most convenient for everyone? We don’t wish to inconvenience you in any way.”

When Vivienne did not answer, the woman on the phone continued. “Would nine-thirty tomorrow morning be convenient? Let me just double-check the address.” There was a brief delay, the sound of papers being consulted. “You are at 47 Vintner Road, Woodstock, Cape Town, yes?”

“That’s right. I am. Yes. But, how …”

“Splendid, Ms Liebl. It will be such an honour to meet you in person. Please do not go to any trouble for the interview. We’ll take care of your make-up ourselves, unless you would prefer to do it yourself. The interview won’t take longer than an hour. We shall see you at nine-thirty tomorrow morning. Now, I must run. But, again: many, many congratulations on receiving this well-deserved prize.”

The phone went dead. Vivienne closed her mouth and looked at the screen. Did that just happen? How absolutely surreal. A prize. An award. Something exotic-sounding. For her contribution to the arts, the human condition. Good God. 

Vivienne possessed enough of the usual hubris of many a retired artist, but she was realistic about her own talent, performance and output over the years, and realised that she would not be laid to rest in the pantheon of the greats. But, maybe she had that wrong? After all, there had been awards, decades ago, for roles in Equus, and for a particularly splendid production of Who’s afraid of Virginia Woolf? Sure, the South African theatre scene is tiny – always has been, even under the protective subsidy system of the sixties and seventies – but, she did achieve some celebrity locally. And everyone knows she wiped the floor with Janet Suzman when they both acted in The roses. 

Vivienne put her hand on the shelf containing her photo albums, the formal portraits, the theatre notes, but pulled it back. She would not spend the day paging through all of those, like some has-been on a nostalgia trip. She was good – everyone said so; and, if it weren’t for the accident – so tragic, so harsh – in the mid-eighties, who knows where she might have ended up. The West End? Broadway? God, maybe even Hollywood, if she had desired it. But, that was then. That was before. End of story, nuff said. Though apparently not. An early-morning phone call. A charming young woman. An eminent prize. An exclusive award. Nine-thirty tomorrow. She had much to do, to prepare. 

That night, Vivienne hardly slept. Even after the excitement of that day and all the expended energy (trips to the hair salon, a clothing boutique, a manicurist), she remained wide awake that night. Part of it was the excitement, but, gradually, as the evening wore on, the doubt set in. She resented her excitement, her need for this; and, at the same time, she felt herself giving in to it, being seduced by the approbation. But, the doubt clouded all of that: what if this was some kind of cruel prank? Was she falling for some corrupt scheme? Maybe no one would show up, or, if they did, maybe these people would take her to an ATM, forcing her to withdraw her money. She decided to banish these thoughts and to embrace the promise of the next day. 

Vivienne got up in the crepuscular light before dawn. Her hair – newly done – looked good. She’d added some platinum to her regular grey and had the ends of her bob evened out. Her hair was combed into a neat side parting, and she was pleased with how it fell to just above her shoulders. She looked her age, but she looked good. She decided to go with the black polo neck top, with pearl earrings as her only adornment – this went well with her hair, though the whole was a bit less artfully dishevelled than she’d have liked. It was important that these people did not see her need to please, that they did not record any desperation as she looked at the camera. A bit of natural foundation to soften her face, very light mascara (and a bit to accentuate her eyebrows) and just a touch of lipstick. That’s it. 

Her lounge required some work. After cleaning it that Saturday evening, she had removed some of the more quotidian photographs from the walls. She had replaced them with two or three of the more aesthetically meritorious pieces from upstairs. After she cleaned up the room, she found it too cold, too hotel-like, and so she added scatter pillows, carefully careless, and left a gardening magazine or two open on her coffee table. Yes, the room now seemed lived-in, but tasteful. In the kitchen, she’d prepared a tray and readied the coffee machine, filled the kettle if they wanted tea. She was ready. 

When there was no sign of anyone at nine-thirty, Vivienne felt a nauseating wave of panic. But, half a minute later, a car stopped in front of her house, seemed to reconsider, then drove past and parked in front of the house two stops further along. A man and a woman in their late thirties approached her gate, looked up and down the street, opened the gate and walked towards her front door. There was a brief exchange between them that she couldn’t hear, and then the bell rang. Vivienne arranged her face into a look of surprised nonchalance, and then waited fifteen seconds before she opened the door.

Their greeting was formal, but friendly. Open smiles, much talking. Congratulations again on winning the prize, such an honour to meet her. Yes, let’s use the lounge. The man retreated to the car to collect a camera and lighting equipment, which he proceeded to install. Hannah introduced Jacob (the cameraman), who complimented Vivienne on the quality of the light in the lounge. The young woman removed a voluminous file from her briefcase, referred to it as Vivienne’s “dossier”, placed it on the coffee table and looked smilingly about the room. She held Vivienne’s hand, offered to push her chair, but Vivienne waved her away, receptive to Hannah’s compliments, eager to entertain. Hannah suggested that they keep the tea for last; in her experience, it was good to get the interview going as quickly as possible to capitalise on the spontaneity and the propulsive dynamic of their initial meeting. Vivienne had no idea what this meant, but agreed, nodding her head confidently, like an old pro. 

Hannah suggested to Vivienne that she hold her questions about the prize, its provenance and her nomination, for the interview; they would edit it all in the studio afterwards. It was very important for Hannah to record natural, first reactions. Cell phones were switched off and placed on a side table out of sight. After a sound check (“one, two …; one, two …”) and then a brief interruption – to adjust the light – they were ready to begin. Vivienne sat in her wheelchair across the coffee table from Hannah; Jacob was behind the camera, out of sight. There was a small vase with two tulips on the table; next to it lay a magazine, something to do with architecture, in muted pastels.

“Vivienne Liebl, congratulations on winning the Malach ha-Mavet prize.”

“Thank you.” Vivienne nods briefly – graceful, but not unctuous. 

“Are prizes and awards still meaningful in today’s global arts project?”

Vivienne considers carefully, looks away from the camera then back, directly at Hannah. “Recognition matters. Aesthetic accountability and accolades matter. I know this sounds arrogant, provincial, but they do. The artist does not matter. This is recognition of our larger collective undertaking, something we can do to mark and celebrate culture.”

“What is the artist’s role, morally and aesthetically? How do you view your own experience in all of this?”

“Artists are only people. But, we must reach beyond ourselves. It is our role to identify and expose what is true and universal. We must try to do justice to those values – their universality. And, what is true is good. Anything outside of that is a lie, is immoral.”

“And your own role?”

Vivienne blinks twice, sucks in her lip, studiedly thoughtful, looks back at Hannah. “My own role as artist is to protect those values, to embody authenticity. To embody what is universal and true, in the particular.”

“You see yourself as an agent of truth, aesthetic authenticity and morality.”

Vivienne hastens to answer. “Yes – but not moralism. Our enemy is indifference – and amoralism. Taking a moral stance is an act of bravery, of authenticity.”

“Is this a value set that you take into your private life? Is there even – and can one even talk about – a private life, versus a public or a professional life?”

“For the real artist, such categories become increasingly meaningless. One doesn’t always get it right, of course, but the aspiration must drive the action, that search, the quest.”

Hannah nods. She looks at the camera, then back at Vivienne. “And your extramarital affair with the playwright Edmund Villiers, from the mid to the late nineteen-seventies? How did this serve your stated aspiration towards moral authenticity and our collective artistic project?”

Silence. Vivienne stares at Hannah. She opens her mouth, then closes it. Hannah continues.

“Vivienne Liebl, your affair with Edmund Villiers, husband of Alice Adler, father of the twins Hannah and Jacob – please contextualise and explain for our viewers how that served your aesthetic obligations.”

Vivienne looks from Hannah to Jacob. They watch her impassively. 

“What is this?” Vivienne talks softly. Then, more loudly: “What is this!”

“Vivienne Liebl, are you aware that your erotic correspondence with Edmund Villiers was discovered by Alice Adler, and that she then drove her car into the Emmarentia Dam at high speed on Sunday 23 July 1978 at nine pm, drowning herself and very nearly her two young children, whom she had in the car with her?”

“I demand that you stop this, this instant!” Vivienne slams her hand onto the side of her chair, ripping the microphone from her polo neck, makes a move to wheel her chair away.

Hannah Villiers speaks very quietly. “Vivienne Liebl, if you move from where you are right now, Jacob over there will tape shut your fucking whore mouth and cut off two of your fingers as a memento.”

Vivienne’s head starts to shake, slightly. She stops all other movement. There is something about the quiet in Hannah’s voice – and Jacob’s eyes – that brings the simple truth of this statement home for her. 

Hannah inhales, seems to regroup within herself, then continues. 

“Vivienne Liebl, do you have any comment before we award you your prize for your contribution to the arts, truth and the human condition?”

Vivienne is shaking; there are tears, but she does not make a sound.

“Very well, then. Vivienne Liebl, the children of Alice Adler have decided to award you the Malach ha-Mavet prize. Malach ha-Mavet – or Azrael – is the angel of death, or of destruction and renewal, depending on which literature you consult.”

When Vivienne says nothing, Hannah continues: “We thought the metaphysical touch would appeal to your stated moral aspirations.” 

“Please don’t do this. Stop this.” Vivienne speaks softly, looks at Jacob. She does not like his expression, the emotional flatness, turns her face back towards Hannah. 

Hannah opens the thick file on the coffee table, removing a scalpel, a large needle and fishing line (as one would find among fishing tackle) and an awl. “Now, then,” she says, “this is what we propose.” Hannah removes hand sanitiser from her handbag, squirts a small amount on her hands and rubs them vigorously. She regards the instruments in front of her, and turns to Vivienne. “I’m squeamish. In a minute, I shall take Jacob’s place behind the camera. He will come here, and do the following: the awl he’ll use to remove your eyes – you have lacked insight for many decades, so you don’t need them. The needle and fishing line he’ll use to close your mouth, and your other large orifices – not much good use for those anymore, or ever, really. The scalpel he’ll use to remove your nipples, so beautifully celebrated in our father’s poetry to you, and discovered by our mother on the evening of her death.” 

Vivienne closes her eyes. “Don’t do this. Stop it.”

Hannah raises her hand in dramatic supplication, asking for silence. “But, we’re not animals, so in the spirit of the moral aesthetic – of your artful project – we’ll give you a choice. You either accept this prize from us, the children of Alice Adler, or you accept our suggested alternative. Clemency, if you will.”

Vivienne raises her face; she purses her lips together. 

“I can tell that this alternative interests you, Ms Liebl,” says Hannah. “So, as an alternative to Jacob’s treatment, we propose that you kill yourself, here, today, while we film you. You can choose the method of your own demise. This can all be quite painless.”

Vivienne remains quiet. 

“Die you will, make no mistake, Ms Liebl,” says Hannah. “But, you have a choice. You do it yourself, we clean up the mess, pack away your tray and cups in the kitchen, remove our own property and leave your house, for you to be discovered in due course. Or, we do it for you, with dramatic newspaper reports. Painless suicide or rather gruesome, painful execution, Ms Liebl?”

Hannah has stretched out her two hands on either side of her body, in imitation of the scales of Lady Justice.

“Which choice is more authentic, Ms Liebl? Which alternative is more aesthetically real? Which one is more just, given the scale and nature of your indictment? Which prize do you accept?”

“I never wanted to hurt Alice.” Vivienne has started to cry, quietly. 

Jacob jumps towards her suddenly, grabs her hair from the back, pulls her head backwards, straining her neck. He hisses at Vivienne: “Don’t you say her name.”

“Goodness, he is angry, is he not, Ms Liebl? Our avenging Azrael over there.” Hannah smiles at Vivienne, nods at Jacob to let her go. He hesitates for a second, lets go of the old woman’s head, steps back behind the camera. 

“Alice Adler’s children are giving you a choice, Ms Liebl. This is more than you gave her. Consider this award carefully.”

*

It is four days later. On page five of the regional newspaper, there is a small report in the bottom right-hand corner. 

ACTRESS FOUND DEAD

Cape Town – The body of actress Vivienne Liebl was discovered in her house on Tuesday 4 October. Ms Liebl (77) became famous in the 1960s and 1970s for her roles in prominent theatre productions, while she worked for the Performing Arts Council of the Transvaal, and later for the Cape Performing Arts Board. She achieved celebrity and several accolades for her stage work in particular, winning Artes awards for Best Actress for Equus (1973) and for Who’s Afraid of Virginia Woolf? (1977). Speaking from London, UK, actors Antony Sher and Janet Suzman expressed their shock and disbelief at Ms Liebl’s sudden death. “She was an actor’s actress. A searing talent from a time when that term still had meaning. I’ll miss and mourn her,” Mr Sher said by phone. Ms Liebl, who was paralysed from the waist down in a car accident in the 1980s, was found dead by a medical helper in the living room of her Woodstock home. She is survived by a brother and two nieces. Police do not suspect foul play.

The post The prize appeared first on LitNet.

Haar afgeleefde rooi tas het vandag ʼn skelpienk strik om die handvatsel. Sy wil doodseker maak sy sien dit van ver af aankom op die bagasieband. Daar is vreemde mense in die wêreld. Sal sommer jou tas vat as dit interessanter as hulle s’n lyk. Sy weet, sy het al eenkeer meer as ʼn  uur langs die band gestaan en wag vir haar bagasie totdat Munesu haar kom haal het. Hy het haar tas by hom gehad, gesê hy het dit voor die damestoilet se deur gekry net langs die vervoerband. Die skelm vroumens moes eers gaan pieps het voordat sy verdwyn het met haar tas. Gelukkig vir Munesu. Ongelukkig vir die skelm met die nood.

Munesu ken haar al lank, vandat sy so gereeld begin reis het na die ongeluk en Barnie se dood. Sy onthou nog goed die eerste keer toe die lang swart man van Zimbabwe haar gehelp het om weer by haar motor te kom. Sy was verbaas oor die perfekte Afrikaans en het hom gekomplimenteer op sy mooi maniere en suiwer taalgebruik. Hy het skaam geglimlag en vertel dat hy op ʼn  plaas in Zimbabwe grootgeword het waar hy van kleins af saam met die boer se kinders gespeel het.

Dit was met haar terugkeer van Switserland. Sy was gedaan na die lang vlug, maar in ekstase oor die sneeubedekte berge en kristalhelder mere. Haar kop het nog gedraai van die mallemeule-week in Montreux, haar besoek aan die museums, die asemrowende kunswerke van Lausanne, die Chagall venster in die Fraumünster van Zürich en die besoek aan die melkery waar sy toegekyk het hoe gruyère gemaak word. Sy het selfs ʼn  pakkie van hierdie welbekende Switserse kaas in haar handbagasie saamgebring vir haar buurvrou, Selma. Die arme ding het nog nooit gereis nie en het tog so uitgesien na ʼn  stukkie lekkerny van oor die water.  Switserland was pragtig, maar heeltemal te koud na haar sin. Sy verkies Europa net na die stormloop van Julie en Augustus en het haar toekomstige toere beplan rondom die Europese herfs.

So het Munesu keer op keer langs haar opgedaag as sy die lughawe-gebou binnestap, haar groot bruin handsak met paspoort en vliegkaartjie styf vasgeklem onder haar arm. Hy is een van die mees behulpsame sekuriteitspersoneel op die lughawe en sien toe dat sy by haar gunstelingplekkie in die besige restaurant gaan sit, waar hy seker maak sy kry ʼn  koppie koffie en toebroodjie voordat sy die lang gang aandurf na die internasionale toonbank om aan te meld.

Dis nie dat hy dink sy is te oud om haarself te help nie, dit is deel van sy ambisie om eendag ʼn  toergids te wees sodat hy ook die wêreld kan gaan sien soos sy. Hy knyp altyd ʼn paar minute af om met haar te gesels oor haar ervarings en hang aan haar lippe as sy hom saamneem op haar verhale van die groen woude van Duitsland, die kliphuisies, bloedrooi papawers en hobbelpaadjies van Griekeland en die waterstad van Italië waar die verlede vir jou loer uit guitige houtvensters. In die  geklots van water teen die straatkante, hoor jy die stemme van die verlede.

“More mevrou Aggie!” Munesu se oë blink vriendelik en sy glimlag flits verblindend as hy haar tas by haar neem en die handvatsel verstel om dit rustig agter hom aan te trek na die restaurant op die grondvloer. “Waarheen reis ons vandag?”

“My liewe Munesu, vandag is ek op pad Ooste toe. Viëtnam.” Sy kyk rond vir ʼn bankie voordat sy verder praat. Haar kragte is aan die min kant vandag. Sy sal moet begin om minder te reis. Dit neem elke keer langer vir die vlugvoosheid om die wyk te neem. Benewens Switserland, het sy nog ʼn  paar Griekse eilande en ʼn  vinnige draai in Turkye ingepas die laaste paar maande. Sy is hoeka volgende week vyf-en-sewentig en hierdie is ʼn verjaardaggeskenk aan haarself. Sy was nog nooit in Asië nie en beplan om benewens Hanoi en die onmiddellike omgewing, ook ʼn  draai in Laos te maak - die land van die vergete landmyne wat jaarliks nog verantwoordelik is vir die dood en skending van talle kinders.

“Viëtnam was nog altyd ʼn  droom van my Munesu. Dit is so ʼn intense land van verskillende invloede met dertiende eeuse tempels, agtiende eeuse strate en negentiende eeuse prag en praal. Barnie het eenkeer soontoe gereis vir ʼn  kongres oor die behoud van die Afrika- en Asië-olifante. Ek wil gaan kyk waar hy was, waar sy voete geloop het.”

Munesu sien sy is gedaan en stuur haar behendig in die rigting van ʼn ry plastiekstoele waar hy haar help om te gaan sit. “Kom ek gaan haal vir mevrou Aggie van daardie lekker wegneemkoffie dan vertel jy my van die Ooste en sy mense.” Sy knik dankbaar en haal ʼn noot uit haar beursie en hou dit uit vir hom.

Terwyl sy kyk hoe sy regop figuur in die netjiese uniform kleiner word, gaan sit sy stadig agteroor en sluit haar oë. Sy moet haar pille drink wat in die deurskynende houertjie in haar handsak is. Sy onthou nou dat sy nog nie vanoggend kans gehad het nie. Dit was so besig met die pakkerye en toe gou langsaan na Selma om haar sleutel af te gee. Selma sal soos gewoonlik na haar kat kyk en haar malva op die stoep versorg. Liewe Selma. Sy is tog so bekommerd en het onderneem om Munesu te skakel sodat hy vir haar by die deur van die vertreksaal kan wag. Soos wat hy altyd doen met die laaste klompie reise wat sy onderneem. Tog so ʼn liewe kind, die Munesu. Hy het haar eenkeer vertel dat sy naam beteken dat God binne ons is. Sy het skeef geglimlag en gedink aan die moord en doodslag rondom haar. Daar is nie baie Munesu’s meer in hierdie wêreld nie. As God wel daar is, moet jy baie diep gaan delf.

Na ʼn rukkie is Munesu terug met ʼn koffie en toebroodjie vir haar. Hy kyk vinnig rond of sy toesighouer nie naby is nie, voordat hy langs haar plaasneem en seker maak sy drink haar handvol pille. Die slaappilletjie hou sy terug vir wanneer sy veilig in haar sitplek is, want daai ene klop haar vinnig uit. Gewoonlik wag sy net tot na aandete voordat sy hom drink en na ʼn vinnige draai in die piepklein badkamertjie is sy reg vir ʼn rustige nag waar sy droom van Barnie en saam met hom hand aan hand stap deur katedrale, markpleine, langs wilde rooi papawers en kobaltblou oseane.

“Munesu, ek dink hierdie mag dalk my laaste toer wees.” Sy kyk uit oor die polsende gang van mense. Vreemde gesigte op pad iewers heen, al trekkende aan bagasie op wiele. Vinnige voete, veral die sakemanne, fluks op pad om nog ʼn dollar of pond te gaan maak. Hier en daar hop ʼn kleuter rond met honderde vrae in temerige stemmetjies en bont rugsakkies. Kamtig verveelde tieners loop en selfies neem terwyl hulle probeer om ongeërg te lyk oor die groot avontuur wat wag, maar die blink oë en die senuagtige handbewegings spreek boekdele.

Vlugtelinge, almal van ons. Altyd aan’t wegbeur van die alledaagse, die roetine, die probleme en verveeldheid van ons bestaan. Maar sodra ons daar is waar ons wil wees, verlang ons terug na die bekende, die gemaklike, die lewe wat soos ʼn  ou jas om ons vou.

O, maar hoe geniet sy dit nie om ʼn  tas te pak en deur die hele roetine te gaan van aanmeld, tas inweeg, deurstap en wag vir die hekke om oop te maak na die gapende bek van ʼn  blikvoël nie! Na al haar reise die afgelope tyd, staan sy nog steeds verwonderd oor die magiese bekoring van reis en om jouself een dag tuis te bevind en die volgende dag in ʼn  antieke kasteel rond te dwaal terwyl jy kyk na versamelstukke en kunswerke wat na al die eeue nog bewondering afdwing.

Dit is al waarvoor sy lewe, noudat dit net sy is. Die een keer wat sy saam met Barnie na Rome was, was die beste tyd van haar lewe. Die twintigste eeuse skrywer Alberto Moravia het Rome beskryf as die stad met meer monumente as huise, en hulle twee het, hand aan hand, hul verkyk aan meeste hiervan. Langs die gebroke Kolosseum wat deels gebou is met behulp van geplunderde goud en skatte van Jerusalem, het hulle tradisionele roomys geëet wat tot op haar skoene gesmelt het. By die klipmasker van Triton by Piazza della Bocca het hulle grootoog gestaar na die oop mond wat volgens oorlewering, ʼn leunaar se hand afgebyt het as dié dit durf waag om sy hand daar in te druk.

Terwyl sy in haar droomwêreld verkeer en mymer oor haar avonture, sit Munesu aandagtig en luister. Hy weet dit is belangrik vir haar om te vertel, om haar wêreld en drome te uiter en te hoor.  Haar gesig verander met elke storie en haar oë kreukel as sy lag wanneer sy vertel van haar geworstel om ʼn bord pasta af te sluk op die Campo de’ Fiori wat eens ʼn plek van teregstelling was.

Sy laat hom aan sy ouma dink. Sy kon ook heerlike stories vertel en diep uit haar maag lag. Munesu sit nog ʼn rukkie by haar voordat hy opstaan en ʼn ent wegstap om op sy plek by die deur te gaan staan. Maar hy maak seker hy kan haar dophou. Hy sien haar terugleun in die stoel, haar handsak op haar skoot.

Nadat hy die eerste keer met haar kennis gemaak het, het hy sy selfoonnommer in haar foon gestoor en ook vir haar vriendin Selma gestuur. Gewoonlik stuur Selma vir hom ʼn boodskap om te laat weet dat Aggie op pad is. Die Gautrein se bus loop by haar huis verby en sedert sy ʼn jaar gelede in die groot motorongeluk was, is dit hoe sy by die lughawe kom.

By die deur na die internasionale vertreksaal wag hy vir haar. Haar stories is kleurvol en hy kan lank luister na haar vertellings van vreemde kos, kulture en gewoontes wat hy nie verstaan nie en plekke wat hy net soms op die groot skerms in die lughawegebou sien.

Maar vandag is anders. Aggie is moeg. Haar stories stop in die middel van sinne en dan staar sy net voor haar uit. Haar skouers is krommer as gewoonlik en haar hande bewe liggies waar hulle op die handsak rus.

Na ʼn goeie halfuur staan sy op en stap stadig deur toe, die rooi tas met die skewe pienk strik sleep eensaam agter haar. Sy stap krom by die gebou uit na waar die busse geparkeer staan. Munesu volg op ʼn veilige afstand en kyk totdat sy veilig in die bus sit.

Dan haal hy sy selfoon uit en stuur ʼn boodskap vir Selma.

Aggie op pad terug huis toe. Hierdie keer het sy langer geneem om na die werklikheid terug te keer.

Lees ook

Jonathan

The post Munesu appeared first on LitNet.

“I want to show you something. It’s down there.”

“But, it’s dark down there. I can’t see anything.”

“There’s a light switch somewhere here. I’m always fumbling for it. Look at my butter fingers.”

“Can’t we go to the beach? I wanted to go to the beach, walk on the sand.”

“Maybe later. This is my man cave. No women allowed.” The man with the blue eyes laughed. He smiled at Jakes, showing his teeth, but it wasn’t a very nice smile.

“Can’t my mother come with us?”

“No, no. I’m afraid she can’t. It’s our little secret. Just keep it between us men. The fishing rods are down there.”

“You’re a lovely little boy.”

“You were right, Leo; he is a handsome little boy. A pretty little boy. Come with us. I just want to show you something in this magazine.” The other man ran his fingers through his sandy hair.

”Beautiful boy with such sad eyes. Who gave you those sad eyes?”

“Kiss me. Have you ever kissed a man on the lips? You’re not doing anything wrong if you kiss me. Go on. Put your tongue in my ear.”

“No,” came Jakes’s voice from far away. “I want my mother.”

“Well, your mother said you must be a good boy for Leo, and if you’re a very good boy, you’ll get to go fishing. Don’t you want to make your mother happy?”

“You’ll make me very happy if you kiss me, pretty boy. You know what the ladies call Leo? Playboy.”

“Playboy is my middle name. One day, the ladies will call you Playboy, too.”

“We’ll all go fishing after this. Little boys do this all the time with their uncles.”

“Do you want to be your mother’s little angel? Then, simply do everything we tell you to do. You make Leo happy, you make Christopher happy, and Leo makes your mother happy, giving in to her every command. Leo will shower mummy with gifts. She says you want piano lessons. Piano lessons cost good money. You’re not doing anything wrong. We’re not going to hurt you.”

“Her man, Lucinda’s man, had a house. In those kinds of films, the Americans call it a basement. He would take me there. Down the stairs.”

“I’m half asleep, Jakes. Did you say something?”

“No, nothing. Go back to sleep.”

She decided that when she was finished with exams, she would leave him. After his mood swings, she felt kaput. She remembered his mother’s house. How thin and fey she was. The flowery scarf with the blue flowers around her neck, her white hair regal, the rotting dishes and smells of cabbage and damp coming from the kitchen, the cats that seemed to multiply out of thin air. The house was cold, eddies of dust everywhere, but it was also a magical place. Antoinette sighed. She should never have come. Lucinda hated her on sight. Spoke only to Jakes. Ignored her. Left her alone.

This was the house where her lover had grown up. She could sense that Lucinda and Jakes had lived with both despair and hardship. All the curtains were drawn in the rooms when they arrived. The food was cold. When it arrived at the table – the cold chicken, cold potatoes and the wine – Antoinette hen-picked at it. At the table, she knew she was being observed as she ate.

But, slowly, Antoinette became more aware of Lucinda’s loveliness when younger. It was there to see in the photographs on the wall, in the albums pressed into her willing hands by Jakes. Jakes lit his mother’s cigarette. Minutes later, Lucinda could be heard banging pots in the kitchen. Antoinette looked around the room. There was no television. Only her consciousness of Lucinda’s expression when they met, and then her expressionless face when smoking.

“This one is gorgeous, Jakes.” Lucinda spoke as if Antoinette weren’t in their presence. “What does she do? Tragedy before triumph is what I always tell you. This one looks like a real gooseberry. What do you want me to say, my naughty boy? I don’t see the connection between her bright future and your literary work.”

“She wants to become a writer, Lucinda. She’s talented and very, very bright. She’ll go far.” Jakes ate the dry chicken, spearing a bite of potato with his fork with enthusiasm.

“I made your favourite, Jakes. Are you enjoying it? She’s not enjoying it.”

“Oh, Antoinette – she eats bird food and spaghetti, mostly.”

“Is she Italian or vegan, Jakes? Open that bottle for your mother; be a dear. I know you, my boy. My naughty boy. Don’t forget, before you leave, to cut back the bougainvillea.”

“Yes, of course, Lucinda. I forgot about the wine we brought with.”

“They all want to be writers or poets. How is your writing going, my son? My naughty boy who thinks his old mother is deaf. You’re such a complicated man, Jakes. My son, so complex, right?”

“I’m thinking of taking a sabbatical in the winter, Lucinda.”

Antoinette remembered the stolen kiss in Jakes’s childhood bedroom. Looking at the posters on the wall, his collection of comic books, when he was inside of her. She liked seeing him like this. Vulnerable. In front of the class, he could come off as being arrogant, jaded. But here, he was more himself. He pulled her close again, but she kept thinking of the expression on his mother Lucinda’s face.

“Did you play – the piano, I mean – when you were growing up?” Annie asked him while he looked for his shoes.

“Not for long. The lessons were expensive. There were many things I had to go without as a child.”

“You were luckier than me, Annie. You had a loving family. You had a mother and a father who adored you. My mother doesn’t play the piano. She had a lover who played the cello, once. He tried to teach me. Let’s just say he failed.” There came that same self-deprecating laugh again.

“Weren’t there other instruments?”

“No.”

“Lover, what do you write in that journal of yours; do you write about me, about us, or am I just always the protagonist of all your future tomorrows? Do you want to smoke a joint with me?”

“You’re corrupting me, Professor. Jakes, you’re pouring your spirit into me as if I were something divine or sacred. After all, you’re the teacher.”

“Annie, it’s good for you to live and to experience new things. Don’t you want life to follow you all your days? Just be confident. Show commitment when it comes to your writing. Inside of me, there’s damaged blood. Something preyed upon. You engulf me. In the cellar, there’s the noise of wailing. Of ghosts.”

“I understand, Jakes – more than you think. Don’t all poets, male or female, have this damaged blood within them?”

“Do you really understand, or are you just saying that to placate me? It’s like I’m holding a cross. I feel so exposed. You have the key to the cellar. It’s completely nightmarish down there.”

“What are you saying, Jakes? Do you want me to hold you until your view of the world changes?”

“Don’t disappear on me now, Annie. Don’t disappear.”

“I’m here. I’m here. I’m not going anywhere, Jakes.”

“I’m the alpha male. Prime rib. I’m the alpha and omega. Say it, Annie. Say I am the alpha and the omega.”

“Yes, lover. Yes. You make me bigger and bigger.”

“Jakes, I want you inside of me.”

“You’re so small. I want you open. Open for me. Spread your legs beneath me. Are you coming? Tell me I’m your fantasy, lover.”

He loved to show her newspaper clippings of his mother. Would tell her how proud his mother was of him that he had turned out a halfway-decent poet. That he had been published. A book here, a few poems there. A window was opened when his eyes were half-closed, hair unkempt; he would tell her about the men who would come to see his mother and who would leave in the morning.

Her voice was sweet. He took off his clothes, then. He still had it. He loved his muscles. His athleticism. The sound of his own voice. The groupies in his class who couldn’t take their eyes off him as he spoke about JM Coetzee. The first time he hit her was a Sunday afternoon. They had just made love furiously in the bathroom after coming back from the shops buying groceries.

“You can’t hit me, Jakes,” Antoinette said, blinking back the tears in her eyes.

“I’m sorry. I’m sorry. I don’t know what I was thinking. Do you forgive me; please, say you forgive me?”

“I don’t understand. Did I do or say something wrong?”

“I don’t understand, either. I just have this in me. I don’t know what to say. What do you want me to do?”

“Are you sorry? Say you’re sorry. Apologise. Be a man and apologise.”

“I’m sorry. You’d understand me better if you met my mother. Come with me next weekend. She’s directing something.”

“Please, I’m sorry. It was an accident. I won’t do it again. Are you still mad at me?”

“Come to church with me. I’ll stay with you tonight if you say you’ll come with me, and neither of us will speak of this again.”

“Do you still love me?”

“Of course I love you, Jakes. I adore you. I worship you.”

“And, you still think I’m a good poet who could be great, as opposed to being second-rate? This matters to me. Your answer matters to me.”

“Why does this matter to you so much? All of your students worship you. The guys want to be you. They hero-worship you.”

“I understand what the purities of love are, now. Respect, admiration. Having a self-concept.”

“Jakes, when I read your work, I want to understand you. I want to understand what it means to fall in love, and be in love – feel wanted, and needed, and desired.”

“I’m a failure, Annie. I’m a failure. Why do you stay with me, desire me?”

“No, no, you’re not a failure. You’re making me understand something else. My own struggles to become a writer. I must suffer for my art. I want to teach like you, Jakes, and write novels.”

“Annie, the onset of the dark days is upon me again. Your Jakes is going underground again to reunite with loneliness, belonging and longing to belong to a world that just doesn’t understand him.”

“Your writing. Your work as a poet is deeply psychological, Jakes.”

“Don’t say that. Don’t do that. Don’t be nice. Don’t tell me what you think I want to hear.”

“It’s therapeutic for you. The poetry. Must have been traumatic for you, not growing up with a dad.”

“I’m just an old womaniser, drinking too much for his own good.”

“Well, I think that you’re a beautiful man. Your endurance in anything strikes me as that little boy desperate for his mother’s love, through her addictions to men, her alcoholism, her own affairs with married men, and her affair with the stage. She’ll always be graceful and beautiful to you. You will always worship her. She gave you what she could. She gave you the only life she knew how to give.”

“You don’t think that I’m a coward? That my framework for writing is that it is mostly wishful thinking on my part? You’ve only seen me sober. I write when I’m sober.”

“I believe in you, Jakes. Don’t turn away from me. Let’s just forget that you hit me. Let’s press the rewind button.”

“Jakes, the walls here are mute. I’m going to take a bath. Wash my back, won’t you?”

“Don’t believe in me, lover. Love me. Worship me, but don’t believe in me.”

“Make love to me. That’s the secret to anything in life. To pretend to make it go away is to be happy, Jakes.”

“No, not like this, Annie.”

“I’m used to darkness, too.”

“Not like me. I was molested by one of the men my mother slept with. She didn’t believe me. That cellar door. You give me the key to the cellar door, and the nightmares. They’re there. Behind the door. I want to forget. Make me forget, Annie.”

“If I hit you again, then you must go, if that is what you want. Will you leave me?”

“No, Jakes. I understand you like nobody else. I’ll never leave you, Jakes. You saved me once; you’ll save me again.”

“I need to write. Stay. I want you to read what I write. I want to grow as an artist. I don’t feel I’m growing as an artist, unless someone reads my work and believes in me, Annie.”

“Share your heart with me, Jakes, for as long as you want. I’ll stay with you for as long as you want. You just need to find a balance.”

“Annie, you share your life with Christ. You have a personal relationship with God; what does that feel like? It helps you find a balance.”

It was late afternoon, and Annie’s thoughts were far away, swirling like a nimbus. Her coffee was getting cold. She was thinking of her father’s funeral. How he had died of throat cancer. How Jakes had supported her. She was also thinking that he had hit her – for the last time. She was thinking of leaving Gaborone.

Or, perhaps, teaching English overseas in Prague. She had friends who were making a success of it there. She wanted to do it right. Play open cards. She wanted to understand Jakes, the man. It was summer. Her phone was ringing. She knew it would be him. Jakes. He could mess her mind up. Make her think she was the one to blame, the one at fault. She was wearing that dress. It lit Jakes up. Made him wild.

Inside the restaurant, escaping from the heat of the day, she thought of her sad laughter as she had spoken to her mother on the telephone. Her family thought that Jakes was an upright guy, and that he was some kind of genius because he was a poet. Jakes had made her father laugh. Jakes always told her beautiful and still elegant mother that she looked like a vision. When Antoinette told Jakes she was still a virgin, he told her he would wait until she was ready. When she was ready, he was everything that she had ever wanted.

Jakes, the professor and poet. Her teacher, her lover. She was asking him a question in class. Then, there were her eyes. “Yes, Domingo.” The interaction felt metaphysical. He was attracted to her, but was she just as much attracted to him? His charm? He thought of his inner man, her sensuality, her sensual mouth, his self and ego restrained on the page. The sexuality of his female students was never lost on him.

He couldn’t take his eyes off her. She was wearing leggings with ankle boots. A T-shirt. He went shopping that afternoon during his lunch period, looking for the perfect dress that would touch her ankles – button-up. After lifting the dress over her head, he would make expert love to her. He knew instinctively that he would be her first.

Cupping her small breasts in his hands. That was all he could think about for days, as he watched her walk into his class and sashay out in those red ankle boots. She was a solution taking shape. He swallowed his lust slowly. This lust seemed almost fragile to him, for the most part – vague and vain and pitiless. He had erotic dreams about her. How he would penetrate her with his mouth, his tongue, his fingers.

Antoinette Domingo was swanlike, more or less like the elegant words on his heart. Jakes, you’re the scavenger, his stage-actress mother called him. You’re never going to get married, are you, Playboy? You’re never going to give me grandchildren. I don’t understand this. I don’t understand you. Was there some traumatic incident in your childhood that I just don’t know about?

It’s maddening, the direction you’re taking with your life. These tawdry love affairs – there’s nothing romantic about them. They don’t feed you. They don’t feed your work. They feed your desires, your hunt for the beautiful. All women, all women are beautiful. I should have got a decent father for you.

Poetry, his mother had said, was like science to him. But these relationships, she never blessed them. She cooked for them. Drank the wine he brought to her table when these water nymphs came with him. You have absolutely no cognition when it comes to the female sex, Jakes. You’re a hunter. He woke up hungry after dreaming about her, his Antoinette. Dreaming that she had refused him. Refused to sleep with him, and that she had refused his advances towards her. It was always the same dream with each of his girls.

He lied to them. Told them they were the first woman ever to understand him and forgive his moods. His mother didn’t understand his attraction to them. None of them was marriage material. They were babies. How could babies have babies, edit his poems? Read them back to him with understanding? Understanding the energy behind them, the energy of the man who wrote them?

Jakes had a reputation among the staff. Watch out for him, the females would whisper. We’re too old for him, with our nude turkey necks and breasts sagging to our knees. Our wrinkles, crow’s feet, smile lines. He wants youth. No, the females would hiss, he wants his own youth back. He is a Dorian. He wants his age, which is catching up with him now, to vanish into thin air like his cigarette smoke.

“It feels as if there’s a giant hole between us. There you go. Do you feel comfortable, now? Why don’t you sit closer to me? Inch towards me, if that’s all you can do for now.”

That was the first time that Jakes had kissed Antoinette in his office. Later on, he would invite her to listen to music at his house, not far from the university. He had singled her out. She was bright, but not when it came to boys and men. Not too bright when it came to sex or making love, understanding the difference. She was the slow tortoise; he was the upper-handish hare.

And that was exactly how Jakes liked his women.

“I think that you’re very, very sexy, Antoinette. Have you ever watched porn before? Everybody watches porn. Doesn’t matter what they tell you. Do you believe me?” Antoinette nodded her head. He got the required reaction. She blushed.

“Does this mean you’re my boyfriend?”

“I guess. Does this mean you’re my girlfriend? Let’s do it like they do it on the Discovery Channel.” Jakes stroked her fingers with his free hand. Antoinette said nothing to this. She reached for the radio’s remote and put Mahler louder, put her hand down her white panties like the brunette girl had on the film they had watched the previous Saturday. Jakes had said he wanted to go for a swim.

“Well, I don’t have a swimsuit,” Antoinette had said shyly.

“Well, we don’t need them, do we? We can just go skinny-dipping.” He stroked her arm. “Come. Don’t make me beg, Annie. Or, let’s take a shower together. You’ll feel braver.”

“Let’s stay here, Jakes. Make love to me, Jakes.”

“Are you ready? I don’t want you to say I raped you.”

“Why would I do that, Jakes? I love you.”

“Yes, I suppose you do think that you love me. Love must count for something. Love heals; isn’t that why you’re in my life?”

“I’m in love with you, Jakes.”

“Where are you?” Antoinette tried to remain composed at the sound of his voice. “Lover, you’re my cocaine.”

“Lover?” she repeated. “Lover, where are you? Lover, you’re my cocaine? Where do you think I am? I needed to think, Jakes. I just needed to get away from the situation. I needed space.”

“I’ll come and get you. Just tell me where you are, and I’ll come and get you. We need to talk about this. Talk it out.”

“And then what, Jakes, and then what? Then, you’ll grow vertebra, a spine, a brain that has a spark of life,” she thought to herself.

“Give me a chance to explain.”

“This is a parental relationship. I am tired of this.”

“Don’t, Annie.”

“Please understand what you’re putting me through.”

“Don’t. Please, don’t beg. It’s beneath you, Jakes. I don’t have the time for this. I’m worn out with the energy it takes to live with you. Can you understand that? Do you know what you’re asking of me? Do you know what you’re asking me to do? You’re a parenthesis. “I saved you.”

“No, no, no. You didn’t save me, Jakes.”

“You were lost until I found you. I gave you a life. I gave you a life to live. I gave you the best of me.”

“The best of you hurts me, Jakes.”

“Annie, your looks can only take you so far.”

“God, you’re really going to go there.”

“You’re pushing me. Do you want to push me over the edge? You know what happens when you do that.”

His car was parked at the curb when she walked out of the restaurant they had often come to together in happier times. Antoinette got in. They drove to the sea. Jakes said nothing. The Scandinavian music group A-ha was playing in the background. She looked out the window, staring at billboards advertising Budweiser, butter and a revival meeting at Victory Ministries. There was a happy couple gazing adoringly at each other, eating supper with their children. That could be me, Antoinette thought to herself.

“Show. Show me. That’s right, like that. Come on. Make me come, Annie. You’re a beautiful girl. Head down. On your knees. That’s it. That’s it. Nice and easy. Nice and slow. You know how to make me come on strong. You know how to make me come gentle. Gosh, you’re beautiful. You’re my girl. You’re my girl. That’s it. That was nice, Annie. You’re my good girl. You inspire me.”

“You’re a mind-bender, Annie. I don’t know you. Can’t understand you, but I know that you’re my girl. You’re my life, now. You must meet my mother. My mother will fall in love with you. You’re kind of voluptuous, like her. Like she was back in the day. Her heyday. She was a real Lady Macbeth, if you want to know. For the longest time in my youth, she was kind of my best friend. Do you think that’s strange? An adolescent boy in love with his mother. Best friends with his mother.”

She remembered the woman’s loopy handwriting, the scratchy bougainvillea, Lucinda kissing Jakes, holding onto him as if she would never let him go, waving goodbye. Walking around his mother’s house, which smelled of cat pee. Seeing glimpses of Jakes as a boy. Hating seeing him like that. He was so invisible, unsmiling in the photographs, his eyes large and vacant.

Also read

Never going back

Yes, you heal the ground I walk on

Starboy

The post The language of bougainvillea appeared first on LitNet.

Wanneer die universiteit vir die vierde kwartaal heropen, heers daar ʼn morbiede atmosfeer op kampus.

Dosente kyk mekaar vraend, selfs agterdogtig aan.

Die lug hang swanger van terneergedruktheid en verslaendheid. Die vrae is legio: Wie is almal geraak? Watter kriteria is gebruik? Waarom ek? Maar die dreigender vraag wat op almal se lippe huiwer, maar niemand prontuit wil vra nie, is: Wie het besluit watter dosente moet gaan en watter dosente kan bly?  

Die dosentevereniging hou vergaderings waarin die skielike afleggings hewig veroordeel word.

In die senaatsvergadering verduidelik die rektor hoe die aflegging van die veertig-plus  akademici vir hom ʼn laaste uitweg was om die universiteit van finansiële ondergang te red. Die bank soek waarborge. En die universiteitsraad het hom glo ʼn vry hand gegee om te doen wat ook al nodig is.

Op ʼn stadium word die rektor versoek om homself van die vergadering te verskoon sodat daar meer openlik delibereer kan word. Daarna word selfs besin oor ʼn mosie van wantroue in die rektor. Maar daar word egter nie so ver gegaan nie.

By ʼn geleentheid of drie na afloop van ʼn dosentevergadering demonstreer ʼn groepering ontredderde dosente op kampus en by die hoofingang met plakkate om die publiek én media se aandag op die afleggings te vestig, maar dié aksies is gou uitgewoed.

Dit ontbreek aan die drif en dryfkrag van studentebetogings teen die apartheidsregime soos geken in die sewentiger- en tagtigerjare.

Te midde van al hierdie woelinge word die universiteit een oggend geruk deur die nuus dat van een van die dosente hand aan eie lewe geslaan het. Daar word kategories ontken dat die afleggings enigiets daarmee te doen gehad het. Trouens, die betrokke dosent is nie deur die afleggings geraak nie.

Waar ek voor die rekenaar in my kantoor sit, word my gedagtes telkens in beslag geneem deur die gebeure van die afgelope paar weke … maande – voor daardie aand toe ʼn wit koevert aan my afgelewer is.

Dit is ʼn lieflike lenteaand aan die einde van die derde kwartaal.

Ek en my gesin verkeer gesellig rondom ʼn braaivleisvuur van ons onderdakbraai-area om sommer ook die aanskaf van my nuwe motor te vier.

ʼn Paar weke vantevore het ek ʼn ongeluk met my vorige motor gehad. Dit was ʼn kleinerige motortjie. Op die nasionale pad die aand op pad huis toe het ʼn groot trok agter my gery en vreeslik in my nek geblaas waar ek in die stadige baan gery het. Ek het na links probeer padgee, op die grys beland en die motor laat rol. Gelukkig het ek ongedeerd daarvan afgekom.

ʼn Insleepdiens wat spoedig op die toneel was, het aangebied om my huis toe te neem en die motor in te sleep. Die motor is later afgeskryf.

Ek en my vriend, ʼn kollega aan die universiteit, het in die laaste week van die derde kwartaal my splinternuwe motor gaan haal.

ˮJakes,ˮ* het hy ingenome opgemerk, ˮjy het darem gou vir jou gesin weer wiele gekry.ˮ

ˮJa, my vriend. Jy weet ek het ʼn groot gesin en ons kan nie sonder vervoer nie,ˮ het ek met die nodige beskeidenheid opgemerk.

Terug by die braaivleisvuur onderbreek die lui van die voordeurklokkie ons geselligheid.

Ek gaan maak oop.

ʼn Netjies geklede man met aktetas in die een hand en ʼn lêer in die ander het voor die deur gestaan. Hy was duidelik oorgehaal om in te stap toe ek oopmaak.

ˮGoeienaand, goeienaand,ˮ word daar oor en weer gegroet.

Ek bewaak egter die ingang sodat die besoeker nie sommer binnestap nie.

Ons het mekaar geken. Was saam op laerskool – hy ʼn jaar of wat na my. Hy het vir ʼn paar jaar skoolgehou voordat hy ʼn loopbaan in die versekeringsbedryf gaan volg het.

ˮHoe kan ek help?ˮ wil ek dadelik weet.

ˮJakes, ek kom jou net gou sien om ʼn paar van ons produkte aan jou bekend te stel.ˮ

ˮDis ʼn baie ongeleë tyd, ou maat. Ek en my gesin het ʼn geselligheidjie aan die gang.ˮ

ˮDit sal nie lank wees nie. Net ʼn paar minute. Ek belowe.ˮ

ˮNee, my vriend. Dit werk mos nie so nie. Ons is albei professionele mense. Jy behoort tog te weet dat ʼn mens eers ʼn behoorlike afspraak moet maak in ʼn geval soos hierdie.ˮ

Daarmee was die saak opgeklaar.

Ons het beleefd gegroet en die onwelkome besoeker het verdaag.

ˮDadda, wie was dit?ˮ wou een van die kinders weet.

ˮDis ʼn assuransie-agent, seun. Maar ek het hom mooi laat verstaan ʼn mens daag nie sommer so sonder afspraak op nie. Hy is toe maar weer weg.ˮ

ˮO…!ˮ het die sug van verligting uit meer as een oord feitlik gelyktydig opgeklink.

Die oudste seun wat in matriek is, het intussen na die braaiery omgesien.

ʼn Tydjie later lui die deurklokkie weer. Weer gaan ek self kyk – dié keer ʼn bietjie geïrriteerd.  

Dit is ʼn kollega in die administrasie-afdeling van die universiteit. My gesindheid verander oombliklik en ek is baie meer tegemoetkomend.

ˮGoeienaand, Mr Mason.* Kom maar binne.ˮ

ˮNee dankie, Dok. Ek is bietjie haastig. Moet nog by ʼn paar ander huise ook aandoen. Ek het net gekom om die brief te oorhandig.ˮ

So vinnig soos wat hy die wit koevert afgegee en ek ontvangs geteken het, so vinnig is hy daar weg. Nog voordat ek ʼn behoorlike gesprek kon aanknoop.

ʼn Onrustigheid pak my beet. Waar kom hy vandaan? Hoekom so laat? En wat is so dringend dat dit nie kan wag tot die universiteit heropen nie?

Ek skeur sommer die koevert in die voorportaal oop en begin lees.

Die eerste paragraaf skets kortliks die universiteit se finansiële dilemma.

Die tweede paragraaf lees iets soos: ˮThis letter serves to inform you that your services are terminated as on 31^st December …ˮ

Ek is geskok … stomgeslaan.

Stadig vou ek die brief toe en plaas dit in die wit koevert terug.

Vir ʼn paar oomblikke staar ek stil na die koevert in my hand: ʼn Wit koevert vir ʼn donker boodskap, flits dit deur my brein.

Terug by die gesin verraai die uitdrukking op my gelaat onmiddellik dat alles nie pluis is nie.

Dit is my tweede oudste seun in graad 10 wat onmiddellik vra: ˮDadda, wat is fout? Is Dadda afgedank?ˮ

Daarmee slaan hy sommer die spyker op die kop. Met saamgepersde lippe en die wit koevert in my liggies bewende hand kon ek net bevestigend knik.

In my wildste drome het ek nooit so iets verwag nie, verduidelik ek aan my gesin. Daar was gerugte en bespiegelinge op kampus. Maar op ʼn onlangse vergadering van die akademici met die rektor, het een van die dosente hom trompop gevra of daar ˮretrenchmentsˮ gaan wees.

Sy antwoord was ʼn emfatiese ˮNoˮ. Die drie R’e – dis nou retrenchment, early retirement en redeployment – is geensins op die kaarte nie.

Só het hy tóé gesê – en nou dit.

Vrou en kinders is bemoedigend, gerusstellend.

Ons sal nie ondergaan nie. Daar is immers twintig jaar se pensioen – elf jaar van my vorige werkgewer, wat ek oorgedra het toe ek nege jaar gelede aan die universiteit aangestel is, plus die universiteit se pensioen.

Ek sal intussen weer aansoek doen vir poste – op die hoërskool as dit móét.

Aan aftree kan ek beslis nie nou al dink nie; ek is pas een-en-veertig, met nog ál vier kinders op skool. Wat van universiteitsopleiding?

Só gesels ek en my vrou later die aand in die bed.

Sy sou intussen die pot aan die kook hou van die geld wat sy uit haar kleuterskooltjie verdien. Daar was darem al sestien dierbare gesiggies.

Terug op kampus voer ek my eie sielestryd. Bring baie tyd voor die rekenaar deur waar ek nou meer as tevore my CV oproep.

Soms vervaag die skerm soos trane na willekeur in my oë opwel as ek myself opnuut vergewis van die lang en moeilike pad waarlangs ek geloop het om tot hier te kom.

En nou dit.

Met die aanvang van die vierde kwartaal het ek myself voorgeneem om so gou moontlik ons department byeen te roep. Ek is immers departementele voorsitter.

Maar ek stel uit. Hoe gaan ek my kollegas te woord staan?

Uiteindelik skraap ek die moed bymekaar. Dit kan nie anders nie.

Enersyds moet ons die jaar se werksaamhede in oënskou neem, en behoorlik afsluit; andersyds voel ek dit my plig om dankie te sê – veral ook vir die afgelegde dosente vir hul jarelange getroue diens aan en lojaliteit jeens die universiteit.

Dit is nie op senaatsvlak gedoen nie. Altans, nie in die vergaderings waar ek by was nie.

Dit sal die laaste punt op die agenda wees – die bedankings – besluit ek. Hoewel ek reeds vanuit die wandelgange ʼn goeie idee gekry het van watter dosente in ons departement geraak is, sal ek nie name noem nie.

Die atmosfeer rondom die lang vergadertafel is somber, stug. Saaklik en kalm word daar deur die agendapunte gewerk voordat ons by die laaste punt kom. 

Met ingehoue emosie spreek ek my bedankings uit.  Een kollega vra of ons die name kan verneem van diegene wat afgelê is, mits daar nie beswaar is nie. So versoek, so toegestaan.

Ons departement is swaar getref. Skokgolwe ruk deur die vertrek toe dit blyk dat twee vakke heeltemal uitgefaseer word.

In hierdie omstandighede moet ʼn mens kalm bly, nugter dink en sensitief optree. Derhalwe gaan ek in die algemeen praat, besluit ek. Wil nie die indruk skep dat een kollega se bydrae meer beteken het as dié van ʼn ander nie.

Ek is klaar, sê dankie.

Een van die kollegas kry ʼn spreekbeurt en wend hom spesifiek tot my. Hy bedank my vir hoe ek myself die afgelope twee jaar van my taak as departementele voorsitter gekwyt het. Maar veral ook vir die wyse waarop ek op hierdie vergadering met so ʼn sensitiewe en emosiebelaaide kwessie kon omgaan – dit nadat ek self slagoffer van die afleggings is.  

Dit voel skielik of die knop in my keel vinnig groter geraak het.

Ek buig effens my hoof. Wend my blik afwaarts.

ʼn Traan val op die papiere voor my. My neus raak nat.

Ek reik na my sakdoek. Moet afvee. My neus … my trane.

*Skuilname gebruik om identiteite te beskerm.

Lees ook

Die huldeblyk wat nooit gelewer is nie

The post Wit koevert, donker boodskap appeared first on LitNet.

Ek is gedoep Johannes Jakobus Boois, ma ammil noem my somme Jokey.

Nie oo my naam Johannes issie, ma oo ammil vaʼ kleins af lag as hulle my sien.

Ek hoefie ee's te praat of ’n joke te ve’tel nie. Ek lyk soes ’n joke. Alles aan my isse joke en da’om vat ammil my vi’ ’n joke.

Assie kinnes my sien, lag hulle en skrie: ˮKyk! Da’ kô ou Jokey!”

Da’ gooi hulle my mettie klippe en hol weg assie groot mense kô kyk hoekô ek soe skrie.

Eendag is eendag. Da’ gat ek een vaʼ hulle vang en goed dônne! Hulle kennie rêrig vi’ Jokey as hy kwaad wôd tie. Vra ma’ vi’ Ma.

Elke kee as ek soe fits kry, daʼ sta sy vê weg.

Ma warn allie mense: “Los vi’ Jokey lat hy ma’ styf skop. As hy da regkô, da’ gryp en wurg hy die blou hel yt djou yt . . .”

Ja, Ma wiet wa vaʼ sy praat.

Ek’t ha’ al ampe’ een kee vrek gewurg.

Ma’ ek hettie bedoel’ie. Ek ka’ altyd niks onthou voo en na ik soe die fits kry nie.

My kop is net see'.

Ma los my bedags alien in ons Hop-huisie in Uitsig. Sy moet wêk. Sy sê my allpay betieken f*k*l.

Pe'tykee lyster ek radio, ma’ ek wôd gou ve’velig. Da loep ek ma’ soe ’n bietjie rond. Ek hou va’ goet optel.

Plestiekgoet, soes sakkies en doppies en entjie-toppertjies.

Sometimes lê da lekke’ goet innie mense se jaarte.

Soes koeldrienk-botteltjies, ma’ Ma het my ge-warn.

“Djy kla nie by my assie mense djou dônne nie. Wat loep soek djy in hulle se jaarte?”

Ek lyster ma’ liewerste na Ma. Sy is al ien wat va’ my hou. Sy vryf my hare as sy dink ek slaap, da hyl sy.

Ek hou’ie da’van as Ma hyl nie. Da’ kry ek soe ’n dik gevoel in my keel. Ek hyl nooit.

As die kinners my soe terg, da’ lag ik. Ek kannie’ ie lag kee nie. As ek sleg voel of see’kry, da’ borrel ‘ie lag vanself yt my keel. My hele liewe voel soes ’n siek joke.

Ek sta va’ my lendelam bed af op en stap na’ rie koskas sonne’ deure, wa’ Ma my dag se kos in ’n icecream-bak bêre.

Ek makie deksel oep. Die suur ryk van pennie-polony kielie my nies.

Ek grawe ’n handvol brynbrôd yttie bak en sit it oppie tafel nee. Ek spoel my erdebieke’ onne’rie koue kraan af.

Ek maggie yt glasbiekes drink of yt bôre iet’ie. Oor’ie fits, sê Ma. Die koffie lê taai oppie boedem en ek sukkel ommit met my vyl vinge’naels los te krap.

Ek los ma’ en tap’it vol water en roer ’n klomp liepels syke by. Ek kannie tellie en gooi altyd syke in en roeʼ tottie wate’ stroeperig lyk.

Ek sluk’ie brood mettie syke wate' af. Starig, ommie te verstik’ie. Ma skel as ek soe gulsig iet.

Ek ga doen my toiletdinge en loep daʼ vervelig innie klein eenve’trekkie rond.

Buurman se hond beginne blaf en ik loe dee’ rie venste.

Buurman likes’ ie va’ mynie. Hy slat my mette stok orie hanne as ek vannie rosies tie’nie draad afpluk.

Die rosies is vir my mooi. Dit ryk soes Ma en'ik hou’rie blare in my broeksak om da’an te ryk as Ma weg is of wanne’ ik ‘ie knop in my keel kry en soe beginne lag. Dit lat somma' ie lag weggaa.

Die hond blaf virrie voëltjies wat oppie roosheining kô sit. Ek ga yt.

Ek skyfel dee’rie gangetjie langs’ie hys. Agte ô's jaart groei’rie heining hoeg. Da ka Buurman my’ie raak slat'tie.

Ek hoo iets sliep en druk’ie takke weg om skelm te loe’.

Ek ruk weg. Die dorings krap striepe oo my arms. Buurman sukkel om ’n sak of iets na’rie Wendy agte’ innie jaart te sliep.

Hy sien my’ie. Ek druk wee’rie takke weg. Toe hy’rie sak deurrie Wendy se deeʼ trek, haak’it aan ’n los plank.

My arms bloei toe ek wegruk.

Dis Ruby! Antie Flora se meisiekind, wat Buurman soe sliep! En sy lyk annerste.

Ha oë is toe en ha’ lyf is slap. Soes Brandbout gelyk'it! My hond, wat innie pad doodgery is.

Ek onthou vi’ Brandbout en beginne te lag.

Ek skrikkie ee’s of trek my arm t’rug toe buurman deurie takke loe’ nie. Ek lag net sagte. Buurman se oë lyk snaaks. ‘It lat my wee hardere lag.

“Jokey?”

Ek kyk vi’ hom. “Kô, wil djy koeldrienk-botteltjies hê?”

Ek knik. Ek hou vaʼ koeldrienk-botteltjies. ’n Mens kannit inryl byrie spaza shop vi’ swiets.

“Nou kô haal. Kô, ek sil djou’ ie slat’ie.”

Ek willie, ma’ Buurman vra soe mooi.

Die hond spring tien my op toe ek byrie hekkie inga. Honne likes va’ my.

”Kô, hies klompie koeldrienk-botteltjies innie Wendy. Djy ka’ ammil kry.”

Die kwyl loep kielierig tien my ken af en ʼik vee’it vinnig af.

Ek onthou va’ Ruby wat nou soes Brandbout lyk en beginne giggel toe Buurman my byrie Wendy se dee’ instoot.

Ek kyk rond en ka niks innie donke'te sien’ie.

Buurman stoot my diepe’ in en ek val orie ding by my voete.

Ek kyk in Ruby se vaal vis oë. Die knop in my keel wurg my. Die lag beginne ytborrel.

Ek loe’ bang na Buurman. Ek sien’ie die stok wa’mee hy my altyd slat’ie. Hy'tie byl. Ek wôd kwaad.

Hy’t beloewe ek kannie koeldrienk-botteltjies kry! Ek gannie hout kap’ie.

Jokey maggie met ’n byl kap’ie. Ma sê ek ka’ myself see’maak.

“Toe, djou biesage bliksem! Djy wil mos ’n mens stane beloe’! Vandag maak ek djou vrek soes dié klyn tiefie!”

Buurman kom nade’. Ek kan nêrens bewieg’ie!

Hy is tussen my ennie dee'. Ek maak my oë toe en gryp na sy keel.

Toe ek bykom, sta Ma en hyl.

’n Poeliesman hou ha vas.

Ek is baie bang virrie poeliese en hie is somme’ klomp va’ hulle innie Wendy.

Ek begin giggel. Ek lê oppie Wendy se vloe'. Buurman lê langs my.

Ek sien Ruby se arm onne hom ytstiek. Buurman se tong hang yt. Hy lyk oek nou soes Brandbout gelyk'it en soes Ruby . . . Met vis oë wat vi’ jou kyk sonne om te sien.

Virrie ee’ste kee’ voel ekkie knop in my keel los kô. My lyf beginne ruk.

Trane loep oo my wange. Ekke wil lag ma’ ek kannie.

The post Jokey ve’loo sy lag appeared first on LitNet.

The two women had sat for most of the morning and early afternoon on the sofa, smoking and drinking whisky in paper cups.

“Clarissa, you’re an angel, a star, to have come. To be quite honest with you, getting drunk is the only thing I have on my mind, now.”

“Is there ice?”

“No, Clarissa. I don’t think so. Come inside, out of the rain. You can leave your umbrella in the foyer.”

“Won’t it get the floor all wet?”

“Oh, well. It doesn’t really matter, Clarissa. The housekeeper is coming tomorrow, anyway. Well, give me a hug. Don’t let us act as if we were strangers. I’m glad I telephoned you.”

“I didn’t want you to be alone. Nobody should be alone when something like this happens.”

“Just like people. All people have an agenda.”

“Are you sad about what happened, that the two of you don’t talk anymore, like you did as inseparable children?”

“I don’t care. I don’t care about her shallow relationships. I don’t care that she doesn’t respect my time. I don’t care about her European lovers.”

“You do, if you say it like that. This is only faith speaking to me. You must see the transparent. Once, she was graceful. She moved in the world effortlessly. You should forgive her. This hurt, this bitterness, this regret will kill you, harm you. I’m only saying this for your own good.”

“I hate her now, you know. She wasn’t always like this. I remember when she was scared of the dark. I remember when everything in my world was cold. Even her words; and one look from her was laced with winter. Snow flows like a rivulet in her blood, behind her every gaze. For sure, I loved her once, but what did I love, Clarissa, what did I really love? She doesn’t care for me. She thinks that she’s going to live forever in her Prague, hidden away from the world, our world, with her fur babies, fur children. Those two slobbering dogs of hers that are so attached to her.”

“Are you jealous of her? Did you ever think of scratching that itch to find out what is beneath the surface tension of it all?”

“Sometimes I don’t know the answer to that question.”

“Is it because she’s beautiful?”

“I don’t know. I guess I don’t see her the way other people see her. There are times when I love her so much that it hurts. That’s when it gets difficult to breathe, difficult to think straight. But, I have to let go of all my hurt and wounded feelings, and the fact that I’m an outsider to her. She would have used the word “interloper”. I’m really good at this. Distracting you from what you really wanted to come and talk to me about. Can I hold your hand, Clarissa?”

“Yes, if you want to. If it will help.”

“Well, my sister – she moves in the world like a volcano woman, as if she were on fire, you know. She moves in the same way that she speaks, and this defines her fake persona, her fake personality. She has no character. She has no norms. She has no values, and she’s also bitten by alcoholism. She drinks wine as if it were Pepsi. Like I said, she’s a volcano woman when you meet her for the first time. You don’t see her truth. It’s like an invisible bird-shield around her, and no one can come into contact with her because of that. There was this one time she slept with this American from Oregon. He was just passing through Johannesburg. She thought he was the one. She thought that he was going to save her.

“I think of her, and then I think of all these men, these pseudo-relationships. As if she could go up in flames, turning everything around her in her natural environment into ash. Yes, and for the longest time, I thought that that was that. It gave me something to play with.”

“But, you’re doing okay now?”

“Do I not seem okay? I’m talking about her as if she were still alive.”

“No, not really. I think that you want me to be honest with you and not keep anything from you.”

“Kiss me, Clarissa.”

“You’re making me nervous. You know that I’m with someone. I’m married now, and I take the vows I took seriously.”

“Yes, so you say, but you still came when I telephoned you to tell you the news that my sister had taken her own life. You’ve been with other women.”

“Oh, that was years ago. I was with women when I was in university. Do you want a drink of water, coffee, tea or sushi? I can order something for us to eat. You must be famished. We’ve been sitting here like this for hours.”

“You weren’t with me, Clarissa, or have you forgotten that?”

“No, Miranda, I haven’t forgotten.”

“Yes, water will be fine. Yes, you’re right. It will be dark out, soon. I wish that you could stay.”

“I wish I could.”

“Stay with me; do you know what I wish? I wish that we could be like this forever. There’s a law now – perhaps you’ve heard of it – that says a woman can get married to another woman.”

“I’m happy in my own way, Miranda. What is ‘happy’, anyway, right? It never really worked out between us.”

“Once, there was a Clarissa and Miranda madly in love with each other. And yet, Clarissa, you’re still a child. You’re reckless and play the innocent with my heart. So it goes with all the women in my life. All they seem to do is play crooked, hungry little games with my heart.”

“If you wanted me to come here just so that you could say mean things to me, to my face, to hurt me, Miranda, do you want me to leave?”

“You know me, by now. I only hurt the ones I love completely. No, Clarissa, you know how badly I want you to stay. There’s so much wasted time that I want to make up for. So, Lloyd makes you happy, then? Well, Clarissa, just so you know, I have admired you from afar. I have always admired you from afar. Keep it as you would a note in your pocket.”

“Lloyd has his moments.”

“Yes, I’m sure he does have his moments. You’re a pastor’s wife, now. I’m sure not one of your exes could believe that. You still take my breath away each time I look at your face, Clarissa.”

“I wish you wouldn’t.”

“Spend the night with me, Clarissa. Embrace me; let me feel your love. Let me cling to the impossible dream of you.”

“In another world, Ming, we would have been together.”

“I know. I know that on so many levels. You remembered.”

“Yes, I remember. I remember everything, Ming.”

“You only called me that in another life.”

“Yes, more than an eternity – more than a lifetime – ago.”

“If you want me to stay, Ming, I’ll stay with you.”

“And, if Lloyd needs you?”

“Lloyd is a grown man. He can take care of himself. He can fend for himself.”

“And the children? We could have had children, too.”

“Yes, Ming, we could have had children. The children are teenagers; they can heat something up in the microwave if they’re hungry. You need me, Ming.”

“Yes, yes, yes, I do need you, Clarissa. Now, will you kiss me? Turn your head and look at me, so I can stroke your cheek. Come down from where you are; come down from your house, your horse, your wedding carriage, your mountain of mountains. Your mouth is a summer in New York.”

They took off their clothes in the dark of the bedroom. Clarissa unhooked her brassiere before pulling her sweater up over her head. Miranda was wearing a long skirt that touched her ankles and a blouse tucked into it. Clarissa was feeling nervous, in a way, as if she had never done this before. As if she had never kissed a woman before. Even in the dark, she could feel Miranda’s eyes on her, watching her slow and careful movements. When Miranda kissed Clarissa, it felt as if a river came rushing over her – a waterfall. Clarissa’s lips were warm and tasted of the whisky that had helped both women overcome their shyness and inhibitions. Miranda kissed Clarissa’s neck. Miranda’s mouth was dry. The spark was lit. They could not go back to just sitting on the sofa, drinking whisky, smoking menthols and pretending that they didn’t have a history.

“You still taste like vanilla. Confess, Clarissa. Don’t I make you happy?”

“Oh, we all have fears.”

“I didn’t use that word, “fear”. I used the word “happy”.

“Yes, Ming, you make me happy.” Clarissa smiled in the dark as Miranda stroked her bottom lip with a finger.

“This is our last night together. Did I ever tell you about Santa Barbara? How much I loved that soap?”

“We have all the time in the world. You can tell me all about it, now.”

“I wanted to have blonde hair like Robin Wright, who is in that show, House of cards, now.”

“Give me your hands.”

“Why, Clarissa?”

“I want to pray for you.”

The post Eye of the storm appeared first on LitNet.

Die sigaretrook hang verstikkend dik in die volgepakte ruimte. Die skerp urinereuk brand my neusgate. Ek sit by die tafel in die hoek. My rug teen die koelte van die sinkplaat. Dis warm hierbinne. Ek neem dorstig ʼn sluk van die louwarm bier. Dit was ʼn paar minute tevore nog yskoud. In die sjebeen word baie dinge gou warm. Veral humeure. Dis elfuur op ʼn Vrydagaand. Alreeds stampvol, maar ek weet dit kan nog voller raak. My oë gly oor die skare. Vermy oogkontak. Weet dis waarna loafers soek. Net een kopknik of groet en jy sit kort voor lank met ʼn tafel vol opskeppers. Ek lus in elk geval nie vanaand vir geselskap nie. Ek is om ander redes hier.

Iemand lag hardop. Ek draai my kop skeef na waar die geluid vandaan kom. Skat haar so vyftien, sestien. Swaar ge-makeup. Rokkie so kort dit kan dalk ʼn t-shirt wees. Die twee mans by haar se hande is oral oor haar lyf. Sy geniet dit, wys haar lyftaal. Ek verskuif my blik. Ek ken dit. Bring net slegte herinneringe. My oë dwaal na links.

Hy sit rustig. Glas innie hand. Fokus op niks spesifieks nie. Sy hare is grys. Moes ʼn aantreklike man op sy dae gewees het. Nou is hy net nog ʼn man. Een van die middeljarige mans wat ek reeds as opskeppers identifiseer het, klap op sy skouer. Hy kyk op en glimlag. Dit bereik nie sy oë nie. Hy lyk moeg en sy skouers trek krom toe hy sy glas volmaak en dit vir sy tafelgas aanbied. Sy kortstondige vrede duidelik daarmee heen.

Ek maak my oë toe en ledig my glas. Sluk die naarheid weg wat in my keel opwel. Die pisreuk word al erger. Hulle neem by die tafel oorkant my plaas toe ek my oë oopmaak. Twee vroue en twee mans. Dalk in hul vroeë dertigs. Hulle drink rum. Ek kry die bekende dieselreuk en veg teen die kots wat in my keel opstoot. Ek haat die reuk van rum. Hulle lag en skerts vrolik. Die musiek uit die jukebox is te hard vir my om te hoor wat hulle gesels. Ek lees hul lyftaal. Oulike paartjies. Getroud sien ek aan hul ringvingers.

Na sowat ʼn half-uur begin die donkerkopvrou se houding verander. Sy praat meer. Senuagtig. Haar aandag meer oordadig (half gedwonge) op haar partner. Asof sy liewer is vir hom as minute tevore. Ek dog dis die rum wat inskop, maar vir ʼn sekonde flits haar oë in ʼn ander rigting. Hy sit in die hoek regoor my, saam met drie mansvriende. Sy vriende gesels. Hy lyk afwesig. Staar na sy glas en vryf met sy wysvinger oor die rand. Om en om. Dan kyk hy op. Sy donker blik rus verlate op die donkerkopvrou wat nou liefdevol met haar kop op haar man se skouer lê. Die jongman sug swaar, skud sy kop en leun terug teen die sinkplaat agter hom. Grawe in sy sak en steek ʼn sigaret op. Hy blaas die rook in perfekte kringe die lug in. Die donkerkopvrou sien dit en staar gehipnotiseer daarna. Haar man vir ʼn oomblik heeltemal vergete. Hul oë ontmoet. Die donkerkopvrou lyk verward. Dan kry sy haarself bymekaar en buig oor na haar man. Sy soen hom lank en innig. Die jongman staan op. Sluk sy glas met een teug leeg en loop na buite. Sy vriende staar hom verbaas agterna.

“Heth djy nie ve my ʼn siegret thie?” Sy hou haarself wankelrig regop teen my tafel. Ek skud my kop.

“Thou poesh!” Haar spoeg sproeireën oor my.

“Phokken nai!” Ek probeer haar ignoreer. Fokus op die vrou skuins agter haar wat ongeërg op haar hurke gaan sit, haar broek aftrek en sommer net daar, tussen die tafels en dansende mense, begin pis. Behalwe twee ou mans wat haar groot sitvlak (wat soos ʼn legkaart lyk van al die rekmerke) belustig beloer, steur niemand hul verder aan haar nie.

“Tsjek! Mase poesh!” Sy gryp na die halwe bier op my tafel. Dit kantel om in haar lomp hande en die inhoud stroom oor die tafel. Meng met die urine op die vloer. Ek los haar toe sy wegstrompel met die bierbottel en die bietjie skuim wat daarin agtergebly het. Ek lê weer terug teen die sinkplaat. Sit dan vinnig regop. Agter my bult die sinkplaat met elke stamp. Ek kyk vinnig deur die vertrek. Die jongmeisie en die twee mans is weg. Die musiek verdoof haar kreune en die mans se gesteun.

Haar kopdoek sit windskeef. Die gesig vol kommerplooie. Die oë moeg. Sy gooi haar glas tot oorlopens vol van die goedkoop Rooiproppie. Buig dan vooroor en suig die boonste af voor sy die glas optel en die inhoud met een teug leegdrink. Sy vee haar tandlose mond met die rugkant van haar geplooide hand af en skink dadelik die glas weer vol. Hierdie keer versigtiger. Toe sy opkyk, lyk haar oë lewendiger. Ek ken dit. Kon net sowel my ouma gewees het.

Die dansende pare spat uitmekaar. Ek rek nuuskierig my nek om beter te sien. Die vrou wat vroeër my bier gegryp het, is op haar knieë. ʼn Man het haar aan die hare beet en sleep haar deur die skare. Sy probeer verbete terug baklei, maar haar hande klap onskadelik in die lug rond. Dan kantel sy om op haar sy. Hy los haar hare en skop haar in die maag. Die kotsels trek met ʼn boog en die omstanders spat vies uit mekaar. Hy skop nog twee keer voor sy haar kop hulpeloos oplig en dit dan moeg teen die vloer laat sak. Sy lê stil starend. Haar gesig besmeer met kotsels, pis en bloed. Ek wil wegkyk, maar ek kannie.

Dis oral om my en in my. Die kwaad van ons samelewing. Alles saamgevat hier in die sjebeen. Ek hoef nie hier te wees nie. Maar dit maak nie saak wáár ek my bevind nie, dit sal oral wees. Hier leer ons ten minste om nederig te wees. Om die kop te buig voor ander se swaarkry en seerkry. Hier is jou pyn nie meer net joune nie. Hier sien, hoor en ervaar jy joune is glad nie uniek nie. Wanneer die vrot pisreuk, kotsels en bloed jou siel deurdrenk besef jy ... die lewe se vloer is gelyk.

The post Innie sjebeen appeared first on LitNet.

My bors trek toe en my hartslag versnel elke keer as ek aan Saterdagoggend dink. Ek kan mense darem nie verstaan nie. Hoe kon Japie dit doen! En dit ʼn dag na Ma se dood! Ewe kamstig onder die vaandel van simpatisering.    

Die orrel begin om Wat ʼn vriend het ons in Jesus te speel. ʼn Uur gelede was ek een van die draers.  “Dis is hoe mense deesdae begrafnisse doen,” het my suster, Elize, gesê. “Eers die begraafplaas en dan die kerkdiens.”

By die graf het my gedagtes die heeltyd na Japie se woorde gedwaal, soveel so dat ek misgetrap het en met my een voet in die opening van die graf beland het. Gelukkig kon ek my balans vinnig herwin en my kant van die kis met Ouboet se hulp stabiel hou.  

Ek sit tussen Ouboet en Elize in die kerkbank. Dis net ons drie wat oor is. Pa is vier jaar gelede aan ʼn hartaanval oorlede. Kort-kort pêrel die sweet op my voorkop en hardloop in straaltjies teen my slape af. Dis nie eens so warm vandag nie. Dis alles Japie … Ek stuur my gedagtes doelbewus weg van Japie na my kinderjare toe. Na die dae toe ʼn mens nog vas geglo het dat jou ouers onsterflik is. 

Ek is Ma en Pa se laatlammetjie. Ouboet is agt jaar en Elize vyf jaar ouer as ek. Ek onthou net twee traumatiese gebeure in my kinderjare. Verder was my lewe baie rustig en sonder enige druk op my.

Toe ek twee jaar oud was, het Oom Johnny per ongeluk oor my kop gery. Almal was besig om te waai en afskeid te neem en niemand het gesien dat ek agterom die motor gewaggel het nie. Pa het met my na die hospitaal gejaag, met Ma wat glo histeries gehuil het, maar ek was oukei. Miskien net ʼn paar breinselle verloor in die proses en verder het ek die voordeel gehad dat Ma en Pa nie hard op my was wat my skoolwerk betref nie.

Ma het altyd ʼn spesiale, sagte plekkie vir my gehad, maar met al drie haar kinders was daar een ding wat soos ʼn paal bo water gestaan het – sy laat nie met hulle mors nie. Dit het die nuwe buurseun gou agter gekom. Hy was twee jaar ouer as ek en het daarvan gehou om my te treiter deur bangmaakgoed voor my te doen. So het hy eendag ʼn kokon oopgesny en hom siek gelag vir die lomp papie wat voortydig uitgepeul het. Ek was vyf jaar oud en het snags nagmerries oor die groteske, misvormde monster gekry. Dis net daar waar Ma op ʼn dag besluit het genoeg is genoeg en sy boude aan die brand geslaan het. Daarna was hy maar skugtig vir Ma.

“Ag toemaar Marius,” het Ma altyd gesê as ek met swak punte by die huis aankom, “As Oom Johnny nie oor jou kop gery het nie, sou jy eerste in jou klas gestaan het, nes Ouboet.” Dit was altyd vir my ʼn lekker verskoning vir slaplê, maar ek het darem matriek met ʼn D-gemiddeld geslaag. Ma en Pa was trots op my, en Ouboet en Elize het albei vir my petrolgeld gegee vir die matriekvakansie op Plettenbergbaai.

“Matriek is matriek,” het Pa gesê. “’n Mens hoef nie ʼn A-gemiddeld te hê om iewers in die lewe te kom nie.”

Na skool is ek weermag toe. Dit was standaardpraktyk. Jy moes maar sorg dat jy fiks daar aankom.  Ek was kaptein van die skool se landloopspan, so dit was nie vir my ʼn probleem nie. Pas-naweke het Ma al my gunstelinggeregte gemaak en baie beskuit vir my en my twee tjommies, Emile en Rassie, gebak.

Ons drie was soos bloedbroers van basies af. Saam op die grens geveg en saam gejol. ʼn  Driedubbele draad wat nie maklik verbreek kon word nie. Tot daardie nag dertig jaar gelede, toe ʼn handgranaat ons uitmekaargeskiet het. Emile en Rassie was saam met nog ʼn troep binne die Ratel.  Die vyand was op ons. Hulle het dit nie gemaak nie. Ek en ʼn paar ander troepe moes die Ratel die volgende dag van binne skoon was, breins en vel en vleis van die wande afskraap. Ek kan die reuk van dood nie vat nie!

Ds Du Toit se woorde swem rond. Dit voel of ek op die bodem van die see rondloop en probeer hoor. 

“Geagte familie … bekendes,  Ons … vanoggend by mekaar geko… vir die begr…fnis van Joha…a Maria van Zyl … of Hanna, soos ons haar geken …” 

Ek probeer konsentreer ter wille van Ma. Dus kyk ek dominee Du Toit in die oë soos ʼn man.

“In 'n kort tydjie is haar liggaam verwoes. Nadat hulle in die hospitaal alles gedoen het wat hulle kon, het hulle haar huis toe gestuur. Toe kon sy maar net sit en wag dat die siekte haar liggaam verder verteer.” 

Arme ma! Sy was só maer. Elize sug saggies. Sy haak by my in en vryf my arm. 

Ma is Donderdagnag oorlede. Ek het ingebel werk toe en gesinsverantwoordelikheidsverlof by Japie ingesit. Ek en Elize het oral rondgery om al die begrafnisreëlings te tref. Nie dat ek van veel nut was nie. Ek het die motor soos ʼn robot bestuur. Gelukkig ken ek elke hoek en draai van die dorp. Elize het al die reëlings getref.

Saterdagoggend het ek gou Pick 'n Pay toe gegaan, terwyl Elize die telefoon beman het. Met my terugkoms, het Japie se wit bakkie voor ons huis gestaan. Ek was effe uit die veld geslaan. Tog was dit sonder twyfel Japie se bakkie. Ek het die versameling Bloubulstickers op die agterruit herken. 

Ek skuif effens en probeer hard om op dominee Du Toit te fokus voordat sy woorde weer soos ʼn vis wegswem. Langs my kug Ouboet. My hande begin bewe. Ek voel kortasem en probeer om reëlmatig in en uit asem te haal soos wat my psigiater my geleer het.

“Ons lees in Hebreërs 12 van ʼn skare geloofsgetuies rondom die atletiekbaan. Hulle is daar op die pawiljoene om vir ons wat nog in hierdie lewe leef aan te moedig om doelgerig volgens die wil van God te leef. As ons mooi kyk, sien ons vir Hanna daar tussen hulle.” 

Ma was nog altyd daar vir my. Toe ek van die grens af terug gekom het, het sy vir my deur Ouboet ʼn werk by ʼn firma in die industriële gebied in die stad bekom. Ek moes hoofsaaklik onderdele bestel. Aan die begin was dit interessant en iets nuuts, maar dit het gou sy glans verloor.  Dieselfde ou vervelige takie oor en oor. Elke middag na werk het ek vir myself ses biere gaan koop. Ek het alleen in ʼn woonstel in die middestad gewoon. Ek het nie vriende gehad nie. Ek wou ook nie vriende hê nie. Die drank het my stadig soos dryfsand ingesuig. Ek het gedurende die dag aan saans se dop begin gedink. Later het ek die horlosie begin dophou, want die tyd het so stadig verbygegaan. Toe het ek aan diens begin drink. Ek het ʼn bottel Cane in die toiletbak by die werk weggesteek. ʼn Mens kan dit mos nie ruik nie. Dit was my lafenis tydens etenstyd en later met teetye. 

“Kyk pêl,” het my onmiddellike baas gesê en my kantoordeur agter hom toegetrek. “Jy het ʼn  probleem. ʼn Helse probleem en ons kan dit nie bekostig nie. Jy werk met ons verskaffers. Om sleeptong oor ʼn telefoon te praat, is no joke. Jy sleep ons firma se naam deur die modder! Jy moet dringende hulp kry. So jy het een van twee keuses: Of jy gaan rehab toe òf jy bedank.” 

Ek het die laaste opsie gekies. Ek het my bedanking ingesit en gevra dat dit binne 24 uur van krag is. Ek het my woonstel opgepak, die stad verlaat en by Ma en Pa gaan intrek. My bestuurder het Ma toe al klaar oor my drankprobleem ingelig. Sy het my saam kerk toe gesleep. Onder Ma se arendsoog het ek ophou drink. 

Elize stamp liggies aan my om op te staan. Die begrafnisgangers val trekkerig weg met, Ek sien ʼn  nuwe hemel kom. Ons gaan sit weer. Ek vou my arms oor my volmaanmaag. Elize spot altyd en sê ek lyk soos ʼn opgepofte marshmallow. Nadat ek ophou drink het, het ek begin eet. Wegneemetes by die hope. Trooskos vir die aande wanneer ek nagskof as bewaarder gewerk het.

Ma het kort na my intrek by hulle, nie gehuiwer om op Oom Johnny se knoppie te druk nie. Ek het nog probeer keer, want hulle was nie eens huisvriende nie, maar sy het net daar die telefoon opgetel en geskakel. Ek het na die kamer gehardloop en op die ander telefoon ingeluister.

“Hallo Johnny, dis Hanna. Jy weet mos, Jan-Hendrik se vrou.”

“Hanna! My magtag maar dis goed om van julle te hoor. Hoe gaan dit nog daar met almal?”

“Nee Johnny, maar aan die gang dié kant. Jy onthou seker nog vir Marius oor wie se kop jy gery het toe hy twee jaar oud was. Ag jong, kan jy nie daar ʼn joppie vir hom by die gevangenis reël nie?  Asseblief man. Jy het mos kontakte daar. Die kind het sy alles vir volk en vaderland gegee en nou sit hy soos verlepte kool hier by die huis.” 

“Hi jinne Hanna, ek voel nog na al die jare steeds sleg oor daardie dag. Ek sal kyk wat ek kan doen.”

Twee weke later is ek as bewaarder by ons plaaslike gevangenis aangestel. Op daardie stadium het ek nog in ʼn nr. 32 broek gepas. Nou dra ek ʼn nr. 44. As ʼn mens nagskof werk, slaap jy bedags.  Snags loop jy so al om die uur in die gange af net om seker te maak almal is nog vas aan die slaap in hulle selle. Dis na so ʼn rondte wat ek my McDonalds-burgers of Kentucky-hoender op my lessenaar uitpak en verorber.

Voor Pa se dood het Ma halfhartig pogings aangewend om my eetgewoontes te verander, maar na sy dood het sy Sondae ʼn ekstra bordjie poeding spesiaal vir my geskep.       

Dominee Du Toit trek darem hopenlik nou al driekwart met sy preek. 

“Geliefdes, dit is ʼn hartseer dag vandag. Mag God ons elkeen vertroosting skenk.” 

Ek onthou skielik weer van Japie en my vuiste bal outomaties. Ek voel hoe my spiere styftrek. Ek moet net nie ʼn paniekaanval hier in die kerk kry nie. 

Ek het altyd dagskof gewerk en saans gaan gim. Ma was opgewonde. Haar kind het weer ʼn mens geraak. Die etikette om my nek was weg. Hy is nie meer bossies of ʼn alkoholis nie. Tot die oggend vroeg net nadat ek aan diens gekom het en die een gevangene se sel oopsluit. Die bloed het al tot by die deur geloop. Hy het aan ʼn geskeurde laken gehang. Sy gesig was grysblou. Sy arms het slap gehang. Sy polse vol bloed. 

Ek het eers weer in die hospitaal bygekom. Blykbaar het ek op en af in die gange gehardloop, “Luitenant! Luitenant!” geskreeu en dekking geslaan. 

Ek was vir drie weke in Weskoppies en is daarna vir nog drie weke by die huis afgeboek. Terug by die werk het ek vir Japie gevra om my permanent op nagskof te sit. Dit het my gepas. Ek hoef nie direk met die gevangenes te werk nie en bedags hoef ek met niemand te meng nie, want ek het geslaap. Heerlike ontvlugtende slaap. Eers met net een slaappil. Later met twee en nog later met drie. 

Japie het begin karring dat ek geen sosiale lewe het nie en dat hy nie weet of die nagskofding ʼn  goeie ding vir my is nie. Die gekarring het begin nadat ek per ongeluk een aand verkeerdelik by die werk opgedaag het, toe dit my afnag was. Mense het ook begin kla dat ek soos ʼn druggie met ʼn  sleeptong praat. Ma het beweer dat ek haar snags, as ek op diens is, soms tot vyftien keer bel.  Waar hulle aan hierdie nonsens kom, weet ek nie. Ek is seker dit is Japie wat sulke snert in Ma se kop begin praat het terwyl sy so siek was.

Dis waarom ek klaar half vies en verbaas was toe Japie se bakkie Saterdagoggend voor ons huis gestaan het. Toe ek in die sitkamer inloop, het hy soos ʼn wafferse Kolonel in die army daar gesit en tee drink saam met Elize. Seker toe al weer ʼn klomp goed in haar kop ook probeer praat.

“Dag Marius,” het hy gesê en sy hand na my uitgesteek.

Met die groet het hy my op die skouer geklop en gesê, “Jammer oor jou ma se dood.”

“Dankie, het ek gemompel. Ek was nie lus vir Japie in ons huis nie.

“Kom sit Boeta,” het Elize gesê. “Japie, ek het net gou Mamma se doodsertifikaat vir jou gesinsverantwoordelikheidsverlof kom haal.”

Voor ek nog kon sit, het Japie afgekondig, “O ja Marius voor ek vergeet, van Dinsdag af werk jy dagskof.”

Ek het hom aangestaar en toe net daar omgedraai en uitgeloop. Elize het nog agter my aangeroep, maar ek het in my motor geklim en dadelik na dokter Huisamen gery. Hy het ʼn brief geskryf dat ek om gesondheidsredes nie dagskof mag werk nie. Ek het vanoggend oppad AVBOB toe, om Ma vir oulaas in haar kis te gaan groet, by die gevangenis gestop en dit persoonlik aan Japie oorhandig, nadat ek gisternag nie ʼn oog toegemaak het nie,

My hart kramp. Ek weet nie of dit oor Ma of oor die bleddie Japie is nie. My Ma is dood en hy probeer om van my ʼn vlinder te maak deur my kokon te knip. En hier is ek nou: ʼn lomp papie met verskrompelde onderontwikkelde vlerke en hy sê: “Vlieg. Vlieg!” 

Dit was toe glad nie so moeilik om Japie se kantoorsleutel in die hande te kry nie. Elke sisteem het mos maar sy loopholes. Ek sluit die deur blitsvinnig oop, sit die lig aan en sluit weer agter my toe.  Japie se kantoor is pynlik netjies, nes die pyn wat hy is. Genadiglik is sy laaikabinet nie gesluit nie.  Ek kry binne sekondes my persoonlike leêr danksy sy alfabetiese liassering. Ek gaan sit agter sy lessenaar en maak my leêr oop. Heelbo lê dokter Huisamen se brief. Die een wat ek persoonlik vir Japie kom oorhandig het en hy met ʼn vlugtige lees as ˮBullshit!” afgemaak het.

Ek maak die silwer knippies los en liasseer my brief aan Japie bo-op. Ek het dit vanaand tydens my laaste nagskof geskryf. ʼn Impuls pak my beet om groot “DOOS” oor die bladsy te skryf, maar ek los dit. Japie sal wel uit dit wat ek geskryf het self daardie afleiding maak. Ek los my leêr oop op sy lessenaar. Nog net ʼn paar formaliteite afhandel, dan is dit Surprise! Surprise! vir Japie môreoggend as hy hier inloop. Amper soos die dag toe hy vyftig geword het en sy vrou balonne aan die balk agter sy lessenaar vir hom gehang het. Net dié keer sal dit ek wees wat daar hang.

Lees ook

Weg van ons

As die aarde bewe …

’n Staaltjie uit die dagboek van ’n maatskaplike werker

The post Surprise! Surprise! appeared first on LitNet.

Look at me, he (Roberto, Roberto, Roberto) seemed to say, I am a man. Look inside my soul. All you see is the disguise of the white page.

All those years, he and his mother had spat me out as if I were bad seed. They had moved forward effortlessly in the world, while I had remained a girl. What is so bad about remaining a girl, I hear you say. A girl never marries. A girl never finds someone suitable. A girl has neither wife nor husband. A girl has children out of wedlock. Are nuns girls, then, I hear you ask. She was looking for love. Eva was looking for love. When she went grocery-shopping, she was looking for love; whenever she baked biscuits when the mood took her, when she returned her romance novels to the library. She would never meet the librarian’s eyes or try and read the expression that this woman wore on her face. She had come with her father to this library a long time ago when she had still been a child.

She had come to this library when her parents were still joined at the hip (meaning “sleeping together”, meaning “having sexual relations”). Perhaps, she didn’t understand sex and the sexual impulse in both men and women. Oh, she had been with women. She had even lived with one for a while. And then the lady fell out of love with her. This older lady, a tenured professor, fell in love with another promising student, and so, Eva moved on; she got a job, got a flat, she visited her mother more often in the nursing home. Sometimes, Eva looked in on her three or four times a week. Sometimes, her mother would be sleeping, or reading her Bible. She would sit next to her mother’s bed, dreaming away the hour or two that she spent there. She thought of her hopes and her fears. Eva didn’t want to live in the past, anymore.

“Do you remember God, mum; do you remember God breaking your heart?”

“I remember Moses. He was a beautiful man. He used to come to the house all the time. He loved the tea I used to make him with the cucumber sandwiches. That I remember. Tuna fish was my favourite when I was a little girl.”

Eva would always start with, “Do you remember dad, mum?” and her mother would answer, “Who? Never heard of him. Were we close? No, I don’t remember anything. You know that. I never had any children, never had the time and energy for family life. I didn’t mind. I didn’t mind. I always found things to do, like knitting, sewing or crocheting. I believed in a higher power. I still believe women must sacrifice much.”

“Mum, you’ve changed,” is what Eva really wanted to say, but she didn’t say anything. Mother and daughter were, once again, estranged, as they had been in real life. She remembered coming home one afternoon (it was a Model C school, and they were just now allowing children of colour to attend), the house wrecked. Sheets stripped off the beds, glasses and plates broken in the passage. She never brought friends home from school again after that happened. She remembered the raised voices of her mother and father arguing back and forth in their bedroom at the back of the house. How dazed and simply confused she felt. She just sat there like a crash test dummy, numb to the bone, to the core of her, ignoring her friends. If they were worried for her, or cared for her, she didn’t care. She wanted the exit out even then, even then.

She looked for love while surfing the channels, whenever she ate spaghetti or cereal or pecked at her (bird-food) muesli. She had had lovers in her 20s when she was at film school at the University of Cape Town. All had been unavailable men. All had been married men with children. All had been married men with seduction and action on their mind. The one whom she had had deep feelings for all these years was still an enigma to her. He had studied at Sussex University in the UK. Yes, he had a wife. Yes, he had grown children. To her, after all these years, he was still elegant and perfect. He was still a dream. Roberto, Roberto, Roberto. She had phoned him once. Once was all it took to realise that her dream of him didn’t quite match up to the reality of him. She didn’t even think of her own dignity and pride.

“Are you laughing at me?” she asked in a small voice, hurt, lonely, frustrated, feeling pathetic and disgruntled at the same time. To this, Roberto said nothing. She wanted to say I’m dreaming of being at your side as wife and mother, but she didn’t. Don’t you want me to be your girlfriend? was on the tip of her tongue. He would only feel sorry for her, pity her. Think that she was unstable, losing her mind, and that she needed somehow to be fixed through psychology, cognitive behavioural therapy. That was what her Croatian psychiatrist had suggested. Whenever this lady spoke to her, she felt she had to prove herself somehow. Prove that she was normal, that she lived in a normal reality. She had to prove she was happy and coping and not falling through the cracks. Not trying to find the exit out of her misery.

Yes, I was in love once, but that was a failure, too, Eva would think to herself, combing through a magazine in the Croatian psychiatrist’s waiting room. She would wonder about the bad times, the fruitful times, planting the seed and reaping the rich rewards of the harvest. She would sometimes drive through Stanford Square and buy a hamburger and pink milkshake at the drive-thru. She would eat it in the parking lot, unconcerned about the fact that the doctor had sent her to a dietician and had written in his note to the doctor that she, Eva of the Northern Areas, had become, in the span of 20 years, morbidly obese. She was in her early 50s, struggling with weight issues, when she went to see Agnes. She liked Agnes. Agnes was soft, and pleasing to look at. She became a mother figure in Eva’s life, even though Agnes was in her late 20s.

“You just want someone to hold you, don’t you?” Agnes, the Croatian psychiatrist, had said this to her just recently. Eva started to cry.

“All this time, I mean, all this time, you finally understand! It has taken me an eternity to understand that I am not a ghost, I am a woman.”

“You’re no longer a girl, Eva; why on earth do you want to do this to yourself? Make yourself sick? You have to take responsibility for your own life, now.” The Croatian psychiatrist handed her a tissue and stroked her hand. “Darling, I’m not your mother. I would never, ever dream of hurting you. You have to start letting go before the healing can begin.”

“I don’t want to let go. I want to heal, but I don’t want to let go. I want to remember. Always and forever, I want to remember that I am the original angel, that I am scribe and sage twisted into one.”

Also read

The language of bougainvillea

Never going back

Starboy

The post Just our luck appeared first on LitNet.

My dokter (lees “psigiater”) het so rondom 1978 studente met probleme by die Universiteit se Gesondheidsdienste individueel begin sien. Hy het dan ook elke Donderdagaand ná die kliniek agtergebly en ʼn groepsessie by die Ou Sanatorium regoor Stellenbosch Boerewynmakery gelei. Dit het van 19:00 tot 21:00 geduur en nogal ʼn hap uit jou aand gevat.

ʼn “Groep” is die teenoorgestelde van wat ʼn “individu” is. Miskien is dit wanneer individue bymekaar kom en gesels. Dit laat my dink aan die woord “saalrondte” in ʼn psigiatriese hospitaal, waar die dokters en studente nie die pasiënt afsonderlik besoek nie, maar in ʼn groot saal sit en die pasiënte inroep om met hulle te praat. Dit was vir my wreed dat mense so kaal uitgetrek word voor voornemende dokters, sielkundiges, dieetkundiges, arbeidsterapeute en verpleegsters, soms tot 70 van hulle op een slag. Vir die een of ander rede is ek genadiglik nooit vir ʼn saalrondte ontbied nie.

Die Stellenbosch-groep het bestaan uit ʼn paar studente met emosionele probleme. Dit is so dat psigiese druk daartoe lei dat mense hulself onttrek en die groep was ʼn metode om hulle weer oop te maak en met ander te kan deel. Ek was die langste onder my dokter se behandeling en is daarom as die leier van die groep beskou. Ander lede van die groep wat ek nog kan onthou, was Henri, Alex, Elma en Marjon.

Henri was ʼn grapjas, hoewel hy al verskeie kere probeer het om homself te dood. Glo ʼn liefdesteleurstelling. ʼn Mens sou dit nie kon vermoed het nie. Hy het altyd pakke lekkergoed saamgebring vir die groeplede om te verslind. My oë was net gefokus op die pakkie gemengde drop en kort voor lank was dit op. Henri het amper nooit oor homself gepraat nie, maar tog het hy elke Donderdag gekom, altyd netjies met ʼn das en soms ʼn baadjie.

Alex het aan skisofrenie gely. Hy het baie gelag, maar nie juis sin gepraat nie. In dié tyd het hy van die vierde verdieping van Lavanda afgespring. Niks oorgekom nie, behalwe ʼn gebreekte arm. My dokter het eendag apart vir my gesê dat Alex nooit sal regkom nie – te erg beskadig. Ek het hom nogal kwalik geneem. Maar dalk was hy reg. Alex het nooit ʼn meisie gehad nie. Heelwat jare later het Alex, so word beweer, in die see by Hermanus ingeloop het en daar verdrink. Ek het nooit die storie geglo nie.

Elma het graag ʼn mus gedra. Sy het ʼn onskuldige jong gesig gehad met groot blou oë. Sy was skrikwekkend naïef en wêreldvreemd. Sy was vroeër saam met my in die hospitaal. Sy het baie aandag van ene Charles gekry en werklikwaar, hy het nogal baie na Charles Manson gelyk. Hy was ook baie godsdienstig. Hulle het baie saamgebid en dan het hy sommer haar klere uitgetrek en haar laat verstaan dat dit God se wil is dat hulle seks het. Hy het haar die bruid van Christus genoem. Sy het vir ʼn ruk saamgespeel totdat hy gewelddadig begin raak het. Hy het haar blykbaar geklap, gekneus en gebyt. Sy kon wegkom, maar haar psige het nog ʼn verdere knak gekry. Sy is nooit getroud nie. Charles is glo later toegang tot alle staatshospitale vir Psigiatrie in Suid-Afrika verbied.

Marjon was ʼn baie maer en lang Hollandse meisie wat in die Wetenskappe gestudeer het. Sy het ʼn ernstige dieetsiekte gehad. Sy het die massa van kos wat sy ingeneem het, vergelyk met die massa wat sy geëlimineer het. Die aftreksom was altyd negatief en dit het haar in so ʼn paniek gesit dat sy epileptiese aanvalle gekry het.

Ek het omgegee vir haar, miskien omdat sy Hollands was en ek ʼn paar jaar tevore op ʼn Hollandse meisie verlief was. Ek nooi haar toe vir fliek en sy willig in. Om uit te gaan eet, sou dalk ʼn katastrofe wees, het ek gedink. Die fliek was egter OK.

Toe ons by haar huis kom, het sy vir ons Milo gemaak. Terwyl ons dit drink, het sy styf langs my kom sit. Ek het begin warm word en toe haar sommer, sonder om na te dink, begin omhels en soen. Sy het versigtig reageer, in elk geval nie afkeurend nie. My hande het na haar borsies beweeg. Dit het gelyk of sy dit geniet het. Onverwags het sy my hand gevat en tussen haar bene gesit.  Ek het op daardie stadium nog nie veel van vrouedinge geweet nie, maar tog die voeg begin streel. Na ʼn minuut of so het sy al harder en vinniger begin asemhaal. Dit het later in kermgeluidjies oorgegaan. Die volgende oomblik het sy begin ruk. Kort daarna was sy uit soos ʼn kers.

Ek het groot geskrik: dalk het sy ʼn epileptiese aanval gehad!  Ek het die slapende meisie gemaklik op die bank gemaak en met ʼn kombers toegemaak. Tog het iets my laat vermoed: dit was sonder twyfel meer aangenaam as ʼn aanval. Maar ek het my karsleutel gegryp en huis toe gejaag.   

Later sou ek Marjon weer op die kampus raakloop. Ons het nooit oor die aand gepraat nie, maar elke keer as sy so skuinsweg na my kyk, was daar ʼn skalks glimlag in haar oë.

Lees ook:

Katrien

Adéle

Alex

Die sonde van die kinders

Winter van 1972

Dit is nie paartyd nie

'n Vrugtekoek by die huweliksherdenking

The post Die groep appeared first on LitNet.

I’m not going to telephone anyone today, especially my sister in Cape Town. I just want to be by myself. There’s a jerking of loneliness rushing through me, as if like a sun. It’s violent. There’s an up-flux, with an up-continuum continuing into the void of my heart. It goes up and comes down. I don’t like going out when I’m sad. I leave meeting suitable men on blind dates to my sister. There’s the smell from memory of lemony and rosemary roast chicken. It’s coming from the kitchen. If I’m diabetic, I’ll just have to take more pills. I’ve tried eating less, but it makes no difference whether it’s pudding I’m eating, or broccoli. You don’t know what it’s like to be me. You don’t know what winter feels like to me. What it feels like when I try too hard, or what my father’s voice sounds like inside my head. It sounds like a drum beating, beating away. The past is made up of perfect moments. You remember you, but never the interminable silences; you remember your first love with such melodrama, such comic tragedy, such love and misery. Perhaps the three of us, our mother’s pride and joy, were looking for love in all the wrong places, or perhaps we had to make up for being born on the wrong side of the tracks. I try not to think of my sister’s tenderness, especially when it concerns my brother. Leadership is about influence. I never influenced either sister or brother.

Sometimes, I cry for things that I’ve lost on my journey, people who have passed on, moved away to another city, country. They’re way out of my line of vision, now. Every family must find their own way to be happy. I love you as you are, my dearest brother. I love you as you are, and I didn’t tell you that often enough; and memories always find their way back (don’t they), and they say tomorrow is forever, because tomorrow has no beginning, middle or end. It is just an eternity. Lauren plucked my eyebrows when she was still my brother’s girlfriend. Now, she’s married to the perfect guy, and they’re having a daughter. She’s changed her religion. It turns out that my brother was the broken one in their relationship, and not her. On Sundays, she would make us chicken. That is how I will always remember her. You don’t get to travel light in this world when you’re a poet. There are desperate histories there of despair and hardship. I worshiped my brother. I thought that he was dazzling and sweet, and his smoking weed or a joint or marijuana didn’t change that one bit. I could see that other people loved him, and still thought he was dazzling, too. I think of the size of the planets. Can love compare to that? When a man’s tongue is out of control, his life is out of control.

You know what, the night glare enthrals me. I’m hunting down the ghost of my elderly father. There are things like ghosts. It is a hot, dry summer with water restrictions. Our parents and you thought rehab was necessary. Let go of the world, I want to tell you. All is a majority. Once, we were made of water and stars and moonlight and the yellowing pages of books, but who made up these rules? We followed them like fools, growing up. The kingdom of God is within. I have finally left childhood radiance behind. Spiritual maturity is when we become like the Christ figure. I hope they are teaching you that where you are. It’s summer. I am listening to your music. Lying on your bed, I’m barefoot. You’re light years away. You’re not here. You’re here, but you’re also not here. You’re in rehab, and we’re all made of water and rain, and my tears are like a waterfall. I think of the dirty dishes I must wash in the sink. I thought of myself as unlovable. I thought of my brother as always being surrounded by love. Goodness knows, we knew of deceit, and how often our parents had fallen out of love with each other over the years. My greatest fear was that I would be a failure. Sometimes, when I looked at my mother, I wondered whether that was her greatest fear, too.

I think of the stories I must read to your son. The garden I must water for your sake. That has been your “sanctuary” for all these months. How, before you left, you could never sleep at night. Are you growing spiritually, I wonder? I think of you in your sadness. Silence closing in on your loneliness, but isn’t that daylight’s business, the cold in the morning hitting your volcano-face, summer touching you as you work outside? Your limbs are gaining vigour (as I write this) and perspective. I guess there’s life and order in that kind of routine. I am in need of crayons to colour you in – your passion, your green history, your progress, your borders and your trembling voice as you talk to your son. I miss your shortbread. I miss you riding around in your car with young goddesses with their fluffy hair, who wear too much makeup. You drinking single malt whiskies – but you’ll have to stop doing that. You’re unworthy, I often told myself, without even thinking too much about it, going over it in my mind, giving any thought to it. I could have been beautiful, or unconventional-looking or plain or unattractive; instead, I chose unworthy, and it stuck for most of my adolescence. For a long time, I thought that people respected beauty, and not success.

You’ll really, really have to stop getting high. Stop doing that altogether. And, I wonder whether your soul will make it, after all, when you come home to us, to the romance of family life. Or, will you build a nest, call it a cuckoo’s nest and fly away in whichever direction the world will take you. My father, our father, the artist, sleeps the sleep of the abyss-dead in the hot afternoon. In this house, we do nothing but sleep and eat. Live to survive another day, like the winter leaf finding refuge in the blue light. We find our way through instinct. I kiss his old, tired-looking face. Tell him to take the cup by the handle. Everything goes electric when he cannot walk. Make it to the bathroom. I see it in his eyes. He can’t believe he’s old. I repair him with food. I’m not a good cook, but I try making mostly pastas, making spaghetti. I count out his pills. I need my dazzling brother, but even when he is here, he isn’t here; oh, his soul is somewhere in the house, but physically he’s gone off somewhere, playing music.

I iron my dad’s handkerchiefs for church. He has one good suit. I wonder whether they (the pills) are really doing him any good. His limbs play up. Sometimes, they’re invincible, and sometimes not. My father, the poet, is a gentleman. He’s like a tree, a tall oak, and his children are climbing the branches of the tree. He knits flesh in his hands. I think of my father as a young man. I think of him doing research for his doctoral thesis. Think of him travelling from archive to archive. I think of my own journey, journeying into the centre of this summer. Then, I am sad, and I think to myself about whether this is the last summer that we’ll spend together as father-daughter. Look at this thin sea in my hands, the tide in my hands, the current telling me to step back from the strange, silent sunshine of the day. There’s the stimulus of jade glass fragments in my heart, and evening swallows, a Chinese dragon breathing fire, and I’m turning the page. I’m turning the page. I give up this day to the rain. Kept telling myself, I needed to do something which I had never done before.

I am standing on a diving board. I am standing on a diving board, but nothing feels real to me. I think of Julian’s guitar – my sister’s ex. I think of his sister, Sara, and her frail deeds, her wheelchair. I think of water. I think of the radio, which has become so sacred to my father. He needs to pass the time, somehow. I think of repairs to the heart, and the leftovers that I will heat up in the microwave later on; posts on social media, and the image of antelope that linger. Weather has its own body. Water fat sang a gospel in plants. Stems explored the muddy blue. The photographer (my sister) sang her own gospel with her camera, documenting our holiday. She chose everything. She chose the food and the beach house, which was a different one each year. We used to drive down to the beach. Walk barefoot on the hot sand. I would watch my nephew carefully. The break had to come, and the shift in her mood against all of us. She was goodness, and I was crazy. Our brother, our dazzling brother, with a joint in his hand and nursing a beer, would lose himself in music, barbecuing meat, amusing his son; and I, I was always falling in love.

I remember now. I remember everything. I remember my brother’s defiance, my mother’s tears and heartache and defeatist attitude. The music school behind her eyes, and I would see the sea in his father’s knuckles. And my brother would be the butcher, the baker lighting a fire between his girlfriend and his son. We’d all get lost in the day. I made a fist in the wet sand, thinking of the hours I would spend writing and writing in the cool bedroom that I shared with my sister. Conjuring spells into love poems. At night, we would all drink. Drink cocktails that my sister made. Drink in the warm weather, eating barbecue chicken and pork ribs. Pizza made on a fire. Drink in the memory of family we used to visit religiously in Wilderness, like the manic-depressive cousin who sang opera, whom we never heard from anymore. His parents, in their seventies, were getting a divorce. I knew I had to control myself. I knew I had to love myself, but that was, of course, easier said than done. There was something sinister about it to me.

This was the future now. My sister played the role of the photographer. My brother, the marijuana-smoking financial planner, father; my mother, deaf and pretending that she was still young and looked good for her age. My father, elderly, diabetic, having trouble with his legs. In public, he would push away my arm. He was embarrassed that he needed help to walk. Weather had its own body that summer. Sunlight against the wall, we’d all sleep in the afternoon. Wake up late in the mornings. My sister would take charge in the kitchen, in the shops, carrying packages, cooking bacon and scrambling the eggs. Now, her heart is set on Prague, falling in love, becoming wife, lover and mother, walking past lakes. I don’t think she remembers her paternal grandparents and what they sacrificed for their children and their grandchildren. She’s a throbbing vein; and I think of Marlon Caldwell, the married man I kissed on the lips. How warm his lips were, the disconnect I felt inside my head, that somehow it was wrong, but I leaned forward anyway and he took me in his arms; and how, afterwards, I only ever saw him again with his wife after that, or on his motorcycle speeding away from me.

Soon, soon, my sister would be leaving her fragile family life behind in South Africa, to teach English in Prague, and I learned that summer that even poems have lungs.

More by Abigail George:

The sun

Never going back

Yes, you heal the ground I walk on

The post Introducing the third dimension in this modern era appeared first on LitNet.

Kôt daana hettie ou bok uitie veld uit byrie huis angekô. Sy’t haa boeglam geskrik toe sy by haa voodeu instap en sien hoe dit lyk. Die tafel het op sy rug gelê, die stoele en banke het rond en bont gelê. Die wasbak het in stukkies oppie vloer gelê, ennie koebêse ennie kussings het in ’n bonnel opppie vloer gelê. Sy’t haa kinners gesoek, maa sy kon hulle nêrens kry nie. Sy het na elkeen van hulle op hulle naam geroep, maa niemand het geantwoortie.

Maa toe sy haa kleinste kind se naam geroepit, toe hoo sy ’n sagte stemmetjie. “Mammie, ek is hie innie holosiekas.”

Sy’t haa kind uitie holosiekas gat uithaal ennie kleintjie het haa toe vetel hoe die wolf byrie huis in gekommit en amal opgeïet het. Die ou bok was baie hartseer en het kliphard beginte huil toe sy hoo wat met haa kinners gebeerit.

Sy’t toe na ’n ruk besluit om te gat stap net om bietere te kan voel, en haa kind het toe saam haa gegan. Toe hulle by die weiveld kô, toe sien hulle die wolf wat onnerie boem lê en snork lattie boem se takke biewe. Sy’t tot by hom geloep en hom van alle kante af bekyk. Sy’t toe gesien dat daa iets kriewel en druk in sy dikgevriete mag. Nog nooit kannit wiesie, dink sy toe, issit rêrig moonlik dat my kinners wattie wolf heel opgevriet het, nog liewendig kan wies?

Sy’t toe vi haa kleintjie gesê om gou huis toe te haloep en die naalwêkskêr en garing te loep haal.

Die bok het toe die naaldwêkskêr gevat ennie wolf se maag oepgesny. Sy’tie eens rêrig beginte sny nie, toe stiek een van haa kinners hulle kop deurie sny. Sy’t toe vêder an gesny en al ses van haa kinnners het uitie wolf se maag uitgespring, die een narie anner een. Hulle was nog amal liewendig, ennie een het seegekry nie. Die wolf was soe honge en uigeïet dat hy hulle heel ingesluk het.

Die kinners was amal soe heppie om hulle ma te sien dat hulle amal boe-op haa gespring het. Die ma was net soe heppie om vi hulle te sien maa sy’t hulle gesê, “Gat soek gou ’n paa groot klippe, soerat ôsie wolf ’n lekke les kan lee. Ôs gat sy mag vol vannie klippe stop en dan kyk ôs of hy wee gat proebee wat hy vedag geproebeerit.”

Die siewe kinners het ’n klompie klippe na hulle ma toe gebring wat hulle innie wolf se maag ingestop het. Toe die wolf se maag propvol was hettie ma die wolf se maag vinnig toegewêk, wan sy was bang die wolf skrik wakke nog voorat sy klaa kon kry. Maarie wolf was soe vas annie slaap dat hy nie ees eenkee geroer hettie.

Die wolf het toe na ’n lang tyd wakkegeskrik het en opgestaan wannie klippe in sy maag het hom baie dôs gemaak. Hy’t opgestaan en beginte loep narie waterput toe. Maa met dié wat hy stap hettie klippe in sy maag tien mekaa beginte skuu en kap. Die wolf het toe kliphard geskrie:

“Wat skuu en kap soe
tienie my arme ribbes?
Ekkit gedink dit was ses kinners,
maa nou voelit net soes ’n klompie klippe.”

Toe die wolf byrie waterput gekommit, en oorie rand gelê het om water te drink, hettie klompie swaa klippe hom lat inval, en hy’t net daa vesyp, wannie klippe het hom lat sink narie bodem vannie waterput.

Toerie siewe kinners en hulle ma gesien het wat gebeerit mettie wolf het hulle amal narie waterput toe gehaloep, ennie kinners het beginte skrie: “Die wolf is dood, die wolf is dood!” Hulle het amal ommie waterput gesing en dans van kan bly wies dat hulle nie mee hoef te warrie oorie wolf en sy skelm gedagtesie.

Die ma-bok en haa siewe kinners het vi iewig en altyd in vriede in geliewe sonner om te warrie oo ’n wolf met sy skelm gedagtes.

Lees ook

Die wolf ennie siewe kinners: ’n kinnervehaal deurie Grimm Broes

The post Die wolf ennie siewe kinners: ’n Kinnervehaal deurie Grimm Broes: Deel 2 appeared first on LitNet.

Dis net voor dagbreek en die lig is dynserig en dit reën. Op die glimmende keistene, onder die kloktoring in die binnehof van ʼn ommuurde sendingstasie, lê die naakte lyk van ʼn vrou. Die reën sif neer op haar.  Die reënwater meng met die straaltjies bloed wat uit haar mondhoek en neus loop en vloei dan weg in die waai van haar nek in. Meteens is daar die geluid van voetstappe wat nader gehardloop kom. Dis een van die ou nonne van die sendingstasie, suster Ana. Sy is kreupel en hardloop hinkepink. Sy stop en buk by die lyk. Die vrou lê met haar arms uitgestrek, die handpalms half oop. Suster Ana maak die teken van die kruis. Sy druk haar vinger teen die vrou se nekslagaar en trek dit dan weer weg. Verdwaas kyk sy op. Dan sukkel sy orent en strompel na ʼn deur aan die linkerkant van die gebou toe terwyl sy “Help!” roep. Sy sukkel ʼn oomblik met die deur, slaag daarin om dit skrapend  oop te stoot en verdwyn daardeur.

Binne is dit nog feitlik donker. Suster Ana sukkel met ʼn stel trappe op. Aan die bopunt van die trap stop sy en hyg na haar asem. Sy trek haar kleed reg en weifel vir ʼn oomblik, soos iemand wat op pad is om ʼn kwaai of belangrike persoon te gaan sien. Sy stap afgemete in die gang voor haar af.  Haar seer been sleep effens waar dit nie meer behoorlik in die heupgewrig pas nie. Sy stap verby ʼn toe deur. By die tweede deur stop sy, lig haar hand en klop drie keer versigtig. Stilte. Sy klop weer – die keer effens harder. Die stilte duur voort. Sy gryp haar hande krampagtig saam voor haar maag.  Dan, baie versigtig, draai sy aan die deurknop. Die deur glip onverwags oop en swaai met ʼn kiergeluid kwartpad oop. Sy loer.

Die vertrek is ʼn slaapkamer. ʼn Onopgemaakte bed staan dwars in die vertrek. Die gordyne is oop en die yl môrelig val daardeur. Sy hoor ʼn geskuifel. Sy stoot die deur verder oop. Sy sien ʼn fors en ten volle geklede mansfiguur in ʼn py knielend voor ʼn klein huisaltaar. Sy staar na die man se rug en maak keelskoon. Die man beweeg nie. Die angs oorkom haar en sy sê hardop: ”Vader Afonso! ... Vader u moet kom kyk, iets vreesliks het gebeur.” Die vader draai skuins op sy knieë en kyk na haar.

“Suster Ana, kan dit nie wag tot ek gereed is nie?” sê hy skerp, draai terug na die altaar toe, gryp dit met beide hande vas en trek hom daaraan op.

Die ou suster wag nie langer nie. Sy skarrel na die venster toe en beduie met ʼn maer vingertjie.  “Kyk!” sê sy. “Kyk!” Sy maak die teken van die kruis oor haar bors en mompel: “Heilige Maria en Jesus,  wees haar siel genadig.”

Die vader draai op sy hakke om en stap tot voor die venster terwyl hy met een hand die ou suster ongeduldig eenkant toe druk. Hy bly roerloos voor die venster staan. In die groeiende daglig lyk die figuur op die keistene soos ʼn grap. Soos ʼn vrou wat baldadig in die reën lê, arms uitgestrek om haar. Die vader wys geen emosie nie. Hy staan daar vir ʼn hele paar sekondes. Dan draai hy haastig om en stap vinnig deur toe. “Kom!” gebied hy die ou non. Hy stap met lang treë in die gang af en stop  skielik in sy spore. Suster Ana stop agter hom en kyk vraend op.

“Bring ʼn laken,” sê hy en dan, terwyl hy voortstap:”Sommer een van my bed af, ons kan nie dat die lidmate haar so sien nie.”                                                                                

Hy spring die trappe twee-twee op ʼn keer af, pluk die deur met krag oop en stap op die plein uit.  Hy pyl op die liggaam af en kniel daarby. Dit reën nog sag. Hy vee met een groot hand oor sy gesig terwyl hy na die lyk kyk. Dan merk hy die ring in die oop handpalm. Met een beweging leun hy vorentoe, vat dit en sit dit in sy py se sak. Iemand gil iewers en hy staan op, kyk hande in die sye in die rigting van die geluid.  ʼn Non, suster Antonia, kom nader gehardloop, haar kleed klouend aan haar bene.

“Genade!  Genade!  Is sy dood?” roep die non uit en buk by die vader se voete langs die lyk. “Sy's dood,” sê sy dan sag. Op daardie oomblik kom suster Ana by die deur uit met die laken in haar hande gedrapeer. Die vader staan woordeloos by. Hy wag tot die ou non by hom is en dan neem hy die laken by haar.

“Opsy!” sê hy vir suster Antonia wat in ʼn biddende houding stil oor die liggaam leun. Sy staan stadig op en die vader gooi die laken oor die lyk en trek die plooie plegtig gelyk. “Bring die draagbaar en roep suster Monica om te kom help.”

Beide nonne skarrel tegelyk weg. Die vader bly net daar staan. Hy kyk op na die kloktoring en dan na die lyk onder die laken. Sy hande is opeen geklem. Dan val dit hom by dat die lidmate wat in die stasie werk dalk reeds wil inkom. Hy stap haastig na die hoofingang toe. Hy maak seker dat die deur op grendel is en stap terug na die lyk toe. Op daardie oomblik kom die twee nonne saam met suster Monica oor die plein aangedraf. Suster Antonia en suster Monica dra ʼn draagbaar tussen hulle. Hulle sit die draagbaar langs die lyk neer en staan ʼn tree terug. Die vader tree oor die lyk en vat dit by die skouers. “Voete!”  sê hy ongeduldig en wag. Suster Monica vat-vat na die voete.

“Gryp die voete!”  sê die vader bars. 

Saam lig hulle die liggaam op en plaas dit op die draagbaar. Die vader vat die handvatsels aan die koppenent. Suster Antonia en suster Monica neem elk ʼn handvatsel aan die voetenent.

“Na die dodekamer toe,” sê die vader. Terwyl hulle stap begin dit weer harder reën en uit die rigting van die gegrendelde deur kom ʼn ongeduldige geklop. “Vinniger!” sê die vader. Hulle dra die lyk na die dodekamer waar lidmate oor hul oorlede voorvaders waak, sedert die sendingstasie in sy huidige triomfantlike vorm gebou is. Toe hulle die kamer binnestap, is die son ʼn dowwe ligkol agter die wolke.

“Berei haar voor,” sê vader Afonso en stap weg na sy kantoor toe. Die kantoor is ʼn rietdakgeboutjie langs die katedraal buite die hoofgebou. Hy ontgrendel die hoofdeur en stoot dit oop. ʼn Tiental lidmate staar op na hom. 

“More, vader Afonso,” sê hulle in ʼn koor. Hy lig sy hande, sê ook more, en stap tussen hulle deur. In sy kantoor gaan sit hy agter sy lessenaar. Uit een laai haal hy ʼn skryfblok. Hy doop sy pen in die inkpot en staar vir ʼn oomblik na die papier. Dan begin hy skryf. Hy rig die brief aan Sy Eminensie die Biskop.

Dis twee maande later. Dis ʼn blakende somersdag. Die lidmate van die sendingstasie is voor die ingang van die sendingstasie saamgedrom. Hulle hou die stofpad dop wat oor die vlakte heen loop en oor ʼn golwing in die hoogland op die horison verdwyn. Nie lank nie, of ʼn stofwolkie slaan doer ver teen die horison op. Opgewondenheid pak die lidmate beet. Hulle begin ritmies handeklap. Een van die ouderlinge sit in met ʼn psalmlied, en gou dreun dit soos almal saamsing. Die singery maak vader Afonso en die nonne attent op die aankomende voertuig. Hy stap uit sy kantoor uit en word gevolg deur die nonne wat uit die sendingstasie kom. Die nonne sluit hulle by die singende gemeente aan en sing saam.  Dis die koms van Sy Eminensie Biskop Gabriel Pius.

Vader Afonso stap by die gemeentelede verby, en ʼn entjie met die stofpad langs. Hy sweet. Hy gaan staan stil en bekyk die aankomende voertuig. Uiteindelik ry dit stadig by hom verby. Hy sien net die wit handpalm van die biskop, soos dié hom in die ry groet. Voor die vergaderde gemeente stop die motor en bly die biskop sit en wag terwyl die chauffeur uitklim en die agterdeur vir hom oophou.

Biskop Gabriel Pius is ʼn groot man. Hy raak aan die twee meter. Sy gesig is rond en twee wakker oë glinster agter ʼn ouwêreldse knypbrilletjie. Toe hy buite die motor staan, ignoreer hy eers vader Afonso, steek sy hande hoog die lug, en lag helder en duidelik. Die gemeente en die nonne volg sy voorbeeld en begin handeswaaiend in die lug God Seën Afrika te sing. Self singende, stap hy tussen die lidmate in en groet die woelende lywe en uitgestrekte hande rondom hom.

Suster Ana vind dit moeilik om met haar seer heup naby hom te kom. Sy word deur die groep uitgestoot tot sy uiteindelik aan die buitekring staan, met die biskop in die middel. Sy deel nie in die gejubel van die lidmate nie. Haar gesig is strak. In die tussentyd woel vader Afonso hom deur die gedrang tot langs die biskop. Laasgenoemde neem hom hartlik by die hand en saam beweeg hulle na die katedraaltjie. Die lidmate volg al singende.

Die katedraaltjie is gou boordens toe vol. Biskop Gabriel Pius bestyg die podium. Hy bedank die gemeente vir die hartlike verwelkoming. Hy lewer ʼn kort prekie. Dan vra hy vader Afonso om die reëlings tydens sy besoek te bespreek.

Belangrikste is dat die biskop graag na die lidmate individueel wil luister. Vir dié rede staan hy die volgende dag oudiënsies toe. 

Dis sonop die volgende dag. ʼn Tou lidmate staan voor die kantoor van vader Afonso aangetree. Suster Ana is ook in die tou. Daarʼs omtrent vyftig wat wag vir ʼn oudiënsie met die biskop. Suster Ana volhard al voel sy swak. Uiteindelik is dit haar beurt om in die oudiënsiekamer toegelaat te word. Sy stap die vertrek binne. Die biskop sit agter die lessenaar. Suster Ana stop voor die lessenaar en maak ʼn kniebuiging.

 “My liewe suster Ana,”  sê die biskop. “Sit.”

Suster Ana sit op die aangebode stoel, haar hande in haar skoot saamgevat. Sy kyk stip voor haar uit.

“Ek het jou brief ontvang, my dogter. Ek het dit ontstellend gevind. Donna Agueda was soos ʼn dogter vir my gewees. Toe sy hiernatoe vertrek het, was sy opgeruimd en vervul met die Liefde van ons God en Meester. Daarom was haar dood vir my net so ʼn skok gewees. Ek is wel bewus daarvan dat sy en vader Afonso ʼn besondere band van naasteliefde gehad het ...”                                                                     

“Hulle was inderdaad in mekaar se geselskap in die week wat sy hier deurgebring het, Eminensie.”

“Dis geen refleksie op vader Afonso dat hy hierdie besondere verband met die menina gehad het nie, my dogter.  God gebied ons om lief vir ons naaste te wees.”

“Vergewe my Eminensie, maar die omstandigheid maak dat ek nie rus kan vind nie.”

“Die saak is aan die Heilige Vader in Rome genoem, my dogter. Donna Agueda het selfmoord gepleeg. Dis die feit wat ons onder die oë moet sien. Dis ʼn doodsonde, ons kan maar net bid dat Hy haar genadig sal wees.”

Suster Ana kyk af na haar hande. Dis op die punt van haar tong om Sy Eminensie oor die bloed en die ring te vra. Die bloed op die onderste laken toe sy vader Afonso se boonste laken van die bed gestroop het. Dit was maagdelike bloed. Maar sy swyg. Die biskop staan op en stap om die tafel. Hy sit sy hande oor haar hoof en sê ʼn seëngebed. Toe hy klaar is, staan suster Ana op en stap deur toe. Sy maak die deur oop en huiwer. Sy draai terug na die biskop toe. Byt op haar onderlip.

“Vergewe my Eminensie,” sê sy dan, kniebuig en stap by die deur uit.

The post Bloed appeared first on LitNet.