Vetaal en uitgebrei deu Olivia M Coetzee

In ʼn klein dorpie het daa eenkee twie manne gebly, en hulle het al twee dieselle naam gehad. Al twie se naam was Klaas. Die een Klaas het vie pêre gehad, ennie anne Klaas het net een gehad.

Nou die mense het aliewig deumekaa geraak mettie twie Klaase. Eendag toe besluitie oudste ouma innie dorpie dat om vi Klaas en Klaas uit mekaa uit te ken, moetie een Groot Klaas genoem wôd ennie anne een Klein Klaas.

Nou die mense wou wiet maa hoekô. Hulle het gevra: “Maa Groot Ma, hoekô wôd hulle dan soe genoem? Hulle is dan al twie net soe mae soes mekaa, ennie een issie langer dannie anne een nie?”

Groot Ma het geantwoord: “My kinners dis dan voo julle oë. Groot Klaas is Groot Klaas wan hy’t vie pêre, en Klein Klaas is Klein Klaas wan hy’t net een pêd.”

En soe van daai dag af was Groot Klaas Groot Klaas en Klein Klaas Klein Klaas. Nou vedag gat ôs hoo wat met hulle gebeerit, wan dié is wat regtag gebeerit.

Nou elke wiek wassit Klein Klaas se wêk om Groot Klaas se land te gat ploeg. Groot Klaas en Klein Klaas het ʼn deal gehad. Klein Klaas het sy een pêd vi Groot Klaas gelien deurie wiek om te help mettie ploeg, en Sondae dan kon Klein Klaas al Groot Klaas se pêre lien om sy eie land te ploeg. Maa as Klein Klaas met sy een pêd en Groot Klaas se vie pêrre geloep het, dan het hy gebrêk en gemaak soes allie pêre sy pêre is.

Op Sondae wanner Klein Klaas allie pêre gehad het, dan het hy sy swiep soe oo hulle geslat, wan dit het vi hom gevoel soes die pêre syne is. Die son het lekke warm geskyn ennie kêk se klokke het gelei soes hulle die mense uit roep, ennie mense het veby Klein Klaas se land geloep met hulle beste klere an en met hulle Bybels onne hulle arms. Amal op pad kêk toe om te gat hoo hoe die priedekant priek. En soes hulle veby Klein Klaas se land geloep het met sy vyf pêre wattie land ploeg, het hy sy swiep oorie pêre lat klap en gesê: “Ja-ja, my vyf pêre!”

Groot Klaas het daa angekô en gehoo hoe Klein Klaas skrie. Hy’t kwaad geraak en vi Klein Klaas gesê: “Djy, dié is mossie amal jou pêre nie,” het Groot Klaas geraas. “Djy wiet mos dis nettie een van dié wat an jou behoot!”

Maa Klein Klaas was min gespin oo wat Groot Klaas gesêrit, wan toe daa wee iemand veby kô, het Klein Klaas skoon vegiet wat Groot Klaas gesêrit en het hy maa net wee geskrie: “Ja-ja, my vyf pêre!”

Groot Klaas, wat oppie stoep gesit en koffie drink het, se ore het rooi geraak vannie kwaad, en hy skrie toe wee op Klein Klaas.

“Maa djy wil rêrigie hoo nie,” het Groot Klaas gesê. “As ek wee hoo djy sê so, dan gat ek ʼn hamme vat en jou pêd innie middel van sy kop slat. Dan sal djy nie mee ʼn pêd hettie. Soe gat ma aan met jou storie.”

“Nie man, Groot Klaas, djy’tie nodig om soe antegannie,” het Klein Klaas geraas. “Ek bedoelit mossie rêrigie, maa ek sallie wee nie.”

Klein Klaas het toe met daai belofte maa vêder sy land geploeg, maa dit wassie lankie toe kô stap daa wee ʼn paa mense veby Klein Klaas se land. Klein Klaas het vegiet van Groot Klaas wat oppie stoep sit. Die mense groet toe vi Klein Klaas en skrie dat hy moet ʼn goeie dag het. Klein Klaas het soe goed gevoel, en gedink maa hoe kwaai hy nie moet lyk om met vyf pêre sy veld te ploegie. En toe skrie hy maa net wee brêkerig: “Ja-ja, my vyf pêre!”

Groot Klaas het gehoo wat Klein Klaas gesê het, en uit sy stoel uit gespring,

“Nou gat djy sien wat maak ek met jou vyf pêre!” Hy’tie hamme gegruip wat langsie huis gelê het, en Klein Klaas se pêd oppie kop daamie gat slat. Klein Klaas se pêd het net daa dood neegeval.

Vevolg volgenne maand

The post <i>Klein Klaas en Groot Klaas</i>: ’n Sprokiesvehaal deu Hans Christian Andersen appeared first on LitNet.

“Kyk wat djy gemaakit!” huil Klein Klaas, “Wat gat ek nou maak sonner ʼn pêd?” Klein Klaas het vir ʼn lang tyd gehuil oo sy pêd wat dood is, maa na ʼn ruk toe ruk hy vi hom reg, en gat slag hy toe die dooie pêd virrie pêd se vel. Hy’t die vel opgehang innie wind lat dit droeg kan trek. Toe die vel droeg was, het hy dit opgevou en in ʼn sak gesit en oo sy skouer gegooi en beginte stap ommie pêd se vel innie dorpie nie te ver van hulle dorpie affie te loep vekoep.

Ommat Klein Klaas gestap het, het hy ʼn baie lang pad gehad wat hy moes geloep het. Hy’t toe besluit ommie kotpad deurie dik en donke woud te vat. Dit het toe iewe skielik had beginte rient, en hy’t vedwaal innie woud. Voo Klein Klaas die regte paadjie uitie woud uit kon kry, het dit aand geraak, en die pad was nog lank narie neks dorpie toe, en dit was oek te ver vi hom om trug te draai en huis toe te gan voorit nag raak.

Maa nie te ver van waa Klein Klaas gestaan hettie, het Klein Klaas die dak van ʼn groot plaashuis raakgesien. Hy’t toe soentoe geloep en toe hy naby die huis kô toe sien hy dat allie deure en vênstes toe was, en die gordyne was amal toegetrek. Maa hy hettie skrefies lig boe die voodeur sien deu skyn.

“Miskien sal hulle my toelaat om hie te bly virrie aand,” het Klein Klaas gedink. Hy’t toe annie voodeu gat klop. Die boer se vrou hettie deu oep gemaak, maa toe sy hoo wat Klein Klaas wou hê, toe djaag sy hom weg.

“Maak lat djy hie wegkô!” het sy gesê. “As my man jou hie vang dan issit jou eie skuld as djy gat see kry. Hy sal nooit lat hie vriemde mans hie innie huis kô bly nie.”

“Dan het ekkie ʼn keuse dan om hie buite jou huis te slaapie,” het Klein Klaas an homself gesê soesie vrou die deu in sy gesig toegeklappit.

Naby die groot plaashuis was daa ʼn groot hooimied, en tussen die hooi ennie huis het daa ʼn skuur gestaan met ʼn grasdak.

“Ek kan daa binne lê,” het Klein Klaas gesê. “Maa ek hoepie die voëls kom af en byt my biene nie.” Wan boe-oppie grasdak het daa ʼn bolling voëls gesit.

Soe het Klein Klaas opgeklim na die skuur se dak toe om onnerie dak te gat slaap. Soes Klein Klaas vi hom gemaklik gemaakit onnerie dak, het hy gesien dat een vannie vênstes se gordyne oep is, en hy kon innie voohuis sien waa daa ʼn groot tafel gestaan het wat gedek was met twie bottels wyn, gebraaide vleis, en ʼn gebakte snoek. Die boer se vrou het saam ʼn man gesit byrie tafel, en sy’t die man se glas vol wyn gemaak. Sy’t hom ʼn stuk snoek afgesny en dit op sy bord gesit, en ʼn stuk vleis gegie. Die man hettie vleis eenkantoe gestoot en nog vi hom ʼn stuk vis by gevat. Dit het vi Klein Klaas gelyk soes die vis sy gunstelingkos was.

“As ek maa oek net ʼn stukkie vis en vleis kon kry,” het Klein Klaas gekreen soes hy sy maag vasgehou het. Hy’t sy kop nog vêdere gestrek om te sien wat nog alles oppie tafel is, toe hy die groot sjokoladekoek sien.

“Hulle iet mos rêrig lekke venaand,” het Klein Klaas gesig.

Op daai oemblik het hy die gedreen van ʼn pêd se hoewe wat tienie grond val, gehoo ankô af innie pad narie plaashuis toe. Dit was die boer wat oppad huis toe was.

Vevolg volgenne maand

Lees ook deel 1

Klein Klaas en Groot Klaas: ’n Sprokiesvehaal deu Hans Christian Andersen

The post Klein Klaas en Groot Klaas: ’n Sprokiesvehaal deu Hans Christian Andersen, deel 2 appeared first on LitNet.

’n Blondine en ’n dwergie staan vroegoggend op ’n stasieperron en wag vir die sirkustrein. Die blondine verjaag die tjokkertjie kort-kort as hy dit te naby aan haar waag. Hulle al twee wil met die sirkusbaas praat oor ’n moontlike werk in die sirkus. Hulle wag al van vieruur af, terwyl die klaar opgerigte sirkustent groot en wit neffens die rangeerwerf op ’n stuk vlakte staan. Die bontgeskilderde trein kom so teen vyfuur die oggend in, maar die sirkusbaas en sy personeel slaap nog. Hulle wag.

Met daglig peul sirkuspersoneel by die passasierswaens uit. Die sirkusbaas stap ook op die perron uit. Hy is herkenbaar aan die uniform wat hy elke sirkusdag dra: ’n rooi swaelstertbaadjie, met ’n wit broek en hemp en swart stewels. Die dwergie skarrel agter die blondine aan na hom toe.

“Meneer, meneer!” roep die blondine uit. “Net ’n oomblikkie van u tyd, asseblief!”

“A, mejuffrou, jy kom of jy gestuur is … Die naam is Herbert von Braun. Ek kan sommer sien dat u hier is om my in ’n moeilike situasie uit te help,” sê hy, voordat sy nog ’n woord verder gesê het. Sy kyk verras op na hom. “Jy kan sommer vanmôre begin …”

Die dwergie wurm sy lyf om die blondine en staan kordaat tussen haar en die sirkusbaas, meneer Von Braun. “Ek is ook hier om te help, meneer,” sê hy en kyk vol selfvertroue op in die sirkusbaas se oë.

Die sirkusbaas maak sy rug styf en bekyk die dwergie. Dan buk hy vorentoe en sê: “Ons het genoeg van jou soort, seun!” Hy kom weer orent en neem die blondine om die skouers. Terwyl hulle wegwandel, staan die dwergie met geboë hoof, waar hulle hom gelos het.

“Haai, jy!” hoor hy ’n stem roep. Hy kyk beskaamd rond en dan sien hy die kop van ‘ n ander tjokkertjie bokant die vensterraam van die passasierswa langs hom uitsteek. “Wag vir my,” sê die vreemdeling en die kop verdwyn uit die vensterraam. Oomblikke later klap die passasierswa se deur oop en hy klouter teen die trappe af, tot op die perron.

Die dwergie is verstom. Dis die eerste keer in sy lewe dat hy ’n regte sirkusnar sien. Hy’t hope foto’s van narre versamel en na televisievertonings gekyk en sy drome daarrondom gebou. Nou staan hy reg voor een.

“Toe, toe, wat gaap jy my so aan, jy’s net so kostelik soos ek,” sê die ander dwergie en steek ’n hand uit:” Shortie,” sê hy.

“Is jy ’n nar?” vra die dwergie, want dis al wat hyop daardie oomblik wil weet.

“Naam …?” sê Shortie en ignoreer die vraag.

“Petrus Gerhardus van Biljon,” sê die dwergie. “Maar jy kan my sommer Peet noem.”

“En jy wil ’n nar word met so ’n naam?” vra Shortie en kyk hom deurvorsend aan. “Toemaar,” sê hy toe Peet bloos, en hy sit ’n hand op sy skouer. “Peet, ek het ’n joppie vir jou.”

Peet kyk hom skeef aan. “Die sirkusbaas sê nee ...” antwoord hy weifelend.

“Ag hy! Weet jy hoeveel vertonings het ek al agter die blad? Van toe sy pa, die reus, nog die sirkus oorgeneem het. Ja, die reus!” Shortie wieg op sy voete. “Luister, ek kan sien jy is ’n goeie ou, iemand wat die sirkus in sy bloed het. Moenie dat Johnny Walker jou afsit nie. Kom trein toe, vanaand so teen vyfuur.” Sonder meer draai hy om en hardloop na die groepie sirkusmense toe wat naby die lokomotief om die sirkusbaas vergader het.

Aan die einde van ’n lang dag, om vyfuur, stap Peet langs die trein af, wat nou op ’n syspoor gerangeer is. Hy is vol vertwyfeling en het die hele dag gewonder of hy Shortie ernstig moet opneem.

“Kom, klim in,” hoor hy egter skielik Shortie van ’n kajuitvenster af sê.

Peet klim met ’n paar armoptrekke by die passasierswa in. Shortie staan in die kajuitdeur en nooi hom binne. Hy’s byna onherkenbaar gegrimeer. Hy dra ’n wye rooi pofbroek en oranje hemp. ’n Hewige rooi pruik is oor sy kop getrek.

“Trek aan,” sê hy vir Peet en beduie na ’n skelbont kostuum wat op die onderste sitplek van die tweemankajuit lê.

Peet skrik. “Ek was nog nooit ’n nar nie!” protesteer hy.

“Jy’t nie verniet hiernatoe gekom nie; trek aan!” beveel Shortie.

’n Paar minute later is Peet uitgedos in ’n blou pofbroek, rooi hemp, oranje skoene en ’n wit Afropruik.   

“Sit!” beveel Shortie weer. Hy haal ’n leertassie uit en slaan die flap oop. Binne is vier botteltjies met rooi, blou, groen en swart rome. Hy neem ’n spons en doop dit eers in die rooi room vir die mond. Toe hy klaar is met die gesig, kyk Peet in die spieël. Hy kry ’n draaigevoel op sy maag. Die gedagte tref hom: hy is seker veronderstel om vanaand in die sirkus te gaan optree! Hy syg neer op die bank en slaan sy oë op.

“Ek verstaan nie – wat is ek veronderstel om te doen?” vra hy.

“Dit is maklik … as ek sê ‘Aksie!’ dan draf jy net in die arena uit, stop in die middel van die kalklig en begin om jou spiere te bult – jy weet, soos liggaamsbouers doen. Maar jy hou jou rug na my gekeer; jy sal sien wat gebeur dan,” sê Shortie. “Kom!”

Die sirkus is volgepak. Die dorpenaars aanskou ’n vertoning van Madam Fifi met haar poedeltjies. Shortie is saam met haar in die arena. Hy help hoepels uithou vir die hondjies om deur te spring en as Madam haar rug draai, trek hy gesigte agter haar rug en hardloop kamma vir die hondjies weg. Peet staan by die artieste se ingang en sy keel is droog. Hoe lank nog? wonder hy. Applous volg en dan trippel Madam en die hondjies verby hom en staan Shortie voor hom en roep: “Aksie!”

Peet staan op wankelrige bene in die middel van die arena. Die gehoor giggel afwagtend. Hy haal diep asem en dan doen hy die Tarzan-houding met volle biseps gespanne. Hy hou die pose vir ’n paar sekondes en dan verander hy na die volle vooraansig van laterale abdominale spiere en skouers met vuiste en duime agter sy heupe ingehaak. Die gehoor bars uit van die lag. Peet glimlag breed. Dit werk sowaar, dink hy. Die gehoor lag al harder. Maar die volgende oomblik tref iemand hom soos ’n donderslag van agter en hy val voorentoe op sy maag, terwyl die gehoor skater.

Tyd vir herstel is daar nie. Hy lê op sy maag en wonder wat aangaan, maar dan word hy aan een voet agteruit gesleep, sy kop dobberend. Dit kan nie waar wees nie – die skande! dink hy. In die sleepproses draai hy sy kop en kry ’n beeld van Shortie se rooi pruik wat in die kalklig gloei.

“Haai!” skree hy.

Shortie los sy voet en spring op sy rug. Die lug ontplof uit sy longe en deur sy bibberende lippe en hy krul ineen. Die man is mal. Dit was al die tyd ’n lokval van ’n psigopaat, flits dit deur sy brein. Hy trek sy bene in en staan hande-viervoet met Shortie op sy rug soos ’n cowboy. Hy’s winduit en verskrik. Met Shortie steeds op sy rug, kruip hy na die ring van die arena toe.

Die skare jil van die lag.

“Wat de hel doen jy?” vra hy hygend. “Los my!”

“Jy wil mos ’n nar wees; wel hier is jou kans,” sê Shortie.

Peet skraap al sy krag en moed bymekaar en beur orent, sodat Shortie op sy sitvlak agter hom beland. Hy strompel na die ring toe. By die ring trek Shortie hom ’n vuil streep: gryp hom om die keel en buig sy liggaam agteroor. Beide verloor hul balans en val.

Shortie maak die fout om terug te staan. Peet is woedend. Hy trek los en skop Shortie tussen die bene, sodat hy stadig op die grond neersyg. Dan val hy aan. Hy glip om die hurkende Shortie, kry hom om die nek beet en sleep hom terug na die middel van die arena toe. Hy volg snel op met grepe wat hy op WWW Raw gesien het. ’n Nelson, om Shortie se nek te buig. ’n Dubbele Nelson, om sy kop die grond in te boor. ’n Driekwart-Nelson, om hom te draai en op die grond neer te pen.

Die skare is nou op hul voete en moedig Peet, die underdog, aan. Die geraas is oorverdowend.

Beide is uitgeput van die tien minute se geworstel. Shortie is die eerste wat wegbreek. Hy kruip oor die arena na die ingang toe, gevolg deur die geboe van die skare.

Peet is nog veglustig en wil die geveg voortsit.

‘Los my uit en vat die applous,” sê Shortie uitasem, toe Peet ’n skop na sy agterstewe mik.

Die gehoor staan en klap hande en fluit. Peet se natuurlike instink neem oor en hy hardloop uitgelate na die skare toe en al met die sirkel langs in die rondte.

En op sy podium staan Herbert von Braun, bygenaamd Johnny Walker – sirkusbaas, seremoniemeester vir die aand en aartsopportunis. Hy het herstel van sy argwaan en verbasing en roggel bulderend oor die mikrofoon: “Dames en here, applous, applous vir die dapper, die Grrrooot Garibaldi!”

The post Die Groot Garibaldi appeared first on LitNet.

Sy sit by die ronde bruin tafel, sederhout, nee, dis iets anders, dit sal haar wel later byval wat. Die koppie in haar hand is deurskynende wit porselein. Die goue randjie is bykans afgewas, maar nog sigbaar op die oor.

Die stel het sy in Limoges gekoop. Dit was tussen strooi in ’n houtkissie verpak sodat sy dit huis toe kon bring. Tog was twee koppies gebreek toe sy dit uitpak. Die stel was oor die jare die middel tot vele gesprekke, vieringe en vertroostinge. Sy’t nou die dag die laaste piering teen die wasbak versplinter. Gelukkig was dit die piering en nie die koppie nie.

Haar rooi lipstif sit aan die buitekant van die koppie, nou geplat en sonder die buitelyne en strepies wat haar lipafdruk tevore gekenmerk het, toe haar hande ook nog slank en soepel was. Die binnekant van die koppie het ’n bruin ring om en ligte koffielyne wat afloop tot op die bodem. Met ’n nat vinger tel sy stukkie vir stukkie beskuitkrummels uit die pakkie op en sit dit op haar tong. Die knarserige boerbeskuit smelt soet weg.

Sy skommel die koppie vir ’n laaste slukkie, maar net die droesem is oor. Mooi woord droesem. Maar speel met woorde gaan nie help nie. Die einde is bereik, van haar verset, haar energie en haar uithouvermoë. Ook van die suikerpot, en die beurtkrag het net na die middagketel se kook weer uitgeskop. Vir wie weet hoe lank dié keer.  

Sy verskuif op die stoel. Aanhou beteken verseker ouetehuis toe, want alleen kan sy nie meer bly nie. Dit neem nou al ’n hele oggend om op te staan, aangetrek te kom en iets te ete te prakseer. Die badwater staan al drie dae lank, want sy kan nie meer buk om die prop uit te trek nie, die kettinkie is lankal af. Sy weet sy moes eerder net by die wasbak gestaan en was het. Gewag het tot Daleen kom om haar met die weeklikse bad te help, maar dit was so koud dat sy ’n warm bad nie kon weerstaan nie. En, voorspelbaar seker, gly sy en beseer haar bobeen toe sy teen die rand val.

Sy het op uithoudruppels en smeer-spoegies-aan grootgeword, en drink nie sommer ’n pil vir pyn nie, maar selfs dié bring nou net kortstondige verligting. En gee haar ’n dowwe kop. Laat haar buite haarself dryf en neerkyk op ’n droë ongeurige lyf.  Sy trek haar kamerjas weer toe, die voorpante wat nou al heeltemal oormekaar kan vou.

Na die val het sy heeldag in haar nagjurk gebly. Die linne is al plek-plek deur gewas, behalwe die fyn borduursel van Vlaamse kloskant wat sy self nog in Brugge gekoop het. Dis die eerste keer in haar lewe dat sy nie dagklere aantrek nie, behalwe as sy siek in die bed was. Elke oggend darem nog die lipstif uit die yskas gehaal en aangesit. ’n Truuk wat haar grimeerder haar destyds geleer het.

Haar oë volg die vlieg wat uit die vullisblik opstyg. Die blik het omgeval en sy kan net wegkyk. Kan ook nie die plassies om die toilet bykom nie. Genade, wat is volgende? Die eenkamer-woonstel het nie plek vir ’n inwonende versorger nie, en sy hou daarvan om op haar eie rustig te sit, musiek te luister, te lees. En sy kan in elk geval nie ’n voltydse helper bekostig nie. Moes al ’n jaar lank sonder telefoon en televisie klaarkom en die weeklikse inkopielysie raak ook al hoe korter. Sy skakel die radio af, sy kan sonder die vyfuur-nuus klaarkom, maar sit dit dan tog uit gewoonte weer aan. “Staking van Eskom-werkers mag dalk na beurtkrag lei vir die res van die week.” Sy skakel die radio af. Wat nou nog? Die waterbeperkings is sy al gewoond, maar nou elektrisiteit weer daarby? Sy sal vanaand moet water kook en in ’n fles gooi dat sy darem môreoggend ’n koppie koffie kan maak as die krag dan wel af is. Sy bly sit, die gedagte aan die ketel vul, die groot fles bo in die kas uithaal en vol maak net te veel.

“Nou ja Friede, wat gaan jy doen? Ophou? Mens kan ook nou nie net sit en doodgaan nie. A nee a, dis net boedel oorgee. Kan jy nou dink hoe dit sal wees as Daleen jou al aan die verrot moet kry?” Die woonstel onnet vind is een ding, maar om haarself in ’n toestand te laat verval is ’n ander.

Sy wens Neels van langsaan was nog daar om haar die besluite te kan help deurwerk. Sy leuse is seker nog steeds: hoogskop, opskop, emmer net misskop. Maar hy is vier dae gelede hospitaal toe met ’n gebreekte heup en sy dink nie hy sal maklik weer alleen na sy woonstel terugkeer nie.

“So, wat van die ouetehuis hier naby? Ek gaan tog eendag soontoe en ons sal kan kaart speel,” maak sy Neels se stem na. En antwoord: “Dan moet ek dag in en dag uit tussen ’n klomp vreemde mense sit en kwyl en skuifelpassies maak . . . Ge-hallo hartjie of Mevrou word, waarvan ek nie een was nie. Nee dankie, Neels. Ek is nog my eie mens.”

Neels het haar gereeld geterg dat sy ’n snobis is. Tot ’n mate is hy reg. Al bly sy in die woonstelblok wat tien teen een ook volgende jaar gesloop gaan word om plek te maak vir luukse woonstelle, betaal sy nog self daarvoor. Die huur is wel laag, aangesien die eienaar destyds een van haar klavierstudente was wat nou in Frankryk bly. Maar sy sal wel moet uittrek as die ontwikkelaars die res van die gebou bekom.

’n Ander plek op haar eie sal sy nie kan bekostig nie en om een op te spoor is net te veel moeite. Al uitweg is dan seker maar ’n ouetehuis. Sy het twee jaar gelede ouetehuise met Neels besoek en weet die roetine wat hulle volg is belangrik, sy weet baie mense is gelukkig daar. Weet Neels sal in enige plek vriende maak.

Sy trek die telefoonboekie met die pienk rosies op nader, blaai bladsy vir bladsy deur. Herroep haar leerlinge, die vriende wat ook al oorlede is, net ’n niggie nog in Amerika. Neels het haar bly aanmoedig om weer betrokke te raak. “Jy het so baie om te gee. Gaan lees stories by die biblioteek, of neem soms by my oor.”

Hy lees twee keer ’n week vir ’n bedlêende vriend van hom in ’n ouetehuis. Daleen was al saam, kon egter nie verby die onhandigheid kyk nie, die vrees om self so afhanklik te word te groot. En, erger nog, om ander te moet teleurstel as syself ’n dag nie kan opdaag nie. Eerder dan alleen bly.

Daleen. Behalwe Neels al wie sy nou nog mee gesels. Haar sielslafenis. Hulle was verlede week nog uit met die rolstoel, op die Promenade gaan son soek. Die laaste rit uit, want met die terugkomslag het hulle twee ure vasgesit in die hysbak, en die skande wat Daleen daarna moes opdroog sal sy nooit weer wil ervaar nie.

Daleen het getroos: “Enigeen kan ’n glips kry. Dis nie die einde van die wêreld nie! Kom ek maak alles reg, dan drink ons ’n koppie tee.”

Maar Daleen kan nie meer alles regmaak nie. Nie die onvoorspelbaarheid van die elektrisiteitsvoorsiening, haar toenemende afhanklikheid teenoor haar onwilligheid om hulp te aanvaar en om voorgesê te word soos ’n kind nie.

Friede kyk na die paar portrette van haarself teen die muur agter haar bed. Daleen vee weekliks elke stoffie versigtig van die bladgoud-rame af, al het sy haar eers leer ken lank nadat haar vingers verstyf het. Saam het hulle nog soms na die plaatopname van haar eerste optrede in Carnegie Hall geluister, toe die dirigent van die New York Philharmonic haar as klaviersolis bekendgestel het met: “Miss Friede de Lange, from South Africa.”

Daleen kon haar passie vir opvoerings deel, haar kleinkind is immers ’n ballroom dancer. Sy wys Friede gereeld foto’s en video-opnames op haar selfoon. Die meisie waardeer ook dat die kunste animo en aanhou verg. En hoe ekstase kan opwel uit die verruklike uitputting met die sak van die gordyn. Tot die motorongeluk wat haar laat ophou speel het. Nou ja, sy kon darem nog klavierlesse gee, tot sewe jaar gelede.

Daleen kom môre, met die week se inkopies en nuwe biblioteekboeke. So terug na die besluit.

Aanbly of afsit.

“Friede, kom tog nou tot ’n besluit.” Sy klik haar tong. As sy aanhou sál Daleen môre ’n maatskaplike werker gaan roep. So, as sy ophou moet dit vannag wees.

“En wat sal die mense sê?” het haar nog nooit gepla nie. Sy het gelewe soos sy goedgedink het. Sy wens net die doodsertifikaat sal “by haar volle positiewe” langs “selfdood” lees. Ag wel, so is dit maar. Self lewe en self dood. Dit kon erger gewees het.

En as ophou-slag?  Sy was nog nooit ’n masogis nie. Dis hoekom sy drie jaar gelede by die stokvel aangesluit het. Die Stok-ou-velle-klub.

Dis juis Neels wat haar daar voorgestel het na een van hul geselsies. Seepunt is mos vol ou mense wat gereeld op die promenade kom stap. Self, of met kieries of looprame, of word met rystoele rondgestoot. Sy is nog as lid aangeneem tydens ’n teedrinkery langs die Rocklands-strandjie. Klublede ontmoet persoonlik wanneer hulle kan, of stuur pakkies met vertrouelinge as hulle nie die maandvergadering kan bywoon nie.

Die pakkies het koekies in, en daaronder, pille. Pynpille en slaappille wat oorbly na ’n operasie of as iemand doodgaan en die pille agterbly. En die enigste aangekooptes is anti-naarheidpille om die ander pille binne te hou wanneer die tyd kom.

Die een met die sterkste redenasie kon die kardoesie kry om huis toe te neem. Die voorwaarde was bloot dat elkeen wat aansluit in selfdood glo, en nie ander wil betrek by hul persoonlike besluit om die lewe vaarwel te roep nie. Sy en Neels is vier maande lank die laaste twee lede en hulle het maar die kardoesie elke maand uitgeruil, die koekies aanhou opvul en opeet.

Sy trek haarself aan die tafel op, stoot die stoel met haar lyf agteruit. Hou met een hand vas aan die tafel tot by die wasbak. Sy was die koppie, droog dit af en vul dit driekwart met kraanwater. Neem die lipstif uit die yskas, sit dit in haar kamerjas se sak. Tik-tik voetjie vir voetjie met haar kierie terug bed toe. Sit die koppie en lipstif op die bedkassie, lê die kamerjas oor die voetenent en sak neer op die kant van die bed. Slaan die skryfblok oop en met haar vulpen skryf sy ’n nota aan Daleen, dateer dit en teken haar volle naam onderaan.

Draai dan skuins, haak haar bene een na die ander met die kierie op die bed. Trek haar nagjurk reg en sit lipstif aan, borsel haar silwerwit hare maar kom net tot by 23 hale. Dan skakel sy haar battery-radio’tjie aan op Fine Music Radio; ’n onderhoud met Pretty Yende, die pragtige jong sopraan wat die operawêreld verower het. Die opgewondenheid in Pretty se stem neem haar terug na haar eie beginjare, die onsekerhede en die hartstog.

Soos sy as kind met suikerklontjies gemaak het, haal sy handjie vol na handjie vol pille op ’n slag uit die kardoesie en sluk dit weg met water. Sit die koppie versigtig neer op die bedkassie. Klap haar hande: sy’t onthou! Die tafel is van rooshout.

Oorkant haar bed is die litografiese afdruk van Magritte se L’empire des lumières wat sy destyds nog in die Guggenheim-museum gekoop het. Die sagte wolke in die helder lug se wonderlike balans teen die oorgang na donker bome en die nag. Die lig aan in die boonste verdieping van die huis, die straatlamp wat die pad nouliks belig.

Dan vou mejuffrou Frieda Johanna de Lange haar hande oor haar maag en glimlag vir die eerste keer in dae. 

Lees ook

Gran Theft Auto

The post Die wit koppie appeared first on LitNet.

Die trein ruk-ruk oor die spore. Dit klink soos ’n ou Bantam-bakkie wat petrol sluk en vorentoe skiet en dan weer doodruk.

Buite skiet die skoonheid van die vroeë Boland-oggend verby die vensters. Grepe uit ’n strokiesboek. Prentjiemooi. Koud met ’n lae mis wat oor die plaasdamme hang terwyl die berge uittoring en na die blou hemellug gryp.

Die trein is vol. Verbasend vol vir ’n Vrydagoggendrit uit die Paarl na Kaapstad. Die trein kronkel deur die vallei en die passasiers doen hul eie ding. ’n Paar brei, ander lees koerant. Hier en daar is daar jonges wat skelm in hul neuse krap onder die valse indruk dat niemand hulle sien nie. "Sies," flits dit deur my gedagtes.

Die trein nader Klapmuts-stasie. Ek is half opgewonde. My "spesiale" vriend klim by Klapmuts op. Baie dink hy is half boemelaar, maar hy is nie, hoewel hy soms so lyk en ruik. Maar dit pla my nie. Dit is sy Malmesbury-breistem wat my laat glimlag. So ’n warm, lekker glimlag. Nog voor die treindeure oopruk, hoor ek sy stem. "Môre, hoe gaan dit vandag?" skreeu-roep hy na die treindrywer. Iets word in die verte geroggel. ’n Antwoord. Dit klink ten minste vriendelik.

Metaal skuur teen mekaar as die treindeure oopruk. “Môre, al my goeie vriende," groet my onbekende vriend almal. "Dit is nog ’n wonderlike dag met God se genade," preek hy vriendelik. Almal bly stil. Mense koes-koes en maak asof hulle besig is. Hulle vermy oogkontak met hom. Die jong man met sy vuil klere, okkie-kortbroek en gehawende trui wat laag op sy heupe hang.

Die trein ruk voort en die Klapmuts-jongman stap in die gangetjie af en plak homself oorkant my neer. "Meneer, meneer," praat hy opgewonde. Ek glimlag en kyk op, stip in sy skrefiesogies. "Daai trein voor ons is weer vol probleme. Dit is hoekom onse trein so laat is."

Ek hoor dit elke oggend as ek die trein Kaap toe haal. Dieselfde storie. "Wat het dan gebeur?" vra ek soos gewoonlik. "Nee, ek hoor daar is weer kabels gesteel." Dit is dieselfde verduideliking elke oggend. Ek skud my kop in ongeloof soos ek dit elke dag vantevore gedoen het.

"Ja, die treindrywers het my vertel. Ek dog ek vertel Oom maar net sodat Oom nie in die moeilikheid kom nie." Skielik skiet sy stem op: "Kyk hoe lekker vreet daai koei die gras by die dam!" Ek kyk uit en sien so tien koeie staan en wei.

"Oom, die mense sê ek is kêns omdat ek so stadig is met alles, maar ek weet God maak nie foute nie. Ek is maar net ek. My ouma sê ek is spesiaal so gemaak,” sê hy met ’n lag.

Ek wonder waar hy werk? Ek wonder presies waar hy bly. Wie sy familie is en waar hy sy aansteeklike lag kry.

Die trein verminder spoed soos dit Muldersvlei-stasie nader. My onbekende vriend tel sy sak op. Hy klim oor by Muldersvlei om die trein Stellenbosch toe te kry. “Oukei, Oom, koebaai, mag God Oom se dag seën." Ek groet. Half hartseer dat ek nie meer met hom kon gesels nie. My spesiale vriend sonder naam.

The post My onbekende vriend … appeared first on LitNet.

Ek parkeer my Corolla in die oprit en klim uit. Oor die wind wat soos ’n besetene te kere gaan, bekommer ek my nie. Hier by ons in die Kaap bly die weer maar onvoorspelbaar. Dis moeilik om te glo dis somer. Dit voel soos ’n tipiese wintersaand. Die reën van vroeër het darem bedaar.

Die voordeur is nie gesluit nie. Ek stap in, trek my jas uit en hang dit oor ’n stoel.

Met ’n glimlag in my hart sak ek op die rusbank neer. Ek gooi my kop agteroor en sug verlig. Wanneer laas het ’n deurbraak so naby gevoel?

Ek het laatmiddag inligting oor die bankrowers se skuilplek ontvang. Dadelik het ek my plan in werking gestel. Dis net ’n kwessie van tyd voordat ek hulle vastrek. Ek wil toeslaan wanneer hulle dit die minste verwag.

Weke al is ek warm op die sondaars se spoor, maar elke keer bevind ek my in ’n doodloopstraat. Dit is nou nie meer lank nie. Daarvan is ek oortuig.

Ek steek my hand in my hempsak en haal ’n sigaret uit. Aan die waarskuwing op die pakkie – dat rook my longe kan beskadig – het ek my nog nooit gesteur nie. Ek rook al sedert my dertiende jaar en daar is niks met my gesondheid verkeerd nie. En ek's al in my veertigs.

My dogter sit skuins oorkant my.Vandag is haar sewentiende verjaarsdag. Volgende jaar is sy in matriek. Ek hoop nie ek kry weer raas omdat ek in die huis rook nie.

Ek krap in my broeksak en haal ’n koevert uit.

"Ek het dié vir jou gebring," sê ek sonder om na haar te kyk. "Ek het nie by die winkels uitgekom nie. Jy moet maar self vir jou iets koop waarvan jy hou."

Ek staan op en sit die koevert op die kombuistafel neer. Sy reageer nie, haar aandag by iets op haar slimfoon.

"Die tyd het gou gestap, nè? Ek kan amper nie glo jy is ’n jaar ouer nie." Steeds geen reaksie nie. Ek loop tot voor my drankkabinet en skink ’n dubbele whiskey. Dit help gewoonlik teen die moegheid en die koue.

"Ek wil na Ouma toe gaan," sê sy. "Ek weet Ouma het vir my ’n geskenk gekoop. Wanneer kan ons ry?"

Ek kyk op my horlosie. Dis 19:45. "Genade, ek het nie besef dis al so laat nie. Wag, nog net een glasie."

"Maar Pappa weet mos Pappa mag nie bestuur as Pappa gedrink het nie. Dis teen die wet."

"Niks om jou oor te bekommer nie, my hartjie. Pappa bestuur al jare lank."

"Pappa moet onthou dis mistig buite. Mens kan nie kanse vat nie."

Terwyl ek in die motor klim, is my gedagtes by Megan. Vandat sy weg is, is niks meer dieselfde nie. Ek probeer my bes, maar dis moeilik om die rol van ma én pa te vertolk. Ek voel ek skeep my dogter af en bring nie genoeg tyd saam met haar deur nie. Ek troos my in die wete dat Megan nou beter daaraan toe is. Ten minste hoef sy nie meer te ly nie. Die kanker het haar lewe ondraaglik gemaak  . . .

Ek kry die motor aan die gang en ons val in die pad. My dogter se veiligheidsgordel is aan, myne nie. ’n Liedjie oor die radio herinner my aan vriende uit my hoërskooldae.

Ons nader ’n rooi verkeerslig. Ek weet ek is veronderstel om stil te hou. Maar die pad is stil en ek sien nie kans om na die gesanik van die kind se ouma te gaan luister nie. Daai is nou vir jou ’n onredelike mens. Sy vind fout met alles. Ek moes al hoeveel keer hoor Megan kon baie beter doen as om met ’n polisieman te trou. Ek hou niks van haar nie. Boonop kan ek nie vanaand te laat in die bed kom nie. Ek moet môre die media te woord staan. Hulle soek antwoorde, wil weet hoe my ondersoek vorder na die verdwyning van Brent en Anna Swanepoel. Ek het geen idee wat van die egpaar geword het nie. Waarskynlik ontvoer vir ’n losprys. Skatryk mense se boeke bly maar duister.

Waar die minibustaxi so skielik vandaan kom, weet ek nie. Ek trap haastig rem, maar dis te laat. Ek hoor net bande wat skree en glas wat breek. En angswekkende gille. Voor alles donker word, hoor ek iewers ’n ambulans.

Ek skrik in ’n vertrek met wit mure wakker. Onseker kyk ek om my rond. Ek weet nie mooi waar ek is of hoe ek hier beland het nie. My kop voel asof dit wil bars. ’n Jong vrou in ’n wit uniform kom nader gestap.

"Kan u onthou wat gebeur het?" vra sy. Ek probeer dink, maar dit voel of my brein gevries is."Dokter sê u het ’n harde stamp teen die kop weg en  . . ."

"Ek onthou niks, absoluut niks. Om die waarheid te sê, ek weet nie eens wat my naam is nie." Met groot oë draai die vrou om en loop by die vertrek uit.

Ek kry baie besoekers. Almal van hulle is vreemdelinge. Ek ken hulle van g’n kant af nie. Almal is so vriendelik en simpatiek. Hulle noem my Cliffie en sê hulle is vreeslik jammer oor Bianca. Wie is Bianca? Is ek veronderstel om haar te ken? Wat steek hulle vir my weg?

Dit neem weke voor ek stadig, maar seker begin onthou. Toe ek uiteindelik besef wat gebeur het, wens ek my geheueverlies was permanent. Dit sou beter gewees het om nie te weet nie. Watter soort pa is ek? Ek kon nie eens my eie kind se begrafnis bywoon nie. Sal ek ooit met my gewete kan saamleef?

Ek herstel volkome, sit my huis in die mark en gaan bly in ’n eenmanswoonstel aan die ander kant van die dorp. Kort ná my intrek word ek aangekla van roekelose bestuur en strafbare manslag. Die hof bevind my skuldig en plaas my onder huisarres.

Die stilte dryf my teen die mure uit. Alles raak te veel. Ek kan dit nie meer hanteer nie. Ek begin wonder of dit nie beter sal wees om ’n klomp slaappille te sluk om van alles weg te kom nie. Ek het in elk geval niks om voor te leef nie.

Vier jaar na die tragedie gaan maak ek ’n draai by die huis waar ek, my vrou en kind eens ’n gelukkige gesin was. My kop voel of iemand met ’n hamer daarteen gekap het. Oral in die huis hoor ek die stemme van my vrou en dogter. Ek hoor hoe Megan skel oor ek so baie laat werk. Ek sien haar met ’n lepel in die hand staan terwyl sy tussen die kombuiskaste en die pot op die stoof beweeg. Ek sien my kind met haar pop in die hand. Sy kom na my toe aangehardloop. Dan ry sy weer op haar driewiel om en om in die voorhuis terwyl haar ma op haar skreeu om buite te gaan speel.

Wat het van die tyd geword? Die een oomblik speel ’n meisiekind met poppe en die volgende oomblik is sy verslaaf aan haar selfoon. Ek wens ek kan die horlosie terugwen.

Ek dink terug aan die aand toe Bianca sewentien geword het. Daar was nie in die loop van die dag tyd om ’n geskenk vir haar te koop nie. Die werk van ’n speurder hou mos nooit op nie. Sodra die een saak opgelos is, steek ’n ander een weer kop uit.

Die tyd het gevlieg. Bianca sou vandag mondig geword het. Die TE KOOP-bordjie buite hang al skeef. Dit lyk nie asof enigiemand belangstel om die plek te koop nie.

Ek stoot die deure oop en loop van die een vertrek na die ander. Die huis ruik muf en stowwerig. Oral is daar spinnerakke. My keel is droog. Ek pluk die kaste oop. Iewers moet nog ’n bottel whiskey wees. Dan bedink ek myself. Ek wil nie dieselfde fout begaan nie.

Met ’n pyn in my bors gaan sit ek op dieselfde rusbank van daardie aand. Ek draai my kop en staar na die verwaarloosde portrette teen die muur. ’n Traan rol oor my wang. Ek het my dogter se glimlag gesteel. Sy kon nog geleef het. Ek wil nie eers dink hoe pragtig sy vanaand sou lyk nie, miskien met ’n spesiale vriend aan haar sy. Ek sou ’n trotse pa gewees het.

Ek sal volgende jaar weer kom inloer. So ook die jaar daarna. Ek sal nooit ophou hoop dat ek haar iewers in die huis sal raakloop nie. My siel sukkel om tot rus te kom.

Nie eens in selfdood kon ek berusting vind nie. My gemoed is pikdonker. As ek vir Bianca net een laaste keer kan sien. Ek wil so graag die koevert in haar hande gee – die bruin koevert met die banknote daarin wat steeds onaangeraak daar op die kombuistafel lê .

Ook deur Christo Meyer

sorry my broe

The post Die koevert op die tafel appeared first on LitNet.

Ek ken haar nie. Om die waarheid te sê, ek het haar nog nooit op ons trein gesien nie. Dit is nou die kwart-oor-vyftrein uit Kaapstad na Wellington. Dit is veronderstel om ’n sneltrein te wees, maar dit is meer ’n slakkepastrein as enigiets anders.

Die treinwa is besonder vol vir ’n Woensdagmiddag. Al die bekende gesigte is daar, soos Nostra-Dawie, so gedoop omdat hy altyd voorspel die trein gaan laat wees (dit is geen geheim die trein is altyd laat nie), asook die vet omie met sy dikraambril wat altyd ’n bakkie KFC op die trein eet. En tussen al die bekende en onbekende gesigte sit sy by die venster. Alleen. Tuur by die venster uit. Kyk na niks. Net daardie kyk wat half hartseer is.

Effe verslons met ’n ligte ruk-pluk in haar een hand. Ouderdom. Haar oë is vaal. Afgeskuur deur die lewe. Stomp. Sy praat nie. Sy sit net en kyk die niet in. Vel gefrommel van ouderdom en met toutjiesrige hare. Dit is die pers gedye-de hare wat my aandag trek. Daai pers gedye-de hare wat my ouma so Ouma gemaak het. Ouma Lief-Lief van die Paarl. My ma se ma. ’n Nooi Lerm van Vredenburg.

Sy was rond. Een van die ronde, groot oumas wat jou altyd so styf vasdruk dat haar lavender-lekkerruikspuitgoed aan jou klere vaskleef ure nadat sy weg is. Sy't altyd uit haar maag gelag as sy ons kinders sien. Skoolvakansies gedurende lente in die Boland was ons hoogtepunt. Cream crackers met kaas en "jam" vir ontbyt. Om die groot, ronde tafel in die sitkamer wat oor die Paarl-Vallei loer. Hoog teen Paarlberg in 1937 deur my Oupa gebou. ’n Groot huis met groot slaapkamers en ’n sonkamer. Die einste sonkamer waar Ouma ons leer Scrabble speel het.

Die laatmiddagson het altyd sulke goue strepe deur haar hare geverf, met ’n tikkie pers skynsel vir afwisseling. Sy't ons geleer van Liewe Jesus, van sy wonderwerke en dat ons elke uur moet dankie sê vir nog ’n dag op aarde. In die einste sonkamer vol boeke van predikers en Christelike goed. En dan was daar die ou swartvaal, verbleikte boksradio met sy groot rooi knop waaraan Ouma altyd gepeuter het totdat sy die kerkmusiek-kanaal gekry het. Met haar oë styf toe het sy geneurie terwyl sy gehekel het.

Sy was damn goed met hekel. Dit was soos ’n huistaal vir haar. Sy't altyd vinnig gehekel, bietjie geneurie en nog meer gehekel. Die sonkamer was ook waar sy ons bederf het met hertzoggies. Vars, tuisgebakte hertzoggies. En dan was daar die bakkie geroosterde amandels by die hertzoggies. En terwyl ek gekou het aan die amandels, het Ouma geneurie. Sondae het Ouma so baie stories vertel, ek wens ek kon alles onthou. Dit is nou net grepe, soos Polaroid-kiekies, maar verdof deur die jare. Ek wens ek kon dit onthou om te deel met my suster se kinders. Ek het nie kinders nie.

Ouma se stories. Die soort stories wat jy nooit in enige boek in die wêreld sal kry nie. Familiestories deur die jare oorvertel. Generasie tot generasie. Die stories is nou vaal in my gedagtes. Vaal soos die winterreën buite wat strepe teen die treinvenster trek.

Die tannie by die venster kyk op en kyk na my. Haar oë is steeds dof, maar daar is ’n glimlag agter die oë. Sy knik haar kop. Ek glimag terug. Haar hare is pers ge-dye. Net soos my Ouma Lief-Lief. Ek mis haar.

Ook deur Emile Butler O'Brien

My onbekende vriend …

The post My Trein-ouma appeared first on LitNet.

The sea’s green eyes watch me carefully. The waves are brutal and cold. Its dazzling limbs are like branches branching out. And I think to myself that here, I must move beyond imagining things of the past. In documentaries, somewhere deep inside of me, even the glaciers weep. Sylvia Plath called it “Ariel”. Virginia Woolf called it “the waves”. All around me, women are in clothes and the men in suits. The world distracts me. I think of the difficulties of being a young mother. How I don’t know the five languages of love.

The soul on fire belongs to the reader, and it is a very primitive landscape, a territory caught in the flux of dusk. This is a woman’s room. Thorns and roses grow there; weakness, too, into greatness. Women are the blue sky, as serious as men who have their feet on the ground. A man always lives an exciting life, because these are exciting times. The question still remains, “Dare we?” How strange is the life of a monogamous woman, her sheltered life and her protected view of the world!

Theuns, you make me love you from afar, and I wouldn’t want it any other way. And so, we come to the language of the created, the tongue of the erotic, the sovereignty of the creator, the profound mastery of cooking with layers, notes on diversification. And then, there was the appearance of neurosis, the beginnings of its psychological framework. Also, the stimulus for physical, mental and emotional health. I love him. I love Theuns. I don’t know why, but I do. I, the child that never was.

I was an invisible threat to my mother for my father’s attention. She was a cool and collected vision in the face of it all. In this age of meta and iron, this restless burning and frustrating period in civilization, in this torment of both vertigo and tenderness, love gives, love decides, love is and love does. The romantic interlude scares me to death, facing up to my sexuality, the strangeness and eroticism of men’s bodies, their virility, vigour, vitality, intelligence and education.

I’ve never been in love with anyone or known what real desire is. All these years, I’ve been rooted and grounded at the source of a grand and weeping river. God has looked on. God is everything. God sees everything. This story doesn’t have a fairy-tale ending. Dream husband, white picket fence and a family in church every Sunday. I act now as if Theuns and I were in some way connected for a rainy day; or, I thought that in another life, we were married even. Can you believe that? I loved you, Theuns.

So, put that in your pocket for a rainy day. The world comes to life around me, and I’m alright again. I find it hard to trust people now. I go for long walks. Do you still love me? Why should I even ask? I’m not tired of living yet. You are sometimes the only answer I know. The only answer to my old problems. I am reading the newspaper, swallowing vitamin supplements, and I haven’t the faintest idea of when it is going to be in. The interview with you, the dashing poet. Theuns, I’m acting for all the days of my life.

I’m just acting, like the bard said. A bit part here and a bit part there, strutting my stuff, my typical awareness for all to see. People are going to the polls today. I miss you, ex. I miss you, Theuns. I still think about you. I hope that you are loved and that you are happy in love, and no longer feel the pressure of having to be a perfectionist. I feel so cold, so, so frighteningly old, so fragile, and yet so brave, voicing the shadows around me. Dawn’s nerves are a healing muse, complicated, complex, uninvited and unseen. It is a new world for me.

The beginning for me. I won’t stand by this sabotage, this destruction and egotism. Give my hidden sadness some elbow room, personality and other poems. I am Strandloper set adrift, cast upon wave after wave, meeting peak and meeting trough. I am the one who has flown over the cuckoo’s nest. I am Lolita, marked by tragicomedy, the harsh and the cold of all of what life has to offer. I’m marked by infinite new beginnings, romanticism, a cerise-painted mouth, thin brown legs, elaborate tragedy, sacrifice and redemption, and bittersweet and exquisite survival. I am the one driven mad by my desires, this crazy need for love, approval and attention.

Now, I am a changed person, a changed woman. No longer a stranger or estranged from readying myself to take up her place in the world. At the end of the damned affair, I said, “Love me. Choose me.” I had had enough of being left, being told what to do, think, feel. I was tired of being engaged in that kind of interaction. I wanted a glowing report. At some point, all women are traitors to their sex. What is normal, what is happy, anyway? Some days are empty. Those are the days I feel the most alone, I think.

What a feeling to be loved. To kiss when you’re awake. See my letters in my red box of memories. I’ve never really felt courage. I cannot see the future now. All I can see is the junk of humanity. It is impossible to know me. You will never know me. I’ve walked the sunburnt miles, forgotten my name, forgotten his name, what my lipstick tasted of on his mouth, what “it” meant. Fingertips caught between fingers. Now, I’m on my own with nothing to hold onto. It is the same me, but I’m walking differently down my street.

You take my face in your hand; I can’t cope, so I turn away. Run away. Why isn’t love ever enough? We’re here to love, find a paradise, while the poet creates an image on impulse, stimulating images of the evolution, the philosophy, the scarlet anatomy, the egoism of man. Theuns, every writer is a teacher who has come before you. I think of you studying observation after observation quietly. The pen in your hand as a ripple of water. For you, everything meant reaching the awareness of enlightenment. For you, storytelling and poetry were your vision.

Once, I was an exquisite creature in the full bloom of youth. Now, I kind of am not so sure of myself.

Also by Abigail George

To that young woman eating watermelon

The language of bougainvillea

The post Strandloper appeared first on LitNet.

“Verlede jaar op Oujaarsdag was ek in Ballito en het myself gesê dat 2019 my jaar is,” sê Koos.

Hy sit effens regop in die hospitaalbed. “Toe begin die eerste ding: In Februarie het ek gehoor dat ek my werk kwyt is. April het die enjin van my dogter se kar ge-seize. R44 000 later toe loop hy weer.

“In Mei was ek in die ongeluk en het my bakkie afgeskryf. Nou die operasie,” sê hy.

“En die Here hoor my, ek soek werk. Oral. Maar ek kry nie eens terugvoer nie.

Ek is 50 en wit.” Hy bly ’n oomblik stil en staar by die venster uit. “Hierdie jaar moet nou begin spoed optel.”

Lees ook

Black Friday (met apologie aan Psalm 23)

The post 2019 appeared first on LitNet.

Sy gly haar hand in syne. Haar hand is koel en kalm. Syne skielik sweterig. Sy kop ’n warboel van gedagtes en emosies. Wat moet hy doen?

Saam kyk hulle uit oor die vallei onder die berg Yulongshan (Jaspis-Drakeberg) in China. Ver in die verskiet is die Naxi-dorpie waar sy vandaan kom; hyself kom uit die verre Suid-Afrika. ’n Vreemdeling in ’n vreemde land. Waarom moes hy juis hier sy geliefde ontmoet?

Etienne, in Mandaryns getranslitereer as Yi Tian, oftewel Een Dag (of is dit nou Eendag?). Eendag, het hy homself belowe, sal hy gelukkig wees. Hy sal die meisie van sy drome ontmoet, ’n gesin begin en vir ewig gelukkig wees. Dan sal hy nie meer so ’n eenkantmens wees nie.

Maar hy het van die begin af gewonder of dit moontlik is in hierdie land met sy snaakse gewoontes en gebruike. Waar meisies moet trou voor hulle dertig jaar oud is en ouers dikwels foto’s van hul dogters teen bome opplak om só ’n skoonseun te probeer kry. Dis baie belangrik, want wie gaan vir hulle sorg wanneer hulle oud is? Tradisioneel moet dit die oudste seun wees, maar met net een kind, ’n dogter, is dit baie moeilik. En daarbenewens moet dit ’n Chinees wees.

Etienne is ’n laowai, ’n vreemdeling in China. Hy het nie hier ’n vrou kom soek nie, nog minder in die gebied van die Naxi, ’n minderheidsgroep in die Yunnan-provinsie in die suidweste van die land wat homself die Middel-Koninkryk noem. Hier het nie net mans nie, maar ook vroue voorheen vrye liefde beoefen; later is hulle tot monogamie ingeperk. Daarna het verliefdes die struikelblokke in hul pad aan die noodlot toegeskryf wat hulle dan ná selfdood in die hiernamaals weer sou verenig. Behalwe by die Mosuo-groep wat in afsondering dieper in die berge woon, het die patriargie die septer bly swaai. Dit het Yi Tian ’n paar dae gelede besef toe Mnr. Li Jinchun, nou die patriarg van die dorpie daar onder in die vallei, sy kop gewas het. Nee, het Li gesê, daar is geen kans dat jy met my dogter Zhai kan trou nie. Jy is ’n laowai, gee pad!

Enkele dae tevore was Li nog baie vriendelik toe Zhai (oftewel Linda), haar geliefde by haar ouerhuis aangebring het. Tydens die Chinese Nuwejaar mag niemand alleen wees nie, daarom het sy hom genooi om saam met haar huis toe te gaan. “Kom vier saam fees,” het sy gesê, “jy moet saam met ons vis kom eet … dit bring geluk vir die nuwe jaar.” Linda, die kort, slank meisietjie met die bruin oë en hare wat tot by haar heupe hang. Dis hy wat haar dié naam gegee het; soos baie in China wou sy ook ’n Westerse naam hê.

Linda, die meisie met die drome in die oë in sy Engelse klas. Drome wat praat van reise op die spoor van Marco Polo na sy geboorteland Italië, wat nie vir ewig met China tevrede kan wees nie. “Ek wil wegkom,” het sy gesê die eerste aand toe hy haar in sy arms vasgehou het. “Ek is ’n Naxi, maar ek wil soos die arende van die Drakeberg my vleuels kan sprei en selfs na jou land, Nanfei (Suid-Afrika) vlieg.”

Die Drakeberg, waar die bome staan waaraan geliefdes hulle soms opgehang het as hul ouers geweier het dat hulle trou. Daar waar sommige jong mense na hul dood gespring het. Liewer dood as apart. Amper soos Romeo en Juliet, hoewel Linda nog nooit van  Shakespeare gehoor het nie.

Etienne dink terug aan die skool in Beijing waar hy vroeër klas gegee het. Die eertydse Amerikaanse sendelingskool waar die Kulturele Rewolusie in 1966 begin het. Waar leerders hul skoene uitgetrek en onderwysers daarmee bygedam het, waar die gespes ’n bloedspoor op die rûe van leerkragte getrek het. Waar Uighur-meisies uit die Xinjiang-gebied hul skouers skud as hulle die ekspressiewe volksdanse doen … net om die volgende oomblik by hom te kla dat hulle eensaam voel.

Daar was die dam in die middel van die skoolterrein: vreedsaam met sy Chinese eende, swierige swane en wilgerbome. Waar daar dalk in die donker dieptes geheime skuil waarvan hy liewer nie moes weet nie. Die kinders in sy klas het grootoog vertel. “Jare gelede het ’n seun en ’n meisie verdwyn. Daar is hoog en laag na hulle gesoek. Einde ten laaste is die dam leeggemaak en is hul liggame op die  bodem gevind. Vasgemaak aan mekaar. maar met ewigdurende glimlagte verstar in die dood op hul gesigte. Dood, omdat hul ouers nie wou hê hulle moet ’n verhouding hê nie … dis mos verbode op skool in China. Die twee is veras; is hul siele verdoem tot die uiterste duisternis?

En nou staan Etienne hier, op die rand van ’n afgrond. Hier het hulle die afgelope paar dae elke dag gekom om te praat, te besin. Is daar ’n ander uitweg? Sy hou sy hand al hoe stewiger vas. “Moenie bang wees nie,” fluister sy in haar gebroke Engels. “Ek sal jou nooit in die steek laat nie.”

Hy kyk weer oor die vallei. In die verte is die Naxi’s besig om hul landerye te bewerk. Hier en daar trek die rook uit bouvallige houthuisies. Kindertjies speel onder reusedennebome. Hy kyk na die plaat vreemde bossies onder sy voete, dit strek so ver af as wat die oog kan sien. Linda buk af, pluk ’n handvol blare van die bossies, gee dit aan. “Eet,” sê sy, “dit sal jou kalmeer. Moenie bang wees nie.” Hy steek ’n blaar in sy mond. ’n Soeterige smaak. Maar met ’n kalmerende invloed. Amper soos dagga, wat hy nou hoor in Suid-Afrika wettig is. Hy sien Linda eet ook.

Maar hy is ’n vreemdeling, soos in Albert Camus se boek L’Etranger. Nie net ’n vreemdeling in China nie, maar ook in sy eie land. Waarom was hy altyd buite, waarom kon hy nooit om sy ouers te plesier met die hoofstroom saamgaan nie? Is hy werklik soos Meursalt, wat eintlik van ’n absurde afstand sien hoe sy ma sterf?

Meursalt se son is in sy oë. Linda trek aan sy hand. Kyk hom aan. Haar mond vorm die woorde “kom, kom.” Hy wil nog teëstribbel, al het hulle saam besluit. Die volgende oomblik verloor hy sy balans, tuimel deur die lug met haar hand stewig in syne. “Nee, nee” wil hy skreeu, maar daar kom geen geluid uit nie. Dis asof sy stembande nie werk nie. Is dit dalk wat die snaakse bossie aan ’n mens doen? Dit voel asof die ewigheid stilstaan voor hy die grond tref.

Die volgende oggend het ’n veldwagter die twee liggame daar aangetref. Nog steeds met hul hande vas inmekaar gestrengel. Op draagbare is hulle dorp toe gedra en selfs die ou mans op straat het vir ’n oomblik opgehou om mahjong te speel. Li Jinchun het die stoet ingewag, sy gesig onleesbaar, net ’n waas oor sy hartseer oë.

In Li se hande was ’n jaspis-standbeeld van Kuan Jin, die Naxi se Godin van Genade. Uit Yi tian se rugsak, in die agterkamer, het hy Dante se Paolo en Francesca gekry. Van die “windgeeste wat ligter as die wind op die wieke wegsweef”. Dit sit hy woordeloos op Yi tian se liggaam.

Toe begin die proses om die geeste van die twee jongmense met die Jifeng-rites te suiwer. Volgens die Dongba-voorskrifte, half-Naxi en half-Tibetaans, sal die geeste van enigiemand wat ’n liefdesdood sterf, nie tot rus kom voordat die demone wat hulle daartoe gedryf het, tevrede gestel is nie. Tot dan, word geglo, sal die geeste van diegene wat ongelukkig in die liefde was, op aarde rondswerf en nie in die hiernamaals kan rus vind nie.

Die Jifeng-rites neem twee dae. Daarna word die lyke weer bergop geneem. Tot daar waar die arende en aasvoëls hul volgende maal sit en afwag. En dadelik aan die nuwe feesmaal begin smul. En daarbo het die arende al in die rondte gemaal. En saam met hulle  het Yi tian en Linda se geeste gedwarrel.

Twee dae later is Li Jinchun bergop om te gaan kyk of daar iets oorgebly het. Nie veel nie, maar tog: buite Linda se liggaam, nog met ’n naelstring verbind, was ’n fetus. Li kon nie sien of die gesiggie ook Kaukasiese gelaatstrekke het nie. Dit was ’n seuntjie.

Nou was Etienne vry, nie in sy onrustige suidland Nanfei nie, maar in die Middelkoninkryk. Hy is nie tussen die seemeeue by Tafelberg nie, maar tussen die arende van die middel van die wêreld. Sy Een Dag/Eendag is hier.

***

Eendag, jare daarna, staan Etienne se ouers voor Rodin se beeld van Paolo en Francesca in Parys wat “Die Soen” genoem word. Verbode liefde wat geëindig het in die dood. ’n Verhaal so oud soos die aarde wat hom steeds in vele gedaantes afspreel. Dante se gedig wat Etienne se gunsteling was:

One day for our own pleasure we were reading
Of Lancelot and how love pinioned him.
We were alone and innocent of suspicion. 

"Several times that reading forced our eyes
To meet and took the color from our faces.
But one solitary moment conquered us. 

"When we read there of how the longed-for smile
Was being kissed by that heroic lover,
This man, who never shall be severed from me, 

"Trembling all over, kissed me on the mouth.
That book — and its author — was a pander!
In it that day we did no further reading." 

While the one spirit spoke these words, the other
Wept so sadly that pity swept over me
And I fainted as if face to face with death, 

And I fell just as a dead body falls.

The post Een-dag appeared first on LitNet.

1.

They said it was jinn. That I was possessed.

That morning my brother had woken up before me. It was not the first time. He was sweating, and he looked stung when I saw him. His eyes were still thick red and bagged. He was holding my hands, holding my mouth, holding my legs, holding all my body parts that could move and hurt him. When I woke up, I felt his cold hands, like the shivery coldness of the sea. He was looking into my eyes. I felt violated. Like he was a voyeur trying to unravel me. Like, while I was asleep, he had watched me in the dark embrace of the night. His face was pale; his angled jaw protruded as if to explode, his eyebrow forming grizzled lines to pronounce his curiosity. I looked at the alarm clock beside the bed. It was 5:20 am.

“What?” I said, disturbed by the early morning examination. 

He sighed as he let go of my hands, his rough palm wet as morning dew. “You were talking in your sleep.”

“Oh, you’re sure I was?” I replied, trying to put up a protest. I couldn’t fathom how I was talking while sleeping again. My voice was screechy. 

“Yes, you woke me up at 3 am.” He shifted the pillow carefully to his head, as he adjusted to his side of the couple-sized bed. “I haven’t been able to sleep since then.”

“I did it again, right?” I tried to sound as if I were unbothered by it. He had moved from his room to mine, following our parents’ decision that I couldn’t be alone. Who told them I couldn’t? I didn’t know. He had had to put up with my somniloquist self. That is what he said I was always doing. But I hadn’t heard myself speak, or even remembered what I would have been talking about. So, I was bothered by the external diagnosis, when I saw nothing. 

“Yes, you did.” He shifted again. “Don’t worry,” he touched my hands again as if to make his skin a place for hiding, “Daddy’s Alfa will be here later to see what’s happening.” 

“Uhn.”

“What’s that?” he asked. 

“Nothing,” I replied.

“Okay,” he sighed again. Then he stretched his full length on the bed as if to resume his paused sleep. The Adhan blared from his phone.

2.

In every home there’s a room that holds the most powerful secrets. In every room that holds such secrets, there’s a table. A table that eavesdrops, that listens to all human discussions. It is always silent, unmoving, immobile, so that we do not notice its significance. In homes where quarrels are settled, the table is usually in the sitting room. For homes where the gustatory precedes, the dining rooms hold such tables. It’s like a silent design, that human interactions be held at tables – such that if tables were to revolt against humans in a near-future dystopian possibility, humans may as well stop interacting. In our sitting room, such a table existed. 

This table, centred carefully about seven feet away from our TV and four feet away from our couches, was listening to my family discuss the possibilities of spiritual healing for me.

I was not in that meeting. I was left in my room to wallow in the suspense of the possible outcomes. I stood close to the door, trying to eavesdrop on their conversation. All I could hear was high-pitched whispering, nothing beyond a useless cacophony. The room felt like a cave. There were bats staring down at me, having their vision sliced by the Orl fan in my room. I looked at the fan’s switch, and I saw the label: “Giant 60”. I thought for a while what that meant, then gave up quickly when I saw the pointlessness of such introspection. What they were saying in the sitting room was of more importance. 

My daddy’s Alfa had been in my room with me some minutes before. He had entered carrying a Qur’an and his rosary like a psychologist would his notebook. He had a slow gait. It was as if his shoulder bore the weight of the cross. He had soft and dark eyes that were heavy-lidded. He was of average height, and he spoke in a voice so affirmative that the coming of a judgement day would never waiver in your heart. 

He stood at the door for a while, staring briefly at me before proceeding inside. He carried the chair into the room, and placed it close to my bed. I was sure he was going to treat me as his patient. But I wasn’t going to let that happen. I had decided that for every question he asked, I would reply in the positive, or short answers, at best. I wasn’t going to let a clergyman psychoanalyse me.

I sat at the bedside and kept my face to the ground. There was silence separating us. He brought out his phone and started playing a familiar recitation of ruqya, the prayer for exorcism. When I didn’t react or begin to convulse, he paused the recitation, then cleared his throat. 

“So, how are you, my son?” he asked solemnly. I knew that trick. The first trick of getting things out of people was to show empathy towards them. I’m not your son. 

“I’m fine, Alhamdulillah,” I replied, almost inaudibly. 

“Good. Good. What have your dreams been about?” he asked, as if demanding an answer from a dream interpreter.

“Nothing,” I said. I felt betrayal creep all over my body. The betrayal that things I didn’t know about myself, that were also an extension of me, had been discussed with an outsider by my own family. 

“You can’t remember them?” 

“Yes.”

“Okay.” He reclined, then continued, “I was told you have done the following –” He raised his hands as if to count: “Slapped your elder brother for waking you up for subh, broken some of the plates in the kitchen – and you stay in this room all day, refusing to go out.” He placed his hands back on the arm of the chair. “Can you tell me what’s happening to you?”

“I don’t know,” I said calmly. I wasn’t in for all these charades. 

And he went on and on, asking questions I had no answer to. Then, as he stood up to leave, he opened his Qur’an and recited some verses, while shaking his head as if he were close to convulsion. He then spat at corners of the room, before he headed for the door. I was fairly disgusted. 

3.

My brother came back into the room, with his face gloomy as the after-rain cloud. I looked at him in anticipation of what the final decision at the meeting was. He saw that my eyes had lit up. He gave a sheepish smile. But, somehow, I was sure the decision wasn’t a good one. I had carefully thought out all the possibilities. None favoured me except that I jump out of the window, never to return home. 

After he had sat down, he gave a deep sigh and said in a quite coarse voice, “They want you to go and stay with the Alfa for a few weeks.” 

Something in me leaped, and there was a quick surge of rage. I looked at my brother again with a questioning face, as if to ask whether he was really serious, or whether this was just another of his little jokes. He nodded in the affirmative. He repeated the statement in a more convincing voice. I restrained myself and pulled back. 

“Why are you the one telling me this?” I asked, because I expected my parents to be the ones telling me whatever decision they had taken at their abhorrent meeting. 

“They wanted me to tell you,” he said, as he moved closer to where I was sitting on the bed. “You know they don’t want to discuss this thing with you.”

“What thing!” I was shouting and I was sure my parents would get hints of my resentment towards them, wherever they were in the house. My brother was quiet. He just looked at me and said nothing. It was as if my voice had given him a speech impediment. He unbuttoned his long-sleeved shirt and began to roll his sleeves towards his elbows, like an office man about to begin work. 

“At least, you will get treatment,” he finally said. 

“What do you mean I will get treatment!” I screamed at him. He kept looking at me, while simultaneously rolling his sleeves. When he was done rolling, he held my hands. It was as if he had been told to beat me down if I did as much as reject the decision. Then, he took my right ring finger, and placed it slowly on his left wrist. It was then that I saw them, dark scars around the wrist, down to the elbow, that implied slashes that could only have been made by a blade. 

The post The <i>Adhan</i> is silent most mornings appeared first on LitNet.

In 1963 beland ek in die weermag. Dit was in die dae toe ons jongmanne se ma’s geen keuse gehad het as om hulle seuns aan die genade van die regering uit te lewer nie.

By die aankoms van die kamp waar jy moes aanmeld, was die eerste ding wat gebeur, jou hare word afgeskeer. Dit was baie onaangenaam want dit was in die tyd van die Beatles en ducktails. Ek het my hare soos die Beatles s’n gedra. En was voorwaar trots op die haardos wat pa en ma verafsku het.

Jy het jou hare lank laat groei – dan het jy ’n pee-pot onderstebo op jou kop gesit, en met ’n skêr al in die rondte gesny, tot dit gelyk het soos ʼn rondawel se dak. Maar die army barber het natuurlik net een styl geken, en dit was poenskop. Blybaar om kopluise te voorkom.

Daarna is ons uitgereik met uniform, sportklere, kouse en, natuurlik, die immergewilde stewels. Vir hulle het dit nie saak gemaak of die goed pas of nie, ons moes maar onder mekaar uitruil tot jy hét wat pas, of wat naastenby voel of dit pas. Ons is ook met ʼn helmet uitgereik wat ons sommer ʼn staaldak genoem het, asook ’n waterbottel, en ’n klein pik en graaf waarmee ons loopgrawe moes grou (en ander gate, sou die natuur op jou gil, terwyl jy jouself op een of ander bos-ekspedisie, in die hartjie van nêrens bevind).

Die belangrikste van alles was jou geweer. In daardie tyd was dit nog die ou drie-nul-drie.

Tesame met die strawwe oefening wat ons daagliks moes deurmaak, het die skietoefeninge ook begin. Die infanteriebataljon was baie streng en die opleiding was hard, maar ek het die geskietery op die skietbaan vreeslik geniet. Sien, ek het op ’n plaas grootgeword en my oorle’ pa het my van jongs af leer skiet. Hy was ’n baie goeie skut – en dit het my dus ’n groot voorsprong bo die stadsjapies gegee.

Ek is opgeroep vir nege maande, maar na die derde maand van skietopleiding was ek reeds so akkuraat dat ek ’n sertifikaat as skerpskutter verwerf het. My korporaal was baie trots op my. Ons was ses pelotons in die kamp en elke peloton het sy eie korporaal gehad. Ons hoor toe dat daar in een van die ander pelotons ook iemand gekwalifiseer het as skerpskutter. Onmiddellik reël my korporaal en die ander man se korporaal ’n skerpskut-kompetisie tussen die twee van ons. ʼn Shoot-off het hulle dit genoem.

Die kompetisie het op die skietbaan begin. Die reëls was eenvoudig en daar was vier posisies waaraan ons gemeet is:

Op vierhonderd meter lê ons plat op ons pense en skiet, staan dan op en hardloop twintig meter.

Dan val ons, tot op ons kniëe, skiet, staan op en hardloop ʼn verdere twintig meter.

Daarna gaan sit jy plat op jou alie, skiet, staan op, en hardloop weer twintig meter.

Laastens moes ons op ons koppe staan en skiet …

Beide van ons was so briljant dat ons daarin geslaag het om in al vier posisies kolskote te skiet. En so loop ons kop aan kop.

Terwyl die twee korporaaltjies nog so loop en bespiegel oor hoe hulle die kompetisie op ʼn reverdige manier tot ’n einde kan bring, vlieg daar so drie honderd meter van ons af, twee pampoentorre verby.

My opponent trek toe los en skiet die een tor dat die sop so spat. Ek laat waai en skiet die ander een raak, maar ek kwes hom net en hy vlieg weg. Nou loop die opponent met ’n halwe punt voor.

So vyfhonderd meter van ons af was daar ’n tamaaigroot skrootwerf. Dit is daar waar die ou Army-voertuie tot ruste gelê word om hulle laaste jare uit te dien. Onder andere staan daar toe ook ’n ou Spitfire met sy stert na ons kant toe gedraai. Díé dien blykbaar vandag sy laaste dae in Brittanje uit, omdat die Suid-Afrikaanse weermag geld vir ammunisie nodig gehad het …

Op vyfhonderd meter skiet my opponent die Spitfire se regter-, en ek die linker-truspieëls morsaf, en hy loop dus steeds met ʼn halwe punt voor.

Skielik raak ek keelvol vir die kompetisie-gedoente en dink so by myself – sy mal Aunt Tillie se nickle-plated-six-pack-woer-woer, hy gaan my nie wen nie.

Ek vra toe dat ons almal na die Uniegebou in Pretoria gaan vir die grand finale. Daar aangekom, klim almal op die Uniegebou se dak, op soek na ʼn teiken, elkeen toegerus met ʼn hengse teleskoop.

As jy Pretoria en omgewing ken, sal jy weet dat Hartbeespoortdam ongeveer so sestig kilometer van Pretoria, en spesifiek die Uniegebou af, lê. Ek wys toe vir die manne deur die teleskoop dat ’n tortelduif besig is om oor Hartbeespoortdam te vlieg.

Ek lê aan, mik, hou my asem op, trek die sneller en skiet.

Ek skiet ’n vlooi bo van daardie tortelduif se kop af, sonder om een enkele veer deurmekaar te krap! En net daar wen ek toe die kompetisie loshande.

My opponent het nie kans gesien om só ver te skiet nie, want hy was half blind in die een oog en die ander een was skeel.

Ek wen toe ’n pragtige trofee, ʼn medalje en beland pens en pote in die Pretoria News, waarna ek tot majoor bevorder word.

Ongelukkig kan ek dit vir niemand wys nie. Alle bewyse van my groot prestasie as skerpskutter het ʼn paar jaar gelede saam met my villa in Clifton afgebrand. Alle ooggetuies teenwoordig het die land reeds in die tagtigs weens erge politieke onluste verlaat.

Al wat ek vandag daarvan oor het, is my woord …

*Met dank en erkenning aan Oom Flip Verster

Lees ook

Is daar whisky in die hemel? Loretta Szikra skryf twee nuwe gedigte

The post Die skerpskutter – ’n ware (lieg)verhaal deur Fielies Fisant appeared first on LitNet.

“Wait. Let me just finish this, first. Then, I’ll give you my undivided attention.”

I don’t want heaven without you, Rob. So, I wait for him, and I give him my undivided attention. And, where he is sitting, I can see he is hard at work. He is focused and beautiful. And I am so glad I wrote to him, even though I had my own misgivings about this whole secret project that we were going to work on together. You only had to be in his presence for less than five minutes, well, for me, anyway, to see that he was going to be absolutely perfect in bed. He would know exactly how to touch me. He would wait for me. And they don’t usually do that, do they? He made me forget about the years of mental cruelty by my aunts and my mother and my beautiful, beautiful sister, whom I looked nothing like. Rob did not care how I wore my hair. He loved to fuck. He was a fuck machine. He was the perfect fuck machine, and when you told him to stop, he didn’t. He pleasured you first. He made you come first. He always left in the morning on another story. I never knew when I would see him again. Not married, yet, an aunt would say in passing. A comment I knew that they knew irked me. Shame. She’s waiting for the perfect man. They would laugh at me. At 40, I still had not married. I still didn’t have children. I was literally waiting, waiting, waiting for Rob to walk through the door. He never did. He would always call first. I knew it would be serious. I would do my dance. Tell him to come on over. I would cook for him. That really was enough for me. What would I do with this manic-depressive around me all the time, anyway? What would he do with little manic-depressive me? I had him pegged the moment I met him. He had me the first moment he saw me. And then, that moment passed, and it was years before we were actually ready for each other. Gosh, how I love him. I love him still. Even after all these years. Oh, eventually he did marry. I was too old by then to have any children. I told him what we both wanted to hear. No worries. I know exactly what this is, what this party is, what this game is, what this psychology and foreplay at work here are. Rob, live. You will live forever in the eyes of your girls. We know who we are. We love you, anyway. Forgive me. Forgive me, friend, lover.

He smiled at me. That was enough for me. I didn’t ask him any questions. I was quiet and sweet and attentive. I would make him tea, and he would turn to look at me as if I had just made him orgasm. Poor man. Did nobody love him, or want him, when he was a child, like me? All my life, I just wanted to feel special, and wanted, and loved, and when he was in my arms that first time, he gave all of himself to me. I remember thoughts, passing thoughts. They come like that winter in Johannesburg when I was flat broke, and everybody around me was falling in love with me, and I wanted no one; I kept my distance. It was the winter of my discontent. Either Rob knew that, or instinct told him. I was damaged beyond repair. I didn’t even have to say it. I didn’t have to say much in front of him. This made me happy. I didn’t have to put on an act. You have no rival, Rob. You never did. You are always close to me, when I’m being held by another father substitute. Perhaps, that is all you were to me. Just another father substitute. I remember every turn of your head. I remember every laugh and smile. When you didn’t want me around to see the real you, when you were with other women, I left. I knew I was yours. You were, in a sense, mine. I loved you. I loved you. I love you. I will still love you. I think of your code. How good you gave head. But that was important to you. To be loved. You will be loved. Always. By me. It is enough to know now that you are the love of my life. I listen to eighties music now. I am happy. I want you to know that. Every choice I made was mine to make. You were my choice lover boy. You were my friend. You were my best friend. You were my lover, once. Once. Everything is alright in my world again. When I read your books. Your wonderful, wonderful books. I read your obituary over and over again. You’re not here to hold me, anymore. So, I take the pills to numb the pain. Look at me. I am the picture of health. You’re off somewhere, now. In heaven, I am sure. While I am in hell. Reliving youth in an old woman’s body. You’re surrounded by your grandchildren. I have no grandchildren. You have no equal. You have no equal. You were 20, and I was 40. What was the attraction, I wanted to ask you, but I never did. I’m dying, now. In the hospice. Alone. With no one at my side. It was always like that. Maybe that is why you chose me. You knew it would be impossible to love me.

Also read

Eye of the storm

The language of bougainvillea

The post Respect appeared first on LitNet.

Sorrow struck her suddenly, one Thursday in September. And, with it, came a chance Thought that crept up her sleeve and into her ear. She lay supine on a grass verge, rolling a rusty red tomato between her thumb and forefinger.

“Don’t give me that look,” she said to the Thought.

The Thought rolled its eyes. “You knew better.”

Quiet. The faint sound of birds in the distance.

“I was young,” she countered after a while, shaking the Thought out of her ear and onto the grass beside her. The Thought sat down with a grumble.

“That didn’t matter then … Why should it matter now?”

She turned onto her side, away from the Thought, staring intently at the tomato. In the bright afternoon sunlight, she could see straight through it.

“It did matter, but I ...”

A fleeting stubbornness. She had always been reticent regarding her personal matters, and so did not enjoy the manner in which the Thought was prying.

“You’re just a Thought; go away.”

The Thought was gnawing on her elbow now, its jagged little teeth pulling at her loose ends.

“You can bite at me all you want. You’re just wasting your time,” she said defiantly. The Thought bit down harder, and in a moment of impulse she flicked it away.

The Thought collided with a tree trunk, omitting a loud squeak before skulking away. “I’ll be back!” it yelled threateningly.

She sighed.

“Excuse me?” A tiny voice. On the bridge of her nose, another Thought had appeared.

She squinted at it.

“What do you want?” she said impatiently.

The Thought reached out, grabbing a fistful of eyelashes and yanking.

“Do you ever think about it?”

She shook her head, shaking the Thought loose from its grip. She held up her tomato, blocking out the sun.

“Please come back some other time.”

The Thought curled up in the crook of her collar bone.

“Maybe it wasn’t really your own fault,” it yawned sleepily.

There was quiet for a brief while, but then a knock on her forehead caused her to lose hold of her tomato, bonking the sleeping Thought on the head. A third Thought was tapping at her with the most alarming urgency.

“What will people think?” the Thought wailed fretfully, meandering in figure eights around her eyebrows.

“It doesn’t matter what people think,” the sleepy Thought replied demurely, wrapping its arms around the tomato and making its way down the girl’s shoulder and onto the grass verge. Here, the Thought began to dig ferociously – a modest grave for the tiny fruit.

“You know you don’t really believe that …” said the weary Thought, jumping from eyelid to eyelid, avoiding the flurry of hands trying to bat it away.

The girl sat up abruptly, sending the frantic Thought flying.

Something was lost.

“Where are you going with my tomato?” she cried out in trepidation, forgetting for a moment to quarrel with her Thoughts. “I need to keep it safe so I can grow it.”

The first Thought had reappeared by now, and was hanging off the tip of her nose.

“Actually,” it said matter-of-factly, “I think that’s the problem.”

The girl shrugged, defeated. “I don’t understand why you’d say that. I’ve been saving this tomato for a long time.”

An army of Thoughts had started to appear on the grass verge, their little voices chanting commands. Some climbed all over her, while others ran in frantic circles around the tomato.

“Eat it! Bury it! Squish it!” they cried.

Then, in the handsome afternoon sunlight, they tore the tomato apart.

The girl could do nothing but watch. And, when it was over, she turned to the Thought on her shoulder.

“Why did you do that?” she cried out, backhanding the Thought onto the grass.

It sat up, swaying and rubbing its head. “You wanted us to.”

“But I don’t even know who you are,” she retorted angrily.

Austerely, he replied, “Ah, but … we’re you.”

The post Regret appeared first on LitNet.

Ek was maar 17 jaar oud. Die jaar 1972 was ’n flop. Moes ’n hoogtepunt gewees het: matriek, lid van die leerlingraad, onderskeiding in ’n paar vakke, ’n belangrike haan onder die henne.

Maar toe die verskuiwing, die tragiese val – depressie, geestelike verlatenheid, onvermoë om te “cope”. Ek is uit die skool en na ’n inrigting toe vir die hele winter. Ek is so laat September ontslaan en my pa kon my toestand nie hanteer nie. So stuur hy my Port Elizabeth toe na my oom en tante toe. Daar kon ek darem lekker eet en slaap so lank ek wou (toe al 15 uur ’n dag).

My oom het aangegaan oor ’n wonderdokter, ’n neurochirurg wat homself mr Marius Jordaan noem. In Engeland word jy “mister” genoem, net as jy ’n uitsonderlike chirurg is. Hierdie dokter was bekend vir sy neurosnykunde – dit is om psigiese probleme met die mes reg te stel.

Ek moes opsluit die dokter gaan sien. My oom het ’n afspraak gemaak en my na mr Jordaan se spreekkamer geneem waar ons lank moes wag. Teen die mure was daar afbeeldings van die brein en selfs foto’s wat wys wat die dokter doen – altyd met ’n skalpel in die hande. Dit was afgryslik en ek het gegril.

Die dokter was ook afgryslik. Hy het nie belanggestel in my psigiese kondisie of simptome nie. Net vertel van sy wonderlike operasie wat emosies glo stabiliseer – net twee snytjies op die regter temporale lob. Altyd ’n sukses en hy het Vrydag ’n opening vir die operasie ...

Ek het gesê ons sal terugkom en so vinnig as moontlik die spreekkamer verlaat. My oom het ook begin skepties raak. Die hele storie was barbaars, makaber.

In 1941 skryf Waldemar Kaempffert in “Turning the Mind Inside Out”, Saturday Evening Post: “Psychosurgery is cutting into the brain to form new patterns and rid a patient of delusions, obsessions, nervous tensions and the like.” Mr Jordaan wou dit aan my temporale lob doen, die deel van die brein wat te doen het met geheue en emosie. Só ’n prosedure lei tot afstomping van ’n persoon se emosie, geen intensiteite of uiterstes word meer ervaar nie.

Wat as ek die operasie laat doen het? Sou ek JH Leopold se verlange kon verstaan:

Om mijn oud woonhuis peppels staan
  “mijn lief, mijn lief, o waar gebleven”
een smalle laan
van natte blaren, het vallen komt.

Er woont er een voorovergebogen
  “mijn lief, mijn lief, o waar gebleven”
met leege oogen
en die zijn vrede en rust niet vindt.

Of die koestering van A Roland Holst:

Laten wij zacht zijn voor elkander, kind –
want, o de maatlooze verlatenheden,
die over onze moegezworven leden
onder de sterren waaie’ in de oude wind.

Die nostalgie van NP Van Wyk Louw:

Jy't weggegaan en jy bewoon
’n silwer herberg in die sneeu
jou venster kyk nog elke nag
met drie blink oë na die plein
die plein is boom en wind en boom
en wind en wind
en wintermiddag voer daar iemand
die meeue krummels teen die wind.

“Every patient probably loses something by this operation, some spontaneity, some sparkle, some flavor of the personality” (Freeman and Watts).

Sou ek nog die woema gehad het om die passie in Hooglied te waardeer?

Hy:     Ek kom na my tuin,
               my suster, my bruid.
           Ek pluk my mirre met my speserye,
           ek eet my heuningkoek
               met my heuning
           ek drink my wyn met my melk.

Koor:  Eet, vriende!
            Drink, en word van liefde dronk!

Ek dink nie so nie. Ek is bly die aanslag op my brein was ’n mislukking.

Lees ook

Die groep

Katrien

Adéle

Alex

Die sonde van die kinders

Winter van 1972

Dit is nie paartyd nie

'n Vrugtekoek by die huweliksherdenking

The post Die aanslag op my brein  appeared first on LitNet.

(Hierdie storie is min of meer die waarheid.)

Hierdie hele besigheid het begin toe die dominee se vrou na ’n troue toe was en ’n groot, bruin koevert uit haar Nissan Skyline uitval. 

Maar mens, laat ek nie hierdie storie vooruitloop nie.

Die dominee het sy voet neergesit en gesê: “Nee wat my Duifie, na daardie troue gaan ek nie en ek gaan hulle ook NIE trou NIE.”

“Ag toe, Pappa, hulle is sulke wonderlike en goedhartige mense.” En dominee se vrou sit duisende stamps op om die lof van hierdie tweetjies te besing, maar dominee bly by sy NEE.

“Nee wat, ek het vir die tweetjies gesê dat hulle nie in my kerkgebou sal trou nie. Bid jou aan. Wie is die bruid en wie is die bruidegom? Voor my kansel!” gaan die dominee aan en aan.

“Moenie eers praat van mekaar die regterhand gee nie en die soen na die tyd. Ek sak my KOP in SKAAMTE. Hoe kan ek twee mannetjies trou wat soos rooibekkalkoentjies voor my preekstoel staan? Nee Mamma, dis laster.”

My mens, maar die predikant se vrou wil troue hou, moffie of te not.

Na weke se gespook, stel die predikant se vrou voor dat die tweetjies nou maar in ’n mooi tuin moet trou. Hier af in Patrysstraat is ’n mooi tuin. Sy sê toe vir die paartjie dat sy alles sal reël, maar hulle moet dit tog maar stil hou.

Die dag van die troue breek aan.

My, mens, maar was dit ’n gedoente.  Ek lag nou nog by myselwers as ek net daaraan dink.

Die troue

Sommer so in ’n baie mooi tuin met baie stokrose, Agapanthus Africanus en ’n paar varings.

Hulle het sommer draadstoele en ʾn draadtafel geleen, die huis se heining is van draad gemaak (so die bure kon sommer bruilof so deur hulle vensters hou) … en daar met al die DRAAD-gedoentes, TREK die twee mannetjies weg met hulle troue.

Die predikant se vrou is ook daar, wit aangetrek, maar neig na pienk toe.

“Hier is nou nie ’n predikant om hierdie storie te wettig nie” sê een van die gaste.

“Moet jy nie worry nie, skattie, ek organize gou,” sê predikant se vrou.

Sy trippel na haar Skyline toe (maar kyk, sy beweeg flink en vinnig), ruk die deur oop, klim in en klap die deur weer toe. Daar ry sy na die Galloppers-Kerk se pastoor, wat onder in die pad besig is om ’n worsbraai-KOMpetisie te beoordeel.

“Seblief, Pastoor, kom trou net die tweetjies, dan kan julle weer met julle worse aangaan,” soebat sy.

“Ja, toe, ek kom,” sê hy.

So kom hulle aan by die huis met al die draadmeubels waar die twee rooibekkalkoentjies tussen die stokrose staan.

“Hierdie ding moet vinnig gaan. My wors is op die kole en as dit te lank braai, breek die velletjie. Ek verklaar julle man en vrou,” rammel die pastoor dit af.

“Nee man, dis verkeerd!” skree een van die rooibekkalkoentjies.

“O, ek sien, ek verklaar julle dan getroud,” sê hy. “My wors se vel gaan bars van die kole, ek kan nie hier staan en troue maak nie,” gaan pastoor aan.

“Ons is twee mans wat trou,” sê die een kalkoentjie.

“Ek verklaar julle dan nou man en man … ek moet gaan, my wors gaan oopbars,” skreeu pastoor.

“Ek vat jou terug,” sê predikant se vrou.

Man, so gaan die troue toe aan en die predikant se vrou vra of sy daardie CD van Celine Dion kan leen wat die paartjie gespeel het met die opening van die baan.

Mens, hoekom hulle nou vir Celine Dion gekies het weet ek nie, maar volgens een van die buurmense wat deur die venster staan en bruilof hou het, is dit omdat Celine Dion en compact disc (CD) dieselfde initials het. Een van die kalkoentjies is mos vreeslik oor dinge wat pas en rym, ens.

Die predikant se vrou is toe weer vinnig daar weg, maar nooit het sy agtergekom dat daar ’n groot, bruin koevert uit die kantsakkie van die kar geval het nie. Een van die kalkoentjies het die koevert opgetel en oopgemaak.

Dis ’n rekening van die hospitaal.

Dertig duisend rand, sê die totaal onderaan.

“Vir wat?” vra die ander kalkoentjie.

Hulle bekyk die faktuur en daar kom hulle met ’n skok agter dat dit die predikant se vrou is wat die hospitaal so baie skuld, in rooi letters bygesê.

“Liefie, ek het jou mos gesê die vrou lyk bekend. Sy was hoofseun in 1972 by Hoërskool Helpmekaar …”

Mens, wat van daai koevert geword het, weet ons nie, maar ’n geheim tussen twee kalkoentjies bly nie ’n geheim nie ... die ding is nou koerante toe.

Lees ook

Tannie Hessie en die koorsblare

Almal van ons is op soek na iets

The post Die gays kos die NG Kerk nou al byna R30 000 appeared first on LitNet.

Voorloop

Maandagoggend: min of meer agtuur.

Samuel Botes sukkel by die Areyeng-bus se trappe af – nie gewoond aan die moonboot nie – sy kneukels brand met die vasvat aan die bus se staal-handreling. Hy struikel effens tot op die sypaadjie, en kyk links. Bauhiniabome is pienk-wit in blom, vierkantige beton-boomrame onder. Teer-laslap-parkeerterrein nog half leeg voor die strook-winkels.

Die windjie stoot van die suide; dis koud vir ’n laat Augustus-oggend, blykbaar sneeu op die Drakensberge.

Sam se kollegas, Bert en Mike, staan voor die winkel in hulle oranje baadjies en blou denims in die son. Bert rook. Mike se bene is wyd geplant, Bert hang aan een van die staalrakke voor die winkel: Essence Hardware & Tiles. Groen kruiwaens, charcoal en hout, rolle draad op ’n staander is reeds uitgepak op die sypaadjie. Die windjie dwarrel tabak-reuk in Sam se rigting.

Sam is laat.

“Waar de donner was jy?” Bert teug aan sy Camel. “Shove a brick, wat het gebeur?” Vier oë op die moonboot. “Moet nét nie vir my sê nie ... agge nee man, ek het jou mos ge-waarsku!”

Mike sê niks, kyk net. Bert plant sy stompie in die sandbak buite. Drie oranje-baadjies verdwyn deur die oop dubbel-glas-voordeur na binne. Daar is niemand in die winkel behalwe die kassier nie.

“Claudia, watch asseblief die till, ons kry koffie.” Bert waai agtertoe. “Kom Sam, spill the beans. Ek wil als weet.”

Die koffie se betervoel lig Sam. Hy kyk na die bekende rakke rondom hom. Vier oë gaan die waarheid uit hom pers.

Hy begin vertel.

Aanloop

Die moeilikheid het eintlik Vrydagaand na werk by die klub begin. Sam en sy vriende vat altyd ’n ietsie om die naweek mee te begin. Dis eintlik ’n bowls-klub, maar hulle verkoop dop (sonder ’n lisensie) om die plek te onderhou, of so sê hulle. Sam glo die barman, Pottie Schoonwinkel, pocket die meeste van die wins, of suip dit uit. Anyway, dis rumours.

Sam sit-lê op die ronde houtkroegstoel met sy rug na die toonbank, sy regter-elmboog op die kroeg; lang bene gekruis voor hom. Dis koud buite, maar louwarm-gesellig binne. Die plek ruik muf na hardekool, hardehout en mout. Hy hou die tweede bier in sy linkerhand vas, dit proe selfs beter as die eerste een.

“Ou Sammy, gaan jy ’n round koop?” Tos van Staden stoot sy goud-geringde linkerklou deur sy geel hare; kopkante regom kaal geskeer, zol in sy regterhand. Voorarms vol swart ink gepiets. Agter hom, nog ’n paar replikas; pêlle.

Sam ignoreer hom; sy maats speel pool by die hoektafel. Tos sal nie te veel moeilikheid soek nie, eintlik maar ’n banggat, altyd omring deur soortgelyke losers. Maar dis Vrydagaand, Tos kuier al van vroegmiddag af, hy is brawer as gewoonlik.

“Daar’s ’n rumour,” Tos lig sy hande en wys sy voortande vir sy aanhangers, “dat ’n sekere mommy’s-boy weer op ’n bike gaan klim!” Grynslagte en gesigte-trek van sy gehoor.

“Nevaa .., agterop ma se Suzuki!”

Gesamentlike bulderlag.

Bliksem! Koppe draai by die hoek-pooltafel. Snoekerstokke sak. Fris voorarms ontbloot as hempsmoue opgeskuif word. Hulle vorm ’n kring agter-om Tos en sy gespuis. Sam sit sy sit, gedagtes witwarm.

“VOETSEK!” Pottie se handpalms moker op die kroegtoonbank. “Gaan sort julle twak buite, of ek bel die cops!” Sy vet gesig bloedrooi, en dis nie net van kwaadgeit nie. Hy sál bel, hulle weet dit – sy broer is in die polisie – hy het dit al gedoen. “Vanaand slaap julle in die joint, so watch it!” Dik wysvinger voor.

Gemoedere kalmeer so vinnig soos traffic wanneer daar ’n blou-lig langs die freeway verskyn.

As Sam toe maar net sy mond gehou het, maar die vuur was in sy bloed.

“Voor julle loop, Tos,” Sam grinnik en kruis sy arms voor sy bors. “Deadright. Ek gaan die naweek saam met Sally Harties toe met my Harley. Breakfast run. Trust julle sal dit nie kan maak nie.”

Sam sien dis ’n kolskoot. Tos word spierwit.

“Jy los my girl hier uit, hoor jy my? Ek flippen lem jou!” Sy hande bewe as hy omswaai en kopskuddend saam met sy trawante deur-uit verdwyn.

Terug in Essence Hardware

Sam onderbreek sy vertelling as Bert sy gesig met sy hande toemaak; hy vloek gedemp: “Jy’s nie serious nie!”

“Dit kom nou van ’n gedrinkery.” Eerste woorde van Mike. “Gee nooit iets goed af nie.”

Sam kyk rondom hom. Daar’s nog niemand in die winkel nie. Vier oë wil verder weet.

“Ek kon myself net nie keer nie.” Sam vryf met sy linkerhand oor sy regterskouer. “Ek het julle mos vertel van die keer op hoërskool toe Tos my van my Honda afgestamp het, my skouer ge-dislocate. Nooit weer op ’n bike geklim nie.” Sam kyk weg.

“Anyway, toe praat ek my bek verby.”

Bert en Mike is eers stil.

“En toe?”

Saterdag

Dis vroegoggend. Sam word nie wakker nie, hy skrik wakker. Vrydagaand se gebeure sypel stadig terug. Wat de ongeluk het hy aangevang? En Sally ... o flip, o flip, ... Sally! Wat gaan sý sê? Tos het haar seker lankal ge-whatsapp. Jik, is hy nou in die dinges of wat!

Sam kon Sally nog nooit kleinkry nie. Hy weet sy kyk al lankal vir hom, van skooldae af, hy watch haar. Maar sy hou aan om met die luis van ’n Tos te flirt – hoekom weet hy nie.

Sally en haar ma bly langsaan; Sally run ’n beauty parlour uit die garage. Eintlik bly sy langs Sam se pa en ma, want Sam bly mos nou weer by sy ouers. Was eers uit, maar toe loop dinge skeef met sy en Johnnie Greeff se franchise. Van sy ma se erfgeld, gone – ag, aardse goed, het sy gesê.

Sam hoor Herrie blaf langsaan. Dis Sally se brak, ’n oranje en wit Beagle – hy kon glo nie heeltemaal die mas opkom by die polisiekollege se hondeskool nie. Sally se eks-boyfriend, Piet-cop, was op daardie stadium op kursus daar, en het haar toe met Herrie verras.

Sally se ma wou eers nie byt nie, maar het gou ge-marshmallow. Nou lê Herrie heeldag in die parlour en word meer slapstert – en dikker – by die dag.

Sally en Piet het blykbaar nog kontak. Girls darem!

Na koffie loer Sam by sy pa se werkswinkel in.

“Pa, ek het ’n serious probleem.”

Deesdae vra hy altyd eers – wel meesal – sy pa se raad as hy moeilikheid het. Verbasend hoe die outoppie bygekom het vandat Sam weer in die huis kom bly het.

Tools lê oral. Reuk van ghries, olie en oil cleaner in die lug. Sy pa lê onder die swart Harley Davidson; oil change voor môre se run. Ma se rooi Suzuki GSX 150 F is klaar gediens, staan gereed vir aksie: spotless.

“Shoot!” Sy pa rol onder die bike uit. “Wat’s fout?” Hy kyk na Sam.

Pa se onderkaak sak laer terwyl Sam bieg oor sy moeilikheid.

“Aitsa, en nou wil jy weer bike ry?” Sy pa frons diep, maar sy oë blink. Hy hou sy linkerhand voor sy mond.

“Ja Pa, maar daar’s nog Sally ook.” Sam voel sy gesig word warm, draai sy kop weg.

“Ek sê jou wat.” Sam se pa byt op sy onderlip. “Ek sal met Norman hier onder by die Blou-Bul-Bikeshop praat. Hulle het blykbaar ’n nuwe sidecar-Harley op promotion. Hy owe my.” Sam se pa aarsel. “En jy gaan in elk geval nie op ’n tweewielfiets klim voor baie later nie.” Dink ’n oomblik. “Toe, gaan praat nou met jou ma oor Sally – dáár’s ek op.”

Hy rol weer onder die Harley in. Sam hoor sy pa proes; moet die oliedampe wees.

“Dis nou fate, jou ou grootbek!” Sam se ma borrel van die lag. Voor hy haar kan keer druk sy hom styf teen haar vas. “Vergeet van Tos en gaan vra haar, ek is seker sy sal wil saamgaan. Haar ma sê sy lê anyway Sondae net en vrot voor die TV.” Sy loop na die buffet en haal ’n driehoekboks Toblerone uit die boonste rak. “Dê, vat die saam, sy’s mos mal oor tjoklits.”

Sam sukkel met die staalhekkie in die precast-muur tussen die twee erwe, kom dan deur en knip weer toe. Sy pa het kleintyd die hekkie ingesit sodat hy en Sally bymekaar kon speel sonder om in die straat hoef te kom. Hy gebruik die hekkie nou maar selde. Herrie het hom al met die eerste squeak gehoor – draf nader en begin blaf – spring teen hom op, krap sy bo-been velaf. Hy wil vloek, maar bedink hom. Sally se laaste kliënt is nou net weg. Sy lyk stunning, vol in pienk.

Sam sal sy woorde baie versigtig moet kies.

Sondag

Dis halfsewe en koud; die windjie sny.

Die Harley met die sidecar staan en prut. Wag eers, het sy pa gemaan, hy moet stadig warm word. Dit het Sam aan ander dinge laat dink. Hy wag nou al vyftien minute vir Sally en Herrie. Dit was die deal, sy kom net saam as Herrie ook kan. Please man, ’n brak op ’n breakfast run? Sam skud sy kop. Gelukkig kom sy pêlle nie saam nie, hulle slaap roes af.

Kom nou daarvan as jy jou bek verbypraat – hy het glo ’n groot jol gemis gisteraand. Maar sy pa was beslis.

“Half-elf kooi toe met jou, anders gaan die Harley terug stal toe.” Hy ken sy pa as hy so is, beter luister. “Ek sal nie toelaat dat jy met ’n lyf op die bike klim nie. Daar’s nog Sally ook ... no ways!” Hy het niks van Herrie gesê nie.

Die Harley is ’n pragstuk. Classic design in charcoal met goue aksente op die drop-handlebars, flywheel-cover en sidecar-modderskerm.

Sam het sy pa se ou swart bike-broek- en -baadjie aan. Dis effens te groot vir hom, so what. Die swart leer-handskoene is nuut; sy ma se geskenk, gisteraand. Swart valhelm met Harley-logo voor op. Op sig van die B-B-Bikeshop.

Sy pa-hulle is reeds weg.

“Julle moet maar op julle eie tyd aankom.” Sy pa was ongeduldig. “Ek gaan nie die squad by die garage laat wag nie.”

Die staalhekkie in die grensmuur kerm oop en toe. Sam se kop swaai – sy maag tol.

Sally het ’n skelgeel-Kill Bill-motorcycle-pakkie aan. Swart aksentstrepe langs haar arms en aan die sykante van haar bene, binne en buite. Swart valhelm sonder visor met geel goggles in haar linkerhand. Breë swart zip voor af, dun geel elmboog-covers aan beide kante, ook oor haar knieë-, en om haar bobene. Geel en swart tekkies.

Sy sit die valhelm op die sidecar neer en trek die ritssluiter tot bo. Haar blonde krulle maak sy met ’n geel rekkie vas wat om haar linkerpols was – bene effens van mekaar – vuiste op haar heupe. Sy kyk na hom.

“Hallo Sam. Koud né?” Stoom uit haar rooi mond. “Kom Herrie-skat, in met jou.”

Nou eers sien Sam vir Herrie. Ore hang; geel-wol dogsuit, noupassend, stert agter uit. Kop en ore oop. Duidelik nie op sy beste nie. Leiband om die nek.

Sally tel Herrie op en klim in die sidecar. Herrie op haar skoot, snoet bo. Sam maak die leiband om ’n rollbar vas.

“Hey Sam, is jy doof?” Sally draai haar kop na hom, vol-lip-glimlag. “Groet jy nie?”

“Sorrie, dis koud.” Hy sluk en sukkel met sy helm, brom van binne. “Jy lyk anders.” Hy trek die visor af sodat sy nie sy oë kan sien nie.

“Hoe anders?”

Hy antwoord nie; klim op die donkerbruin enkel-sitplek en trek stadig weg. Sy kop vol torre.

Die bike-squad is reeds weg toe hulle by die vulstasie aankom.

“Maak hom vol, en check alles.” Sam klim af en bid dat die joggie hom nie vra wat alles beteken nie. Sally en Herrie klim ook uit, gaan koffie soek – wil hy ook hê? Herrie dwing na die klein grasperkie langs die vulstasie, snuffel aan alles. Sally gee die leiband vir Sam en verdwyn na binne.

Sam merk twee greaseballs met grys oorpakke en donkerbrille in ’n clapped-out swart Toyota wat langs die Harley intrek. Tik op selfone, waai die pompman met ’n handgebaar weg, gooi nie petrol in nie. Weird.

Die koffie is koning, en Herrie toon nou tekens van sy ou self. Merk selfs kontant die Harley se voorwiel, voor hy in Sally se arms opgeraap word. Gelukkige klein blikskottel!

Die son is nou volrooi in die ooste. Die wind het effens bedaar en Noord-Oos gedraai. Sam stuur die Harley wes, rigting Hartbeespoortdam. Hy vat die ou pad, nie die tolpad nie, dink nie hulle laat bikes daar toe nie. Hy ry tagtig kilometer per uur – hoofligte vol aan – in die middel van die linkerbaan, soos sy pa gesê het. Gehawende taxis swaai hier en daar met knikkende-wiele voor hom in, stop sonder waarskuwing. Sam vloek binnensmonds, maar vermy handgebare.

Die gebrul van die kragtige masjien is in sy ore, die vibrasie van die groot fiets onder sy stert, son op sy rug, sexy-leerpop links. Herrie se flap-ore trek agter sy puntsnoet aan, sy voorpote op die voorkant van die kajuit.

Die dag lê uitgestrek voor hulle. Amper lekker.

Atteridgeville lê links; die heuwels dwing die teerpad in slingervorms. Hier en daar moet hulle by ’n kruising of ’n verkeerslig stop.

Dit het alles so vinnig gebeur.

Vier-rigting stop. Die swart Toyota sny voor hom in, probeer sy pad versper. Hy gee vet en brul regs verby. Gelukkig min verkeer op die pad. Stoot die Harley vinnig na 130 kilometer per uur, die swart kar probeer byhou. Sam hou die fiets kwalik onder beheer, veral om die draaie. Sally en Herrie verdwyn in die sidecar se binneruim.

’n Skerp draai in die pad dwing Sam stadiger, kyk in sy tru-spieëltjie. Motorfietse swerm soos sprinkane verby die swart Toyota – maak die gaping toe – vorm ’n halfmaan om die Harley. Hulle dwing hom om te stop.

Sam kook.

Tos van Staden stroop sy valhelm van sy kop af, skud sy boskaas heen en weer, stap nader, skrefies-oë op Sam. Sy makkers volg.

Daar is beweging in die sidecar. Herrie begin blaf en spring op, die leiband keer. Sally sit regop, klim dan uit. Sy draai weg. Sam sien uit die hoek van sy oog hoe haar vingers oor haar selfoon blits. Wat de ongeluk doen sy?

“And what have we here?” kondig Tos aan.

Niemand sê iets nie. Sam het nog nooit so gevoel nie. Daar is vuur in sy bors.

Tos kom reg voor hom staan. Sy bolip krul as hy praat.

“Shame, jou flippen bozo, ek het jou gewarn, maar nee ... nee!” hoër stemtoon, “jy wil nie budge nie.” Hy trek sy skouers op. “Now it’s showtime!” Kyk oor sy skouer, grynslag.

“Nee, Tos!” Sally gil. “Los hom uit!” Trippel nader. “Ek sal cooperate, los hom net uit!”

Tos buig vooroor en slaan met sy hande teen sy bo-bene. Sy bek hang half oop en sy hare tuimel oor sy gesig as hy kraai.

“Jou teef! Jy’t jou chance gehad.” Knikkend na sy aanhangers. “You’ll come back crawling as ons met jou klaar is!”

Grinnik-bekke oral.

Sam verloor dit. Hy swaai na Tos en tref hom skrams teen die bokant van sy skouer, en dan teen die kant van sy mond. Iets kraak. Tos steier na links, herwin sy ewewig, bloed aan sy mond. Asof rek-gespan skiet sy pêlle vorentoe. Tos trek ’n flick-mes.

“Los hom! Hy’s myne.” Lek bloed van sy bo-lip.

Handpalms vooruitgestrek begin hulle sirkel binne die halfmaan toeskouers. Sally kerm, Herrie blaf.

Sam se haat groei. Hoërskool-emosies weer op die spits. Al vrek hy vandag, hier gáán hy shape. Vloek man!

Tos spring vorentoe, mespunt voor. Sam swenk, maar laat. Tos se mes tref sy baadjie, sny deur en kerf sy ribbes. Sam voel niks. Tos trippel op sy tone, maak ’n voldraai op sy regter voorvoet; mock charge , stop. Grynslag.

Hulle sirkel weer.

Almal is na binne gefokus. Niemand sien die aankomende taxi nie. Eers toe die voertuig byna op hulle is, hoor hulle die gekerm van metaal op metaal. ’n Wiel spring af, tuimel rakelings verby die toeskouers, mis die Harley en tref een van die bende se bikes. Die taxi swaai en tol, eers links, dan regs. Kom in ’n stofwolk langs die pad tot stilstand, vyftig meter voor hulle, dak steeds bo.

Insittendes borrel uit. Vrouens jil, mans skreeu. Die getrefde bike begin brand. Die bende spat in rigtings, spring op hulle motorfietse, twee ouens op een. Rook trek uit hulle agterbande as die voorwiele oplig. Tos laat sy mes val, swaai om, spring weg. Sam is op hom soos ’n hiëna op ’n gekweste rooibok.

Slaan, byt, grawe, skop, VLOEK! Dis Sally wat hom uiteindelik aftrek van die byna-bewustelose Tos-lyf. Herrie blaf steeds onophoudelik.

’n Blou lig en sirene tref die toneel. Drie fris polisiemanne spring uit die vuurwarm Ford. Rubber-remskoen-brandreuk in die lug.

Piet-cop in blou draf nader. Kyk na Sam, knik vir Sally.

“Lekker twak, né?” Herrie bly blaf. Piet swaai om. “Waa’s dit honne?” Vryf sy kop en ore, maak dan die leiband van die sidecar los. Herrie raak beserk. Trek na Tos se alleen motorfiets op die teerpad, spring op. Een van die konstabels wat saam met Piet in die Ford was, knip Tos se motorfiets-saal oop.

Kokaïne oral. Herrie se stert swaai hom amper van sy pote af.

Finaal in Essence Hardware

“En die moonboot?” Bert grom om die slym uit sy keel te kry. “Waar kom dit vandaan?”

Sam kyk na sy nerfaf-hande.

“Nee, dis toe ons al by die huis was en ek Sally wou leer bike ry.” Hy kyk op en glimlag. “Toe ry sy oor my verdomde voet!”

Mike kyk op, pruilmond. “Kom nou daarvan as jy Sondae droogmaak in plaas van Kerk toe gaan.” Kyk anderpad, staan op – oplaas kliënte. Skud sy kop.

Maar Sam hoor nie, hy het ’n whatsapp van Sally gekry om te vra of hy nie vanaand saam met haar klub toe wil gaan nie. Daar’s ’n rumour dat Tos nie bail gemaak het nie.

Pottie sal weet.

The post Dis nie oor die bike nie appeared first on LitNet.

She and I once went to an exhibition of ancient maps in a capital city. We drove through a blizzard that sealed us in beautifully in white, carefully cruising on an unseen road. At the exhibition, I translated for her ancient Dutch inscriptions on the bottom corners of parchment. We discovered – delighted – the old field of theoretical cartography, which described assumed continents beyond the known, deftly drawn annexes near familiar territories. And, beyond those continents, in a tiny boat sailing off beyond the map, were – theoretically, for a short while – the two of us.

* * *

Afterwards, Henry tried to remember the very last time he had held Claire’s hand. 

It must have been in Washington Square Park, in Lower Manhattan, at dusk. He remembered this because of the fireflies. As the light retreated, the insects emerged, like yellow diamonds. They did not expect this (they were not locals), and so, despite the weight between them, despite the knowledge of an incipient end, they sat on a bench and breathed the leaves and the ground and the grass nearby, and reached out to hold each other’s hands one final time. 

They’d moved beyond words, by then. The frustration had boiled over; a few days earlier, there’d been a nasty scene, and after that, they had retreated into a polite, violent simmer. They knew it was over, and that they needed to name it. At the airport in DC, a few days later, they would get onto different planes and fly to different continents. These were the end days.

Henry and Claire found themselves at this point because their relationship had to become either something more, or something less. The years of dissimulation, of betraying those close to them, now demanded an anointment of sorts – or permanent resolution. Most of their contact had been electronic, at a distance. Physical proximity was only achievable via aligned conference attendance, in exotic cities, in faraway places. After every conference, there were a few days stolen, taken for themselves: a forest and then a lake in Tasmania, ice fields in Scandinavia, two days in a hotel in Bangkok, a nine-hour stopover near an orchid garden in Singapore. 

At the beginning, there was a thrill to transgression; but it burns off, it dissipates. And then, they discovered that the attraction was not only physical; it was love, and now they were in real trouble. The perversion is no longer physicality, interdicted; what is immoral here is her continued legal obligation to a man she does not love. 

For them to survive, Claire has to unmake her life with husband, with children. She is willing to do this, but Henry won’t allow it. Henry is afraid. They talk around this for months. Henry refuses to be the reason for the end of a marriage; Claire tells him the marriage has long been over, but he resists. He tells her that he refuses to be the rifle above the fireplace in a barnyard play – everyone knows it will be more than a plot prop in the drama of her family.

So, now they’re stuck. And so they have to end it in a different way. They will, themselves, cold, polite. They have petty rows during their last few days in New York, and then in DC. They talk about superficial things; they avoid each other’s eyes; they go to bed at different times; they talk about “me” and “I”, rather than “we” and “us”. 

On the last day and in the last few minutes, at an airport, they sip coffees in silence. They watch the horizon, other people, past each other’s faces. And then, his flight is called, and he gets up. She shrugs. They hug awkwardly. He turns and walks to an escalator, which will take him one floor down to a departure gate. He can’t help himself, and looks around to find her again, to blink the image into his mind. She smiles, mouth closed, sad. He sees her among trees, next to water, laughing in snow, surrounded by orchids. He smiles, and then she drops out of sight, and they (“we”, “us”, “I”, “me”) die a little.

But all of this awaits. Three days earlier, they are still in New York, in Washington Square Park, and it is dusk. The sun has set. There is abundant, leafy fragrance. The fireflies come out. They forget themselves, and she whispers, “Look!” She points, and he inhales at the sight of it. They become – for one last time – “us” and “we”, reach out to each other, and touch.

* * *

When we were still in each other’s lives, we had a ritual. When physically separated, every night at half past ten, my love and I would, by ourselves, find the star Rigel – Orion’s foot – then trace a path directly south, down, down, down, until we found the horizon. Near here lives Capella, a binary star system. 

Although, to the naked eye, it appears to be a single star, Capella is actually a system of four stars in two binary pairs. The first pair consists of two bright yellow giant stars, both of which are more than twice as massive as the sun. They have exhausted their core hydrogen, cooled and swollen, moving off the main sequence. Designated Capella Aa and Capella Ab, they are in a very tight circular orbit, orbiting each other once every three and a half months.

The second pair consists of two faint, small and relatively cool red dwarfs. They are designated Capella H and Capella L. Several other stars in the same visual field have been catalogued as companions, but are physically unrelated. This configuration renders Capella one of the most dramatically luminous, shimmering systems visible to the naked eye in the southern night sky. 

It is our system – hers and mine: we look at it at the same time every day, each knowing that the other regards it also. In doing so, we emulate its orbit, its lovers’ duet. I observe it nightly still, and I wonder whether she is watching, too. 

And, when I feel whimsical and self-indulgent, I kiss our private constellation goodnight, and go to bed.

* * *

My darling

I am in a meeting. Others are talking. I’m doing emails. Too many meetings. Every now and then – in the interregna – someone mentions the drought. Finally, it has penetrated our psyches and the general discourse in this little town. Already, I am sick of it. Water. Water. Water. 

I was half listening, half zoned out, distracted, when someone said something that made me 

Stop.

I only realised I’d heard something one or two sentences after the fact. 

Have you ever experienced one of those moments when someone says something, and it wakes you up, but you can’t ask them to repeat the intro to the comment, so you force your own mind actively to retrace a conversation – comment shards – half observed? 

A colleague said that, due to the drought, the trees are exhibiting a stress reaction: for the sake of self-preservation, they are sacrificing limbs to ensure the survival of the organism. 

Stress reaction.

Sacrificing limbs.

Survival.

It’s the middle phrase that did it, that got to me. 

It seems worse, somehow – there is an inexpressible sadness, for me – about the trees. That they do this. 

But it’s really about us, isn’t it? I am a tree; the tree is me. That’s how I feel – since we ended. I am bereft of you. Tu me manques – you are missing from me; I am missing from you. An amputation. Thirst unquenched, unreplenished. I am giving you up; you have given me up. We have sacrificed limbs. Each other. “We” have reverted to “you and I”. Stress reaction. 

I wonder about survival, though.

Also read

The prize

The post Theoretical cartography appeared first on LitNet.

It was only weeks after the fugitive Henry Adler murdered farmer Mcather that the stranger entered town, and Lettie walked out onto the porch of her tearoom and squinted. But the man didn’t seem to notice her. Resolutely, he walked with his blue tog bag slung over one shoulder, his hair disorderly and his face tanned. Then, Lettie dashed back to the telephone and called Martie, and asked whether she had seen the strange bum who had entered town, and if Martie thought they should call Sergeant Marais. Martie said, hold your horses, I have seen nobody yet, but you just give me a chance. Wait, she said, and went hastily out onto the porch of the butchery, and back, and said, yes, I see what you mean.

The stranger, in the meantime, headed straight for the hotel and sat down in the bar. He dropped his blue tog bag next to the bar stool, and folded his arms in front of him on the counter. Swanie Swanevelder, who was the barman at the time, stopped rubbing the glasses, and asked the stranger what it should be. The stranger ordered a beer and swallowed it thirstily. He ordered another, and Swanie leaned over the counter after having placed the second beer in front of the stranger, and commented that it was dry and that the rain just would not come.

The stranger said, yep, and stared straight in front of him, in no obvious hurry to talk to anyone right away, so I refrained from saying anything more, said Swanie afterwards. A short while later, Sergeant Marais walked into the bar and joined the stranger at the counter. Is everything alright? he asked the stranger, and the stranger looked at him and nodded. Yes, said the stranger, almost in afterthought, and his voice was deep and courteous. Well, I’ll see you around, said the sergeant, and stood up. He made big eyes at Swanie, indicating that the latter should keep an eye on the stranger, and then he departed.

The stranger ordered another beer, and, while he rummaged through his pockets in search of small change, he asked Swanie whether there was a room available in the hotel, because he would like to stay for the night. Swanie had his doubts about the stranger’s ability to pay for his keep, and told the stranger, therefore, to talk to the owner first, because the owner, Mr Hicks, was very particular and terribly strict when it came to right of admission, he said.

Very well, then, said the stranger, may I talk to the owner? Swanie told him to go back through the bar doors and through the main entrance to the reception desk. The stranger picked up his blue tog bag and walked over to the reception desk.

Fiona was at the desk, and she said that when she first saw the stranger, she thought it was one of the tramp regulars from the highway again, and she snapped at him that there was a sign at the door saying no hawkers and no beggars. She then felt sorry for him, she swore, because he stood there looking all forlorn. Then, he groped around in the blue tog bag and took out a wad of banknotes, the like of which she had only seen before when Mr Hicks took a good weekend’s pickings to the bank.

I would like a room for the night, if that is okay with the owner, said the stranger, with the money held between him and Fiona like some kind of peace offering. Fiona immediately booked him in, and ordered Felix the bellboy to carry the master’s bag for him to his room, but the stranger refused the offer, saying that he could manage, and that Fiona need only hand him the key. Fiona didn’t take his money right then, because Mr Hicks always said rule number one was never to make well-to-do customers part with their money on the spot while checking in. Kindle the illusion of money in the hand; that way, they spend more before you hit them with the bill firmly, firmly, was Mr Hicks’s customary saying.

Later on, the stranger – or Mr Rufus, as he registered – but the stranger, all the same, came down the stairs, wearing a crumpled pair of clean trousers and a shirt, with his hair all wet and combed to one side, so that an ugly scar could be seen in the thin skin over his scalp. It was late in the afternoon, then, and he went and sat down on the verandah, waiting to order a beer from the evening duty waiter.

Fiona was working late, so she telephoned Lettie. She talked to Lettie and said that the stranger was booked into the hotel, but you should have seen the wad of banknotes he took out of the tog bag he carried with him. Strange, said Lettie, strange that a tramp should carry that kind of money around with him; maybe he robbed someone. Anyway, I saw him entering, and I alerted Sergeant Marais, comforted Lettie, and said: just in case, you know. Oh, I don’t think that was necessary, said Fiona. We receive all kinds of people in the hotel, and maybe he is just a mason blowing his pay. Yes, but why should he be hitchhiking? countered Lettie. Oh, but you know how it is: once a hitchhiker, always one, said Fiona. It is a matter of habit.

On the verandah, the stranger ordered a beer from the evening duty waiter and waited patiently until it was delivered, and then he drank it thirstily as if it were his first for the day. The sergeant showed up again and asked the stranger if he could sit with him for a while. The stranger said, please, be my guest, and asked if the sergeant would have something to drink. No, thank you, said the sergeant, I am still on duty, and the people will talk if I do. Then, they sat in silence, because the stranger didn’t have much to say, and the sergeant wasn’t much of a conversationalist himself. Will you be staying on? asked the sergeant eventually, and the stranger said, perhaps not, and the town was very lovely, and that he needed a rest. The sergeant excused himself and left the stranger all alone and to himself again.

The stranger sat there on the verandah, and he drank one beer after another until it was dark, and the Herbst brothers walked in and invited themselves to his table. Fiona said that she could see that they were up to no good, but you know how it is, they wouldn’t leave even if you asked them nicely.

They asked the stranger to buy them beer, and the stranger said, be my guests, and ordered beer for them from the evening duty waiter. He was boisterous by then, and he laughed thunderously at the silly jokes they cracked to keep his mind occupied. The elder of the Herbst brothers later went over to the reception desk and said the stranger wanted the key to his room. Fiona told him that the stranger could ask for the key himself, thank you, but he insisted confidently, and Fiona thought, well, okay, but first she glanced in the direction of the stranger.

The elder Herbst brother raced up the stairs to the stranger’s room, and in a few minutes he was back and dropped the key at the reception desk, before he joined the stranger and the younger brother again, but soon afterwards the brothers excused themselves.

The stranger remained a while longer on the verandah, singing “Red River Valley”, and then he struggled upright and staggered to his room, his shirt hanging out and his face all red and swollen from the liquor. Fiona said, your key, sir, your key, and he turned and took it from her, and then he ascended the stairs laboriously.

Fiona watched him going upstairs, and when the sergeant turned up again, he asked if everything was still in order, especially with the stranger. She said, yes, but she was worried about the Herbst brother who stole up to the stranger’s room while the younger one kept him busy, and she had a feeling that they were up to no good. Nothing we can do, said the sergeant. He must complain if they did anything wrong. That is the law, you know. And then he said, goodnight, the whole town is asleep already, and it was a long day.

In the morning, the stranger came down with his blue tog bag, and his face was still red and swollen, and it was evident that he suffered from a hell of a hangover. He stopped at the reception desk, saying, good morning, miss, I would like to pay; I am leaving today. He groped around in the tog bag for his money, and his face grew redder and redder. Fiona asked, is anything wrong, sir? But she could see that he was looking for the wad of banknotes, and she suspected that the Herbst brothers had something to do with it.

I can’t find the money, said the stranger. God knows I had it in here; it was all here when I left the bag in my room yesterday.

Fiona asked him to wait, and then she went to Mr Hicks’s office and said, sir, there is a customer who cannot find the money to pay for his accommodation – the word Mr Hicks preferred when talking in front of customers about their keep. Mr Hicks cursed and stormed out into the reception room and said, sir, what is the problem, sir? He summed the stranger up and said, I know your sort. I have been taken in by your sort before, and then he ordered Fiona to call Sergeant Marais.

The sergeant went immediately over and said, what is the problem? And Mr Hicks cursed and said, do you see this bum, this tramp? The sergeant said, well, yes, sir, but is there a problem? And Mr Hicks yelled, god, is there a problem! The pig can’t pay for his accommodation. I want him arrested. I want him thrown in jail. He is the curse of the hotel industry!

Can you pay the hotelier, sir? asked the sergeant, and the stranger said, I would like to, to the sergeant, but god knows I don’t know what happened to my money. You see! cried Mr Hicks. It is always the same story with his sort. He had his money only moments ago. And then the stranger said, I would like to pay, if only I can get to a bank.

A bank! yelled Mr Hicks. You know very well we don’t have a bank here in this hamlet, you cunning bastard! This man is a tramp, sergeant. I want him taken to the town limits and thrown into the road!

The stranger stood there, lost for words, and Fiona looked at him sympathetically. Sergeant, I think one of the Herbst brothers stole his money last night, she said, and looked at the stranger. Is that so, sir? asked the sergeant, but the stranger just stood there, bewildered. I don’t know what happened; I cannot think that they would do a thing like that. They were such nice fellows, he said. Would you like me to investigate the matter? asked the sergeant, and the stranger looked at him and said, no, I wouldn’t like that to happen. I don’t know what happened. It is up to you, sir. The alternative is that I shall remove you from this town, if that is what Mr Hicks is willing to settle for. But I have explained already that I would like to pay, if only I could get to a bank, repeated the stranger, and then Mr Hicks interfered again and yelled, my god, sergeant, you have been a policeman for 30 years, now, and you want to tell me that you cannot see that this man is a tramp, and since when could a tramp afford a room?

Very well, sir, if you will come with me, said the sergeant, and the stranger picked up his blue tog bag and followed the sergeant to the waiting police van. The sergeant opened the door at the back, and the stranger struggled with one foot on the trestle to get into the cage, and the sergeant helped him on with one boot, and slammed the door shut.

As the van sped away past the butchery and the tearoom, Mr Hicks issued strict orders that all customers must be introduced to him in future. You see what happened now, he said. He departed to his office, and Fiona waited till she knew that he was sitting feet-up in his office, cigarette in hand, before she telephoned Lettie and told her all about the debacle. I don’t know, Fiona, said Lettie, I just don’t know. I think he was a scoundrel.

Also read

Die Groot Garibaldi

Bloed

The post Disgust appeared first on LitNet.

“Vandag sal jy moet sterk staan. Jy sal moet vuisslaan teen die trane. Trane van ergernis maar dalk van heimwee ook,” prewel tannie Hessie Benson.

“Ek belowe niks nie” hoor sy ’n stem van die groot, rooi stoep se kant af.

“Kyk hoe lyk jy. Kyk na hierdie ou, rooi stoep. Jy het altyd geblink en is met trots opgevryf, maar wat ek hier voor my sien, laat my in ’n hartseer en ’n gruwe bui val. Ja, ek val in ’n bui en ’n hartseer want mens stap nie sommer in een in nie. Nee, jy val in hom in.”

Tannie Hessie druk haar vuiste in haar heupe, trek haar mond op ’n hoek, so asof sy ’n suur ding beetgekry het, of ’n suur ding haar beetgekry het.

Hierdie huis reg voor my was ’n herehuis. Dit was ’n plek waar Afrikaanse families bymekaargekom het. Mense het feesgevier. Van Kersfees, doop tot troues is hier gehou. Vername mense het hier bymekaargekom.

Die Koegelenberg-gesin het vir Klein Koot hier gedoop. Daai kind het so geskreeu dat die ma skoon flou geval het. Niemand kon haar bykry nie en die dag toe sy bykom was sy nooit weer dieselfde gewees nie. Sy is tot vandag toe nog simpel.

Mans met swart baadjies en swart hoedens het hier kom vergader. Vroue met handskoentjies en hoedjies het vrouedae hier gehou. Trotse spul gewees.

Die gras het reg rondom die opstal gegroei en die bome was ’n goddelike koelte vir anties met gloede, kinders wat plaas-plaas speel en jongmense wat agter die stamme staan en liefdeswoorde vir mekaar belowe.

“Ek sal iets moet doen,” sê Tannie Hessie weer.

“Jy sal my moet help,” praat die deur.

“Moenie bekommerd wees nie. Ek gaan vir jou olie en daai handvatsel gaan gevryf en geblink word.”

“Ek is verniel. My siel is seer,” kom daar weer ’n stem.

Tannie Hessie maak haar oë saggies toe en begin bid. Iets wat sy min doen, maar vandag gaan daar gebid word. Vandag gaan die Bose uit hierdie kosbare huis gedryf word. Al doen sy dit vrou-alleen.

Tannie Hessie begin die deur olie, soos wat ’n katoliek of ’n ding iemand sal salf en besmeer met die blinkste olie.

“Dankie,” sê die deur.

Sy vryf die handvatsel en die skarniere blink. Daai koper is weer rooi-blink.

“Dankie,” sê die handvatsel.

Nadat sy die hele dag olie gesmeer het, geskaaf en geskuur het, gaan sit sy by die ou houttafel in die kombuis.

Sy ruik weer die koffie. Sy proe daai vars brode. Sy hoor weer vrouens in die eetkamer lag terwyl mans in die sitkamer sit en praat oor die weer, vanjaar se oes en jong seuns wat hulle boerdery gaan oorvat.

Alles suksesstories. Mooi stories.

“As Tannie so alleen in hierdie verlate ou huis sit?” vra ek.

“Kind, hierdie was ’n wonderlike plek. Hier het kinders tot laat in die aand wegkruipertjie gespeel. Die groter kinders het blikaspaai gespeel.

Die ander kinders wat dalk bietjie groter was, het onder die bome gestaan en vry. Dit is ’n familieplek hierdie.

Ons het tot laat in die aand op die stoep gesit en stories vertel, selfs drome gedroom. Nou is daar niks oor van die drome nie. Niks, sê ek vir jou.”

“Het Tannie koors?” vra ek.

“Kind, sien jy daardie spens? Daai rakke het gekreun onder konfyt, ingelegde perskes en tuisgebakte brode. Kerfees was dit net gemmerbier en kleinkoekies. Families het saam om hierdie houttafel gestaan en deeg gerol, koekies uitgedruk en rosyne by die gemmerbier gevoeg. Dis dinge wat was. Wat gaan nou van ons word?”

“Kan ek vir Tannie soet tee maak?” vra ek.

“Sien jy daai vuurherd? Sien jy dit? In die winter het daar ’n vuur gebrand wat hierdie hele plek warm gemaak het. In die winter het die mans koud van buite af ingekom, hulle hande daar warm gemaak en dan het almal geweet hierdie plek is veilig en dis óns plek dié.”

Tannie Hessie staan op en vat my aan die arm.

“Kom kyk. Ek wil vir jou nog iets gaan wys.”

Ons stap in die lang gang af en gaan staan onder waar die badkamer links afdraai.

“Sien jy hierdie gang? Sien jy dit? Hier het dosyne bruide afgestap, reg in die arms van hulle geliefdes. Hierdie gang praat van liefde. Hierdie mure getuig van vrede. Sien jy dit?”

“Ek sien, Tannie,” sê ek.

“Kan ons gaan tee drink?” vra ek weer.

“Hierdie houtvloere het geblink. As die familie hier bymekaargekom het, het ons as kinders saggies opgestaan en op ons tone hier afgestap, reguit spens toe. Hierdie vloer het ’n taal gepraat wat net ons verstaan. Die grootmense het nie daai taal geken nie. Dit was ons geheime taal,” en daar trek tannie Hessie haar skoene uit en stap op haar tone die gang af.

Ek doen dit ook.

“Ek verlang na alles wat was. Ek wens ek kan weer sing. Ek wil weer om middernag in jou oor fluister,” hoor ek ’n stem.

“Tannie, het Tannie dit gehoor?” vra ek verskrik.

“Ja, Kind, dis die taal van die gang. Die gang het jou gekies,” sê sy.

“Tannie, ek dink ek wil bietjie gaan lê.”

“Daar is nie tyd vir lê nie. Ons moet werk. Jy sal moet help. Hierdie gang het met jou gepraat en jy is gekies. Kom.” Ons trek weer ons skoene aan en stap na die hoofslaapkamer toe, of wat eens die hoofslaapkamer was.

“Na jou sal ek kyk. Vee net bietjie die vloer uit,” hoor ek ’n stem. “Die winter gaan koud wees. Sorg dat die ganse goed gepluk word sodat ons die kussings en komberse kan opstop. Winter in die Vrystaat is bytend koud.”

“Het Tannie gehoor?” vra ek grootoog.

“Jy is gekies” sê tannie Hessie.

“Sien jy daardie vensters?” vra tannie Hessie en wys na die sitkamer se groot oopskuifvensters.

“Kan ons nie maar loop nie?” vra ek.

“Ons is nou wel gekraak en party is gebreek, maar ons sal nog steeds vensters bly. Help ons net om ’n nuwe ruit in te sit en dit styf te plak met daai goeters wat kliphard word.”

“Jy is gekies,” sê tannie Hessie toe ek grootoog na haar kyk.

Toe weet ek.

Tannie Hessie het saggies by die deur uitgestap en op die stoep gaan sit. Ek het bly staan. Ek wil meer weet. Ek wil deel wees van die oplossing. Ek wil hierdie huis lewe gee.

“Wie is julle?” vra ek saggies.

“Ons is verminkte boere. Hulle het ons gebreek en ons mag stukkend wees, maar ons gaan weer opstaan en blink,” praat die stukkende vensters en ek besef dis al die gruwelike plaasaanvalle en -moorde.

“Ons is Rhodes, Totius en Kruger,” hoor ek die gang praat. “Hulle het ons verniel, maar ons gaan bly staan. Vryf ons net ’n klein bietjie blink,” en ek poleer die vloer blink-glad en Kruger glimlag.

“Ek is ’n universiteit. Ek gaan weer vol word en die ingeleg gaan weer op my rakke staan. Al wat dit kos, is om my af te stof,” praat die spens. Ek stof al die rakke af en was die ou canfruitbottels uit.

“Dankie, nou kan ek vir al die jong mense weer gee,” praat die spens.

“Jy red my,” hoor ek ’n rowwe stem.

“Wie is jy?” vra ek hees en saggies.

Die huis se deur gaan effens oop, ’n geskeurde gordyn loer by ’n gebreekte venster uit en ’n dakplaat klap toe die windjie begin waai.

“My naam is Suid-Afrika. My mure is dik en stewig. Ek kry seer, maar dankie dat julle my probeer red,” hoor ek die huis praat.

“Daar het jy dit, kind, jy kyk na ons eie Suid-Afrika,” sê tannie Hessie en skink koffie in die mooiste koppies wat ek nog ooit gesien het.

Dit vat net een ou, Tannie, ’n mannetjie met stywe broeke en die mooiste skinkbord met beeldskone koppies en pierings om te red wat daar nog te redde is.

Lees ook

Die vismark

Almal van ons is op soek na iets

The post Die huis appeared first on LitNet.