Quantcast
Channel: Fiksie - LitNet
Viewing all 428 articles
Browse latest View live

Blufgesig

$
0
0

Dis nog donker wanneer sy by die oprit van die glanskompleks indraai.

Sy stop by die elektriese hek en druk haar kaartjie teen die gloeiende rooi glasie; die hek beweeg stadig na die kant toe.

Die veiligheidswag is half aan die slaap en kyk ongeïnteresseerd op.

“Môre mevrou Van Niekerk,” knik hy sy kop en kyk terug na sy skerm sonder om vir ’n antwoord te wag. Sy aksent laat dit klink of hy “my vrou van néékerk” sê.

“Môre …” Sy is nie seker of hy Bryan of Gawie of Doepa is nie. Hulle almal lyk vir haar dieselfde.

Sy gee nie regtig aandag nie. In haar geestesoog is sy al klaar binne-in die gebou.

Bryan/Gawie/Doepa sien elke dag honderde skarrelende skaduwees soos sy wat by die gebou inglip en eers baie ure later weer uitgeslomp kom, “Carpe diem” in uitgebleikte hoofletters op elkeen se voorkop gestempel. Elkeen met dieselfde glinsterende vegboelterriër-kyk in sy oë as die volgende of vorige een.

Die uitkringende rimpeleffek van materialisme en motivering en mega-ego’s.

Sy klim vinnig uit haar motor en stap inderhaas na die blink glasvoordeure.

Al haar bewegings is vinnig en ekonomies en net-net duskant desperaat.

In haar wêreld van glans en goud is tyd geld, en geld is god. En tussen die lyne van die drie-eenheid van Tyd, Geld en God is die foutgrens weglaatbaar klein.

Moenie laat ons jou ooit vang dat jy dit vergeet nie, oorkoepel die stille slagspreuk die sielkundige mynveld waar Mammon koning kraai.

Sy is emosioneel en psigies sorgvuldig afgestomp sodat mynvelde haar nie meer traak nie. As die beursie swaar genoeg is, is die gemoed lig.

Agter die plek se glasvoordeure is die bekende reuke en gedempte geluide ’n lafenis wat sagkens streel oor naakte sinapse en uitgetorringde gemoedere.

Die ingewande van die gebou is die domein van die Masjien, en word fyn beheer om slinks op die metromens se psige te speel.

Sorg dat hulle gemaklik en begeerlik voel, maar die belangrikste: optimisties.

Of meer akkuraat gestel: Hou hulle intens optimisties, veral in die verstikkende afwesigheid van wat hulle glo.

Die Masjien loop klopdisselboom op hul rasende hoopvolheid vir ’n beter môre.

Wat hulle glo is irrelevant.

“Geloof is die opiaat van die massas,” spook Karl Marx se fluisterwoorde in die gange van gister.

Geloof het platgeval toe die regering nie meer die kerk se kettings nodig gehad het nie.

In die moderne sfeer van flikkers en blinkers is optimisme die opium van die metromens, en as jou natuurlike vlakke daarvan laag loop, maak jy maar staat op die witgepoeierde vorm daarvan in jou sak.

In die gebou sal jy nie die tik-tok-bewegings van wysers teen die muur sien nie.

Die getinte vensters gee die lig in die gebou ’n wasemrige kwaliteit. Van binne kan mens nooit seker wees of dit vroegoggend of aand in die gebleikte, pastelkleurige buitewêreld is nie.

Dik Van Dyck-matte demp ongewenste klanke en sluk voetstappe.

Smaakvolle room en donker houtskoolskakerings met fyn goue lyntjies kleur mure in, terwyl mooi portrette en duur standbeelde hier en daar paai en tooi.

Die huis van die Masjien is mooi, want as jy nie mooi het nie, het jy niks.

Sy, en al die ander gaste van die huis, word sagkens toegevou deur die sagte linte van nieverbale kommunikasie dat hiérdie plek die plek van wenners is.

Op elkeen se mees basiese vlak, ongeag of hul groot of klein somme op die spel plaas, is hul aangetrokke tot hierdie blufferige vertonings van flambojansie en oortollige rykdom.

Dit skep die slinkse indruk dat álmal besig is om te wen, terwyl hulle in werklikheid besig is om meer te verloor as net Tyd en Geld.

Die sagte, geel beligting skep ’n gemaklike, veilige atmosfeer wat mens subtiel aanmoedig om nog ’n bietjie langer te bly.

Nog bietjie meer te belê in die Masjien.

Die helder skerms en flitsende liggies gaan nie huis toe nie, so hoekom wil jý?

“Klik klak klik klak” klink haar hakke belangrik oor die gepoleerde marmervloer tot by die hysbak.

Sy hou daarvan om belangrik te voel.

Sy is op pad na die VIP-vloer. Die vloer waar die risiko’s groot is en die pot aan die einde van die spreekwoordelike reënboog nóg groter.

Hier het reënboë niks met beloftes te doen nie, maar alles te doen met wie die beste kan bluf en die waarheid die verste kan buig.

Deur die hysbak se glaskante staar sy blindelings oor die stad se liggies uit.

Klein, geroeste naaldjies van vrees krap genadeloos en aanhoudend teen haar ruggraat op en teen die kante van haar nek uit.

Maar saam met die vrees druis adrenalien, en in die Dobbelhuis is adrenalien maar net die minder stabiele boetie van optimisme.

“Dienggg!!” maak die hysbak se deure oop.

Oral sit ander met strak uitdrukkings na helderbeligte skerms en staar. Deur verskuilde lense van tallose sekuriteitskameras lyk hul bewegings motories en moronies.

Manies.

Sy stap in die gang af sonder om oogkontak te maak met enige van die ander.

Niemand neem notisie van haar nie.

Lee oë hou getalle en liggies en prentjies dop. Adrenalien- en stresvlakke word sagkens gepaai deur die ligsinnige, onophoudelike getinkel van onopvallende note wat deur weggesteekte klankstelsels speel. Die temperatuur word versigtig gemanipuleer om tussen die gemaklike grense van 18 en 22 grade Celsius te bly.

Goedberekende wit geraas vul die lug so sorgvuldig dat jy genoodsaak is om nader as drie meter vanaf ’n geselskap te moet staan om te kan hoor.

Enigeen buite die driemeter-ysterradius kan net ’n aangename maar onverstaanbare murmurering hoor.

Want hier het die mure ore en die dak het oë, en selfs die vlieg teen die muur rapporteer direk aan Die Mense aan die Bokant.

Die lug word gespuit met lekkerruik-laboratoriumferomone wat deur gesiglose, gewetenlose slimkoppe geskep is om die kollektiewe bewussyn in die gebou te beheer en buig.

Maar die meganiese binnewerkinge en hondesielkunde traak haar min. Sy het haar oog op die prys.

Sy besluit om eers voor haar masjien te gaan sit om haarself rustig te maak vir die uiteindelike spel wat voorlê.

Die metromens is sosiaal gekondisioneer om te glo dat helder kleure en aanhoudende beweging iets van groot belang aandui.

Dat flitsende ligte die brandmerk van sukses is, en glans en blinkers ’n plaasvervanger vir skoonheid en rykdom is.

Die Masjien skep die indruk dat die wennery aanhoudend en progressief rondom jou plaasvind.

Te midde van al hierdie beweging en sukses is dit vanselfsprekend dat dit binnekort jóú beurt gaan wees om te wen.

Daar word aan elkeen met ’n silwerteelepel gevoer dat hul nog net een syfertjie, nog net een prentjie weg is van hul wildste drome.

Verheerlikte batteryhoenders dronk op die stank van skuld.

Sy kyk af na haar horlosie.

Dis tyd.

Sy dwing haarself om stadiger asem te haal terwyl haar gesig niks van haar binneste struweling verklap nie.

Daar is oral kameras.

Die Dobbelhuis hou nooit op om jou dop te hou nie. Sy is op die drumpel van die hoogste liga.

Selfs ’n druppel senuweesweet op jou bolip, of ’n twyfelagtige stemtoon, en jy word vir die straathonde gegooi.

Sy trek haar skouers terug en stap teen ’n waardige pas in die gang af tot by die pragtige swarthoutdeure.

Sy weet dat die ander ten minste ’n uur gelede al rondom die tafel  ingeskuif het. Sy is die nuwe een.

Die inkommer.

Jong bok.

Sy maak haar gesig, lyftaal en gees doelbewus leeg.

Marmer-blufgesig.

Wanneer sy by die kamer instap, sit die twaalf rondom die gepoleerde tafel. Sy beweeg haar mondhoeke effens op en knik vir die groep voordat sy gaan sit.

Hulle gesigte verklap niks.

Elkeen ’n refleksie van die ander se uitdrukking van berekende verveeldheid.

Na ’n paar minute se luisterryke formaliteite en kommersiële grappies staan meneer Erhellen op.

Hy laat sy kop effens sak sodat hy strak na haar kyk oor die glase van sy bril.

“Laura, ons het besluit dat jy die regte kandidaat is om ’n vennoot te word van die Eskut Vermell Groep. Baie geluk. Jy is die jongste vennoot in die 250 jaar van ons firma. Dit is ’n groot verantwoordelikheid om op sulke jong skouers te rus, maar die direksie het addisionele faktore soos jou indrukwekkende kwalifikasies, jou aristokratiese bloedlyn en vorige professionele toekennings in ag geneem. Welgedaan en welkom.”

Meneer Erhellen stap om die tafel om haar hand in syne toe te vou in gelukwensing. Sy hande is oortrek met lewervlekke, en sy vingerpunte is so koud soos sy oë.

Hy herinner haar pynlik baie aan haar pa.

Die wêreld rondom haar draai soos ’n mallemeule, en adrenalien pols deur haar are en druis in haar ore.

Hierdie keer glimlag sy net-net breed genoeg dat spierwit tande deur bloedgeverfde lippe wys.

Die res van die vergadering smelt met die res van die dag saam, en toe word dit nag.

’n Kakofoniese kaleidoskoop van gelukwense, papierwerk, oproepe, lugsoene en koue grinnikke.

Teen die tyd dat sy haar rekenaar se skerm afskakel, klop daar ’n dowwe hoofpyn reg agter haar oë en haar mond is kurkdroog.

Deur haar hoekkantoor se vensters glinster en dans die stad se liggies soos ’n elektriese, fluoresserende see onder haar. Dit lyk of die liggies beweeg en pols, selfs al staan dit in werklikheid stil.

Konstante glansgolwe van beweging, vasgevang in die vals sin van veiligheid van die stad.

Sy is oorweldigend bewus daarvan dat sy vandag deel geword het van die Masjien. Deel van die Dobbelhuis se oë in die dak.

Sy het uiteindelik haar goue stokkies gekry, en daar sal ongetwyfeld vlugtig van haar verwag word om die toutjies te trek en die poppe te laat dans.

Dis vreemd. Sy het gedink dat dit anders gaan voel.

Dat dit meer afsluiting sou bied vir haar eindelose persoonlike en professionele onsekerhede, en bedekte wonde.

Na ’n oomblik van koel besinning besef sy dat dáárdie soort diepgewortelde afsluiting sal kan geskied eers wanneer sy eendag aan die helm van die direksie is.

Wanneer sy in meneer Erhellen se skoene klim.

Háár reënboog loop tot aan die absolute bopunt.

Vandag was net nog ’n trappie.

Sy het nodig om dít te glo, ten spyte daarvan dat sy nie daarin glo om aan iets te glo nie.

Maar wat sy glo is irrelevant.

Die Masjien loop klopdisselboom op haar rasende, materialistiese hoopvolheid vir ’n beter môre.

Sy stap by haar kantoor uit en vee haar vingerpunte saggies oor die nuwe goue naamplaat teen die muur.

“Laura Whitmore – Vennoot, Eskut Vermell Groep”.

Sy lig haar mondhoeke effens op.

Wanneer sy in haar voertuig klim, besluit sy op die ingewing van die oomblik om by haar gunsteling Italiaanse restaurant te gaan eet om die dag te vier.

Daar is niemand wat haar gaan inwag by die voordeur van haar reusehuis in Plattekloof nie. Nie eens ’n hond nie.

“Totsiens Mevrou …” groet Bryan/Gawie/Doepa.

Hy kan nie haar naam onthou nie. Hulle lyk almal vir hom dieselfde.

The post Blufgesig appeared first on LitNet.


Die ander vrou

$
0
0

Toppie wonder waar sy vrou bly – dis Vrydagaand en al amper sesuur. Hy het maar aangegaan met die skottelgoed en is besig om die masjien uit te pak. Hy lyk nogal koddig in die rooi geblomde voorskoot terwyl hy ’n teebeker afdroog. Diep ingedagte oor onlangse gebeure by die werk skrik hy effens toe Pippa voor hom staan. Soos gebruiklik beweeg hy nader om haar te soengroet. Sy deins effens terug en met ’n kil stem vra sy saaklik: “… en wie is sy?”

Toppie is oorbluf. “Wie is wie?” Hy kan sien sy dierbare vrou is ontsteld en die gebruiklike drukkie word vervang met ’n “Middag skat, hoe was jou dag op kantoor?”

Sy ignoreer die vraag en vererg haar vir sy flou aangeplakte glimlag.

“Van wie praat jy, my skat en waaroor gaan dit?”

“O, jy weet kwansuis nie waarvan ek praat nie. Jy ontken dus dat jy n verhouding met ’n ander vrou het?”

“Wie is die vrou van wie jy praat?” vra hy weer en onderdruk sy ongeduld. Dis immers haredeurmekaarkrap-Vrydagaand en sake mag nie skeefloop nie.

Pippa is ’n professionele vrou en as finansiële konsultant en makelaar op Stellenbosch vorm haar voorkoms deel van die pakket. Dit is waarom sy suksesvol is. Die kleredrag is modieus en smaakvol. Haar betreklik kort, noupassende rooi rompie en bypassende ligroos bloes met futuristiese motief, asook egte nagemaakte kleurvolle boetiekjuwele, rond die uitrusting af. “Jy lyk soos ’n prentjie, my skat,” het Toppie nog vanoggend gesê, natuurlik skynheilig. Haar haredos is die eintlike fokus en moet haar effens vierkantige gesig met sterk onderkaak versag. Goedbeplande grimering sorg dat haar deurdringende blougroen oë geaksentueer word. Die vaalbruin reguit, lewelose hare word omskep in ’n blonde kapsel wat ’n mengsel is van Maggie Thatcher en QEII, haar heldinne. Sy voel dit gee haar gesag sonder om intimiderend te wees en laat haar langer lyk as die werklike vyf-voet-twee proppie. Die stilettoskoene voeg ’n verdere paar duim by haar lengte. Sy het elke Saterdagoggend stiptelik om tienuur n afspraak by Phillipe, voorheen Flip van Tiervlei, haar persoonlike haarstilis van die gewildste haarsalon op die dorp. Daar word die hare gewas, geverf, gekrul, geknip en bespuit in ’n skepping wat ten minste ’n week onversteurd op hul plek gaan bly. Dit vereis dat sy snags met haar kop in ’n spesiaal-ontwerpte tonnel, ten minste ’n meter weg van haar man, slaap om te voorkom dat die kapsel vervorm word. Toppie kan nogal rollerig wees in die nag. Vrydagaande is ’n uitsondering. Dan word die een-meter-afstand opgehef, die tonnel verwyder en dan kan die hare maar deurmekaargekrap word, want die volgende oggend is dit weer sy en Phillipe.

Toppie het aangeneem dit is vanaand weer plesierige sake soos altyd en is onkant betrap deur Pippa se onverwagse aggressie. Hy sal die situasie mooi moet bestuur, want anders word dit eers volgende week. Deur respekvol stadig te praat met ’n sagte stem en nederige liggaamshouding hervat hy die gesprek. “Wat is dit wat hinder, my liefie?”

“Jy behoort te weet waarvan ek praat,” sê sy kortaf, “en moenie nou kom witvoetjie soek nie. Dis nie ek wat onttrou was nie. Jy kan ten minste sê wat haar naam is.”

“Dis nie ’n sy nie, dis ’n hy,” glip die woorde uit Toppie se mond in ’n poging om humor in die rigtinglose gesprek te bring. Pippa se nou grysblou oë verstar.

“Grappie grappie,” sê Toppie en probeer sy arms liefdevol om haar sit.

Sy gee een tree terug. “Jy raak nie met jou besmette hande aan my nie. Dit walg my om te dink jy het aan ’n ander vrou se lyf geraak. Jou ontrouheid wat op ’n egskeiding gaan uitloop is nou skielik ’n groot grap. Vanaand slaap jy in die seuns se kamer en ek sal ons beddegoed moet vervang en ontsmet en teen kookpunt was. Wie weet waar sulke twyfelagtige vroumense vandaan kom.”

Dit is duidelik dat hierdie nie ’n normale Vrydagaand gaan wees nie en dit begin lyk of drastiese stappe vereis word.

“Liewe hemel vrou, wie praat van ’n egskeidig?” vra Toppie, nou met ’n stem een toonhoogte en ’n paar desibel hoër.

“Johan het so gesê. Sulke ontrouheid loop altyd op ’n egskeiding uit. My ma het my nogal gewaarsku teen vryerige bleskop mannetjies wat een of ander tyd sal rondloop. Ek moes na haar geluister het.”

“Wie is Johan, as ek mag vra?”

 “Dis ons prokureur.”

“My skattebol, ons het nie ’n prokureur nie,” probeer Toppie die situasie in ’n logiese rigting stuur.

“Maar nou het ons een – ons dorp se top egskeidingspesialis. Hy verstaan die vrou se dilemma en dat sy altyd die onderspit delf. Hy het al self deurgeloop onder ’n man se ontrouheid.” Daar is niks soos ’n gekweste en beginselvaste prokureur nie en venynig vertel sy van hulle modus operandi. “Slaan hulle waar dit seermaak: eers finansieel, dan sy manlikheid, dan sy kinders (as daar is, andersins aangenome kinders, vigs-wesies ingesluit), en as ’n coup de grace laat ons die vernietigende pers sy reputasie en loopbaan vir ewig kelder. Die wêreld moet weet.” Sy lig haar wipneusie triomfantelik in die lug.

“Uit ordentlikheid teenoor jou vrou van dertig jaar en respek vir haar as moeder van jou twee kinders, kan jy ten minste sê wie sy is,” probeer sy ’n tweede keer, maar nou op bevel.

“My engel, ek weet nie, hoe …” en voordat hy sy sin kan voltooi, lyk dit op Pippa wil flouval. ’n Bekende prosedure as sy nie dadelik haar sin kry nie.

Nou, effens onvas op haar voete, sis sy ’n stortvloed van woorde: “Jy weet nie eens wat haar naam is nie? Dis erger as wat ek gedink het. Wie is hierdie naamlose slet van die nag wat getroude mans verlei en huwelike en families vernietig? Ek hoop sy is darem blank. Of is sy dalk ’n student? Dit is mos die nuwe gier onder julle personeel. Arme student wat sogenaamd sukkel, word deur sugar-daddy professor gehelp, veral na ure. Daar is genoeg sulke voorbeelde op kampus waar hulle in gunsies terugbetaal word vir ’n slaagsyfer. Ek het nooit geweet jy sal daarvoor val nie, jou swak mens. Hulle is net kinders wat verlei word deur gefrustreerde ou mans soos jy, jou pedofiel.

“Vanaand bel jy die kinders en vertel die hele storie. Hulle moet weet watse pa jy is. Beslis nie die held wat met hulle krieket gespeel het, bal geskop en van die veld en natuur geleer het nie. Nee, hy is ’n rokjagter wat ’n dubbele lewe lei. Jy sal nog gestraf word.”

Na die tirade kom sy tot die besef dat as hierdie katastrofiese situasie op die lappe kom, veral in die binnekringe van die universiteit, soos die senaat, raad, en nog erger, die konvokasie, gaan dit hulle status in die geslote omgewing van ’n universiteitsdorp ernstig benadeel. Selfs haar onderneming op die dorp, wat gebou is op integriteit, Protestantse beginsels en deursigtigheid, gaan ook nadelig geraak word deur hierdie afvalligheid. Al is dit nie haar skuld nie, weet sy haar gierige kliënte sal haar veroordeel. In haar selfsugtige strewe na aardse dinge soos finansiële sukses en ewige jeugdigheid (baie mans het al gesê sy is besonder aantreklik en lyk aansienlik jonger as haar ouderdom; sy word soms Poppa, of selfs Poppie, genoem) het sy haar man verwaarloos, selfs verwerp. Die simpatie gaan by hom lê, veral omdat die grootste deel van haar kliëntebasis mans of weduwees van oorlede professore/doktore is. Johan se veglustigheid om Toppie te vernietig is nie veronderstel om haar ook te sink nie. Drastiese skadebeheer is nou nodig. Berekend besluit sy die selfondersoek-benadering gaan gevolg word.

“My man, wat het jou so ver gebring om groener weivelde te gaan soek?” en sy neem sy nou minder besmette hande in hare. “Is ek dan nie meer goed genoeg vir jou nie? Wat het hulle wat ek nie het nie? Is dit hulle jeug? Wat van al die goeie tye saam, ons wonderlike suksesvolle kinders, jou loopbaan? Wat van ons kosbare Vrydagaande?” Haar mooi oë is nou effens betraand en vol vraagtekens. Die krakies in haar grimering verraai haar ouderdom. “Hoe het ons nie saam gewerk om jou te kry waar jy vandag is nie. Tel al hierdie dinge dan niks meer vir jou nie? Sê tog wat is die oorsaak van jou sondeval?” vra sy hom smekend en op die punt om in trane uit te bars.

Toppie sien sy geleentheid, en nou ook effens aangedaan vra hy simpatiek: “My bokkie, waar kom hierdie stories vandaan? Dis mos sommer twak.”

“Petrus – jy ken hom mos – het my vertel toe ons vanmiddag gaan tee drink het. Hy het jou gesien met ’n jong mollige ligtekoppie in die Dorp Square en wou weet of ek van jou stokperdjie bewus is,” bieg sy.

Toppie vererg hom bloediglik, want hy ken die bliksem van ’n Petrus. “Nou goed, kom ek vertel jou die hele storie. Die blonde dikketjie is ’n Russiese meisie en haar naam is Wellustka en is net agtien jaar oud, maar baie volwasse. Sy kom uit ’n klein dorpie in die noorde van Kasakstan en haar ma oes aartappels met die hand en haar pa is ’n herontplooide KGB-agent wat onwettig wodka stook. ’n Tipiese eerbare Russiese familie.”

Pippa kom nie agter die storie drup van sarkasme nie en kyk hom vraend aan.

“Ek het haar na Suid-Afrika gebring op ’n driemaande-proeftydperk, met die veronderstelling dat indien sy nie aan die vereistes voldoen nie, stuur ek haar terug na haar pa. Ek neem aan jy is bewus van hierdie geleenthede wat op die internet beskikbaar is.”

Pippa knik instemmend – sy het al daarvan gehoor, maar nie verwag dat haar geliefde Toppie by die vrouehandelnet ingetrek is nie.

“Hoekom jou kollega en konfidant Petrus daarby betrokke is, is omdat ek nie die derde maandelikse paaiement van R100 000 kon bybring nie. Dis nogal ’n duur speletjie hierdie en ek het hom gevra vir ’n korttermyn-lening. Ongelukkig trek hy swaar in die huidige ekonomie – jy behoort te weet hy is nie meer jou ster-makelaar nie. Hy was tog bereid om haar teen halfprys oor te neem. Dit sukkel nog met die Russies, maar toe hy aan haar op ’n afstand uitgewys is, was dit njef. Ons tolk vertaal dat sy hou nie van sweterige plakkerige mans wat met verbymiddeljarige vrouens in kort rooi rokkies flankeer nie. Hulle is gewoonlik ontroue huweliksmaats. Van daar dat ek haar vergesel het na die lughawe,” borduur hy voort. “Haar pa is ’n gawe man en as deel van die betaling van die eerste paaiement is 50 kiste wodka by hom gekoop. Om dit deur doeane te kry was maklik, want hy ken nog van die beamptes wat voorheen in Rusland opgelei is.” Die storie begin momentum kry. “Haar pa het laat weet dit was ’n besonder strawwe winter wat ’n rekord-aartappeloes opgelewer het. Hy stuur nog ’n besending, 250 kiste, en dié kom volgende week. Ons sal moet plek maak in die garage. Die dorp is nogal gaande oor die winskopies en alle voorbehoude oor die Russe, wodka en ingevoerde meisies as potensiële eggenote het verdwyn. Dit verkoop soos soetkoek, veral onder die doserende personeel,” vryf hy dit in.

Toppie besluit die mite is nou ver genoeg gerek en met ’n sug sê hy dramaties: “Dis nou die hele storie my skat … Sy is weg.”

Pippa staar hom in ongeloof aan. Sy is sprakeloos. Ontrouheid met ons eie mense is een ding, maar met meisies wat gekoop word, nogal uit Oosbloklande, is ondenkbaar. My gesiene man betrokke by vrouehandel? Dis erger as ’n nagmerrie oor ’n soetsappige Afrikaanse fliek uit die vyftigerjare. Dit, verweef met die KGB, ons aartsvyande, die rooi gevaar, die antichris en internasionale dranksmokkelary kan eenvoudig nie waar wees nie. Nog erger, ons spoghuis in ’n gegoede buurt, nou ’n sjebien en dit reg onder die wakende oë van hulle gesiene en invloedryke bure, soos die rektor en visekanselier. Flitse van die oordeelsdag skiet by haar verby. Vervul met vrees, hoop sy dat dit nie binnekort is nie. As dit skielik sou gebeur, is dit klaarpraat met hulle almal, voorgeslagte en nageslagte inkluis, die hele spul. Geen kans om reg te maak nie, reguit hel toe, sonder ’n blik van die hekke na die beloofde land. Die vernedering is alles haar man se skuld.

Haar normaalweg goed georganiseerde breinselle is oorlaai met kontrasterende inligting. Dis algehele geestelike chaos. Sy voel sy wil regtig flouval.

Toppie kom tot die redding.

“My skat, dis sommer ’n storie. Dit bestaan nie, sommer opgemaak. Net soos die moontlikheid van my verhouding met ’n ander vrou. Dis daardie rokjagter van ’n Petrus wat hierdie saadjies in jou kop geplant het. ’n Mens sweer hy lê by jou aan,” verduidelik hy effens ongeduldig, maar simpatiek.

“Ek sal jou mos nooit verruil vir iemand anders nie, my liefste meisie. Daar is niemand beter of mooier as jy in die hele wêreld nie.” En hy vou sy arms, nou met onbesmette hande, sagkens om haar.

“Dink jy regtig so?” is die eerste woorde wat sy kan uitkry met die pruilstemmetjie van ’n twintigjarige verliefde meisie.

Toe, na ’n lekker glasie wyn, is dit Vrydagaand soos van ouds. Haar laaste slaperige woorde voordat sy rustig wegraak was: “Wat gaan ons met al die wodka maak …?”

Saterdagoggend. Dit was nog donker en Pippa, ’n verligte en tevrede mens, is uit die vere om gereed te maak vir haar gereelde afspraak.

“Good grief, darling, what happened to you? Must have been a storm of a Vrydagaand”, en hy knipoog vir Pippa terwyl sy haar helderkleurige eksotiese kopdoek afhaal. Die eens perfekte haredos lyk nou soos n gestroopte versamelvoëltjienes, maar Phillipe aanvaar die ekstra uitdaging met graagte. Spontaan begin sy vertel van die verskriklike week wat hulle agter die rug het. Die dames in die volgepakte salon spits hul ore en dié reeds onder die raserige haardroërs wend hulle tot liplees soos wafferse matrieks in die skool vir dowes. Sy vertel hoedat hulle as gesin byna ingesleep is in ’n internasionale KGB-beheerde kartel wat spesialiseer in mensehandel, meestal jong vroue, en onwettige invoer van sterk drank uit voorheen kommunistiese Oosbloklande. ’n Kollega, die verraaier, het haar dierbare man op slinkse wyse betrek en weens sy sagte geaardheid het hy onverhoeds in ’n web beland waaruit hy beswaarlik kon kom. Hulle eie huis het byna die afspringplek geword vir die verspreiding van jong, mooi hubare meisies, vergesel met gratis kaste drank as aansporing. Haar gehoor luister met aandag, verstom oor die gebeure wat reg onder hulle oë afgespeel het, nogal hier op Stellenbosch. Die liplesers onder die haardroërs hou by, al moet die assistente sommige van die gapings invul. Dit het hulle huwelik uiteraard onder geweldige druk geplaas en het byna op ’n egskeiding uitgeloop, vertel Pippa. Sommige van die vroue naaste aan haar snak na hul asem – hulle weet waarvan sy praat. Gelukkig kon sy met haar sakevernuf en goeie organisasie- en bestuursvermoë met ’n ferm hand inklim om die potensieel katastrofiese situasie te red. Alles vir hulle gesin se onthalwe. Die judas is in die pad gesteek, al was hy ’n bekwame en nogal aantreklike kollega. Die meisies, al 35 van hulle (die vraag was goed in Wes-Kaap), kon net betyds op die München-lughawe gekeer word en is summier na Moskou teruggestuur. Die reusevrag wodka was ietwat moeiliker en het bemiddeling op regeringsvlak vereis. Met die internasionale kartel oopgevlek, danksy hulle patriotiese optrede, gevolg deur onderhandelinge op die hoogste vlak met die Russe, kon die saak beredder word. Omdat die besending reeds aan land was, het die Russe, as ’n gebaar van welwillendheid die drank aan die owerheid geskenk. Dié sal dit dan aanwend tot voordeel van die voorheen benadeeldes, is belowe. Toppie lei nog aan skok; dalk is psigiatriese behandeling sy voorland.

Haar storie is uit.

Van die dames begin spontaan hande klap en ander pink onbeskaamd ’n traan weg. Hierdie formidable vrou uit eie geledere het swaarde gekruis met van die magtigste in die wêreld. Ons mans, dorp, land en volk is die tirannie gespaar van buitelandse organisasies wat die moreel van ons samelewing tot ’n val wou bring deur ’n vrou wat onselfsugtig vir die behoud van hulle kosbare gesin haar lewe in gevaar gestel het.

In nederigheid laat sak sy haar kop.

“Enige vrou sal dit vir haar gesin gedoen het.”

Selfone in die salon werk oortyd en die dorp word per SMS ingelig oor die ongelooflike verhaal van moed en opoffering. Die nou rooigesig-liplesers het teen die einde gesukkel om die vinnige ontknoping te volg en vra ongeduldig aan die assistente: “Wat sê sy?” Hulle interpretasie van die sage is ietwat anders weens verlies van sleutelwoorde en hulle verstaan nie heeltemal die verband tussen die Russe, jong meisies, sterk drank en die owerheid nie. Hulle is onseker of hulle kwalifiseer vir die wodka en of Toppie al by die psigiater was.

Phillipe was aangedaan, maar ook ingenome met die verhaal en het haar die Woensdagmiddag n gratis optouch belowe, op voorwaarde dat sy die heldedaad kom oorvertel aan die midweek tannies.

Toppie het Pippa nie eens hoor opstaan nie en word teen nege-uur die oggend wakker met die gebeure van gisteraand vlak in sy geheue. Sy het ’n streep onder alles getrek, hom vergewe, hoewel hy nie mooi weet waarvoor nie. Hy het nooit geweet hy kan so verbeeldingryk op sy voete dink nie. Dalk het hy sy roeping gemis. Hy is lankal moeg vir die vaal akademie met sy onderbetaalde, stowwerige mannetjies en suiwer teoretiese aanslag. Dalk het dit tyd geword vir dinge doen, waaghalsig te raak, ook ’n geldjie te maak, die entrepreneurskap in hom te laat ontwaak. Tweede viool speel is uit; hý wil nou begin voorvat.

The post Die ander vrou appeared first on LitNet.

Die pakkie

$
0
0

          Die ander motte was dom en dwaas, maar ek sal ver van die kers af bly.

Toe CJ Langenhoven hierdie gedig geskryf het, was al die swakkelinge van die wêreld seker in sy gedagtes, ek inkluis.

“Ek is Wiegla, Wiegla Meyer. Gaan ek … hier in?”

“Ek weet wie jy is.” Sy stem is fors, maar opreg. “Hoe het jy hier beland?”

“Weet U nie alreeds nie? Ek bedoel ... U is dan ...”

“Vertel my nogtans … in jou eie woorde.”

Ek frons en begin dan my storie, eers huiwerig ... Hier is dit.

Elke tree van my lewe was beplan. Uitgelê soos ’n padkaart. Dit was nie altyd kreef en kaviaar nie, maar ek het altyd geweet waar my volgende maaltyd vandaan sou kom en ek het gedoen wat ek moes om die korporatiewe leer te klim. Ek het ’n goeie bestaan gemaak en was reg vir meer. Maar ’n winter terug het dinge gebeur ... dinge wat nie deel was van my beplande roete nie.

“Meneer Retief wil jou sien …” So is ek begroet op daardie gedoemde Maandagoggend deur die snip by ontvangs.

“Hoekom? Wat het ek gesondig?” het ek gegrap. Ironies hoe valsheid met vrees gepaard gaan.

Sy het met haar beplakte gesig na my gestaar, emosieloos. Daardie ou grappie was beslis bekend aan haar.

“Josie, wat’s fout?” het ek gevis.

“Niks is fout nie, Wiegie. Jy word gesoek. Boonste vloer. Maak gou!”

Ek moes toe al geweet het. Nee wag, ek hét geweet. Iets is aan die broei. Die trappe boontoe was stil. My kollegas het my oë vermy. Almal het geweet wat op my wag, maar niemand wou iets sê nie. In die gang staan oop bokse met my persoonlike besittings in.

“Dit spyt my...” Dis hoe die gesprek begin het. “’n Week se salaris vir elke voltooide jaar gewerk” was al wat ek verder gehoor het. Vyf jaar. Net so – verby.

Die dae het verander in weke en die weke in maande. My geld was min en my opsies nog minder. Ma se gekerm en Pa se gesuip was my voorland. Ek kon dit sien. Terug in ons bedompige huis met my onveranderde slaapkamer in ’n dorp waaruit ek ontsnap het voor die ink op my matrieksertifikaat droog was. Onder húlle dak, waar ek húlle reëls moes gehoorsaam en Sondag vir Sondag in die voorste gestoeltes moes sit en voorgee ...

Ek kon nie teruggaan nie. Ek kon net nie.

          Hier ver uit die skemerte sal ek kyk. Hier ver is dit veilig en kyk is vry.

Ná nog ’n teleurstellende “Jy’s oorgekwalifiseerd” stap ek een middag die hoekkafee binne vir ’n pakkie Vogue Slims, want terwyl ek sente moes ek omdraai, was my kankerstokkies ’n moet.

Skielik voel ek ’n hand op my skouer.

Dit was die begin van die einde …

“Wiegla Meyer? Wil jy nou meer!” Sy stem so helder soos die daglig waarin ons gestaan het.

“Neon Botha.” Net sy naam alleen is ’n rooi lig. (Neem die wiel, Here!)

Hy is netjies aangetrek, soos ’n makelaar of iets, met ’n deftige snyerspak en ’n pers das. Die skoolboelie het grootgeword, en nogal mooi ook. Hy nooi my vir koffie dieselfde middag. Nuuskierigheid en eensaamheid dryf my na dié ongewenste afspraak.

Hy was aangenaam, nie meer die skobbejak van jare terug nie. Maar die bekende stoutgatkepe was nog sigbaar langs die hoeke van sy mond.

Die stemme in my kop het aanhou skree: Vat pad, Wiegie! Maar al het rillings op en af teen my rugstring beweeg, het ek hom geken – die beeld wat ek wóú sien, geken. Hy was … ’n vriend. ’n Vriend wat ek nodig gehad het in die huidige omstandighede.

Ons derde koffie-afspraak is opgegradeer na aandete en ek was dankbaar vir die geselskap. Die restaurant was deftig (nie my smaak nie) maar ek het dit beskou as ’n plek waar ’n man met sy rykdom kon spog. Ná die ete het hy my genooi vir ’n drankie by sy huis en ek was inskiklik.

In ’n spogbuurt buite die stad het die dubbelverdieping hemel toe getoring. Ek kon skaars glo dat een mens, alleen, in so huis wil bly. Die in- en uitvoer van goedere wat hy as beroep aan my voorgehou het, moes hom goed behandel het, want weelde was oral sigbaar. Ek is op ’n toer deur die kasarm geneem, en hy was die perfekte gasheer.

Ek het nie ongemaklik gevoel in sy teenwoordigheid nie en vanaf ons eerste ontmoeting het hy geen aanduiding gegee dat ek vir meer as vriendskap begeer word nie. Nog ’n rooi lig, want mans ís nie net vriende met ’n vrou nie …

Hoekom het hierdie man oor my pad gekom?

Ons het lank gesels in sy studeerkamer en aan duur whiskey in bolglase geteug.

“Hoe vorder die werksoekery?” Sy houding was skielik ernstig; saaklik.

“Ek was vir twee onderhoude dié week, maar sover nog niks. Ek sal dringend iets moet kry, Neon; my geld raak op en ek kan nie teruggaan na my ouers toe nie.”

Dit moes desperaat geklink het, want sy antwoord het dit so bevestig. “As jy wil, kan ek jou help.”

“Ek gaan nie jou geld vat nie, Neon. Ek is nie ’n liefdadigheidsgeval nie.”

“Ek het nie gesê jy is nie. Dis, ’n geleentheid.”

          Maar ek hoef nie van eenkant net te kyk. Ek vlieg op dieselfde afstand om.

“Watse geleentheid?” het ek gevra; waarom weet ek nie.

“Easy money ... Ek het ’n pakkie wat oorsee moet gaan.”

“’n Pakkie? Nee dankie, ek smokkel nie dwelms nie. Ek mag dalk desperaat klink, maar ek is beslis nie dom nie. En in elk geval, is dit nie hoe jy jou geld verdien nie – uitvoere?”

“Dis nie dwelms nie, en ja, daar is ander wat ek kan vra, maar die inhoud is persoonlik, en nie iets wat ek wil bespreek nie. Dis nie heeltemal bo verdenking nie, so jy sal mooi moet dink voor jy antwoord. Ek vertrou jou en jy sal natuurlik mildelik vergoed word.”

“Dit klink ...” Ek het nie die sin voltooi nie, want ek was te skaam om die woord “skelm” te sê. Hoe sou dit klink? Wat dink ek dan van hóm?

“Kom nou, Wieg, van wanneer af is jy ’n bangbroek? ’n Avontuur is net wat jy nou nodig het.”

En so is die saadjie geplant.

          Dan weet ek van alkant hoe hy lyk om beter te sorg om nie nader te kom.

Ons gesprek het die hele nag in my kop gemaal. Easy money is nooit easy nie. Niks is ooit gratis of sonder gevolge nie. En die “pakkie” alleen is mos net moeilikheid soek. Maar ek is ’n grootmens, selfstandig en goed opgevoed – genoeg om die verskil te ken tussen reg en verkeerd. En as dit nie dwelms is nie, hoe erg kan dit wees?

Miskien, as daar nie ’n finale kennisgewing onder my woonsteldeur gestoot is, of as my kar nie voor die aangesig van die bure weggesleep was in die dae wat gevolg het nie, kon my hart my kop beter oortuig het om nie die geleentheid te oorweeg nie, maar as is verbrande hout.

“Vertel my meer van die geleentheid met die pakkie ...” My stem is sag oor die telefoon, want al was ek alleen in my woonstel, wou ek nie hê iemand moes my hoor nie. Ek kan aanvoel iets is verkeerd. Gal stoot in my keel op soos ek na sy woorde luister.

“Here, wáár was U toe ek sy stories gehoor het? Hoekom het U nie my hande geboei, of my stem gesnoer sodat ek nie die oproep kon maak nie?”

’n Maand later is ek op ’n laataandvlug Bangladesj toe. Al wat ek saamgeneem het, was ’n rugsak met een nag se klere, want ek sou net in en uit wees. Neon het iemand by doeane geken wat my papierwerk goedgekeur het. ’n Huurmotor het by die lughawe gewag, my na ’n huis geneem en ek het die pakkie aan ’n ou vrou oorhandig.

Die hotel waarin ek oornag het, was in ’n donker deel van die stad, dus was rondloop en verken nie ’n opsie nie. Ek het gedoen wat hy gesê het ek moes: eet, slaap en vroeg opstaan die volgende oggend. Dis al.

Alles vir meer as vier maande se salaris! Maklik: easy money – en ’n groot, flikkerende waarskuwingslig. Maar wie sou weet – behalwe ek?

          My sirkel was skeef en ingebuig, Maar dáár ook nag, waar ek naaste was.

Alles het volgens plan verloop. Geen onnodige vrae is gevra nie en ek het geen misstappe gedoen nie. Ek is in en uit en duisende ryker met geen idee wat in die pakkie was nie, want wat die oog nie sien nie, maak die hart nie seer nie ... of in hierdie geval, maak die skuldgevoel minder. Al wat ek geweet het, is dat my geldelike probleme iets van die verlede was, en ek kon weer leef. Dit was genoeg vir my.

            Het niks gebeur – ek maak verniet my velling so groot en so ver van die as.

Ons kommunikasie was daarna beperk tot ditjies en datjies en ek het hom min gesien.

Ek het ’n halfdagpos by ’n galery in die stad aanvaar, want met die geld in my bankrekening kon ek uiteindelik iets doen wat my vervul.

Ses maande na die eerste pakkie verskyn hy weer voor my deur.

“Sien jy weer kans? Nog net een keer.” Sy gesig was strak, onleesbaar.

“Ek weet nie, Neon, my senuwees was gedaan die laaste trip. Dalk moet iemand anders dit doen. Netnou word ek gevang, of iets. Sê my wat in die pakkie is, dan kan ek myself voorberei.”

“Daar’s niks in om jou oor te bekommer nie, Wiegie. Vertrou my. Dis dieselfde reëls as die vorige keer. Wat kan verkeerd loop? En die ouvrou vertrou jou en, dis dubbel die geld!”

Dollartekens in iemand se oë is nooit ’n goeie teken nie. Nooit. Maar ek het ingestem, vir ’n laaste keer.

Was dit gierigheid? Beslis!

          Die wieletjie draai al vinniger om. En die lig en die gloed word al groter genot.

Die weer is guur op pad lughawe toe dié aand en stormwinde ruk aan die huurmotor se vensters. Ek gooi die swart rugsak oor my skouer en hardloop vinnig deur die reën tot binne. Ek kry my kaartjie by die toonbank en stap na die volgende plek. Dis besig. Besiger as die vorige keer.

’n Man by die doeanepunt vat my sak en paspoort en knipoog slu terwyl hy met sy kop wys ek moet deurloop. Dit voel asof almal na my staar, of iemand weet van die pakkie, toegedraai in vaalpapier en weggesteek tussen my klere in die sak. My hart klop in my keel tot ek by die vliegtuig instap.

’n Lugwaardin wys my sitplek uit en hierdie keer is dit nie die een by die venster nie. Ek kon nie uitkyk en tussen die sterre verdwyn nie. Die spasie in die oorhangkompartement is min en ek sukkel om die swart rugsak in die hoek weg te steek. Die vroutjie langs die venster groet vriendelik. Sy probeer ’n gesprek aanknoop terwyl haar kneukels wit aan die armleunings vasklou toe ons rukkerig opstyg. Ek maak my oë toe en gee voor om te slaap, want ek kon nie die angs in my stem verder verbloem nie.

Met ons aankoms in die vreemde hou ek my kop laag om oogkontak te vermy en stap tussen die mense deur, rugsak in my arms. ’n Jong dame by die toonbank neem my paspoort en vroetel in die sak. Sy glimlag en stoot dit langs die skandeerder verby.

“Good luck!” hoor ek haar sê. Het sy geweet?

’n Onbekende man met ’n “Miss Meyer”-bordjie in sy hand staan langs die huurmotor en wag. Hy sê niks, maar die skadu’s in sy oë maak my bang. Ek klim by die passasierskant in en druk die rugsak tussen my bene vas. My asem jaag terwyl sweet teen my nek afloop. Hy stop voor dieselfde huis, klim uit en maak my deur oop. Ek stap na die voordeur en wag vir ’n oomblik voor die trappie. Stadig rits ek die sak oop en steek my hand tussen die klere in, op soek na die pakkie. My arms voel lam. Hoekom is ek so bang?

Met die pakkie styf in my hand tree ek vorentoe en klop aan die deur.

Drie kloppe, wag. Klop weer. Die afgedopte, roesbruin deur swaai oop en dieselfde, lelike, maer ou vroutjie, omring deur ’n flou lig wat vanuit die portaal flikker, verskyn in die opening. Ek hou die pakkie na haar toe uit, maar sy staan net daar en staar, met ’n tevrede blik op haar gesig. Sy draai om en begin wegstap, stop skielik en roep oor haar skouer: “Come.”

Ek wou nie. Maar die pakkie ... die geld ...

“Come in!” beveel sy.

Met die pakkie steeds in my hand tree ek huiwerend vorentoe, in die huis in, in die lig in.

Toe raak dit donker!

          En die vellings word nouer al rondom die as ...

“Waar was U? Hoekom was U nie daar om my te beskerm nie, Here? My stop voor ek – voor hulle my ...”

“Ek wás daar, Wiegla. Ek was die twyfel in jou hart en die vrees in jou gemoed. Ek het jou hande laat bewe en die stemme in jou kop laat roep. Ek was langs jou, vóór die deur. Maar jy het alleen ingegaan; dit was jou keuse. Jy het die besluite geneem, van die eerste versoeking af, sonder om aan die gevolge te dink.”

“Maar hoe moes ek weet? Ek wou net ...”

“Jy hét geweet, maar gekies om nie te luister nie. Nie na my of na jouself nie.”

“Ek is jammer … Ek ... Dis te laat ... nè? Waar gaan ek nou heen?”

“Jy weet waarheen.”

“Wag, Here ... Sê my asseblief net: wat was in die pakkie?”

Hy kyk my verwytend aan. “Jou siel.”

          En die end van die wiel is die as van die mot.

The post Die pakkie appeared first on LitNet.

Boetiek-kroniek

$
0
0

Mev Lantier, een van ons kusdorp se swaeltjies, kom by die winkel in. Op haar heup sit ’n groterige, sjampanjekleurige Franse poedel, wydsbeen soos ’n baba.

Die helfte van die jaar woon sy in haar villa by die Middellandse See aan die Côte d’Azure, en gedurende die Europese winter hier in haar huis langs die Atlantiese Oseaan.

Ons laat in die reël nie honde toe in die boetiek nie, maar mev Lantier is ’n baie gewaardeerde kliënt. Haar honde is haar kinders en moet so behandel word.

Sy pas aan terwyl ek Amabella, wat byna koninklik op die winkeltoonbank sit, se ligbruin wolkop krap. As ek ophou krap, begin Amabella te knor-kla. So, ek krap in die hoop dat haar ounooi gaan koop.

’n Ruk later skuif mev Lantier die aanpashokkie se swart fluweelgordyn oop en stap uit om haarself beter te beskou in die lang spieël teen die muur. Ek vang haar beeld skrams uit die hoek van my oog en kyk toe vinnig af om liewer Amabella se kop met mening te krap. Met my ander hand skryf ek verwoed in die notaboek om besig te lyk. Ek is bang sy vra dalk my mening oor hoe sy lyk. Sy het haar strooihoed afgehaal en haar blonde lang haartjies hang yl oor haar skouers. Op haar dag het sy seker die koppe laat draai, en sy het steeds ’n goeie figuur. French women don’t get fat! Daai boek moet ek nog vir my koop. Die kaalskouerrok wat sy aan het, het die boetiek bestel met die oog op die skool se Valentynsdans. En ek twyfel of mev Lantier soontoe genooi is.

Twee mans kom ingestap. Op die een se T-hemp staan “My girlfriend is out of town” in groot swart letters. Ek herken sy gesig. Die rok wat ek laas keer in sy hand gesien het, was die volgende dag skoonveld.

“Kan ek help?” konfronteer ek hulle met die intrapslag.

“Ons kyk net. Ons soek ’n surprise vir ons girlfriends,” antwoord die een wat ek herken.

Ek los vir Amabella op die toonbank sodat sy na hartelus kan knor en gaan maak die veiligheidshek toe.

“Dit is ’n dameswinkel. Ek dink julle moet maar eerder dat die vriendin vir haarself iets kom uitsoek,” probeer ek hulle uit die winkel kry. Hulle gaan sowaar nie weer my wins so onder my neus uit steel nie.

Mev Lantier is intussen terug in die aanpashokkie. Ek staan op aandag langs die mans. Die een kyk verby my na sy eie weerkaatsing in die lang spieël.

“Sjlop,” spoeg hy onbeskof in sy hand en vee sy hare plat. Ek voel hoe die kieme my bespring en vlug om die paniekknoppie by die toonbank te gaan haal.

Mev Lantier kom weer te voorskyn uit die aanpashokkie – dié keer met ’n wit romp en blink, turkoois toppie. Amabella tjank. Ek tel haar van die toonbank af en sit haar op die vloer neer. Mev Lantier draai haar kop skuins en kyk fronsend na die twee mans, die toe hek, haar geliefde hondekind en na my. Die mans staar vasgenael met kennersoë na die diamant van etlike karaat aan mev Lantier se hand.

“Hallooo!” roep iemand by die hek. Dis my vriendin, Janine, en haar terroris van ’n vyfjarige seuntjie, Christiaan. Net nie nou nie, dink ek. Die vorige keer het Christiaan gedink die kredietkaartmasjien is die afstandbeheer van ’n videospeletjie en sodoende die laaste paar transaksies uitgewis! Maar dalk is dit nou ’n geval van veiligheid in getalle.

Ek maak die hek oop en beduie vir Janine dat ek dink die mans wil steel. Sy knik vir my. Die twee mans het nou uitgesprei; een sirkel die vertoonkas met juwele soos ’n roofdier wat sy gebied merk. Janine hou hom met valkoë dop. Ek pak kastig rakke reg al langs die een wie se meisie uitstedig is.

“Wwwroem!” weergalm dit skielik agter my.

My nek ruk dat ek na dese fisio sal moet kry. Ek druk per ongeluk die paniekknoppie wat nog in my hand is. Die alarm gaan oorverdowend aan die skree. Klein Christiaan het die stofsuier in die kombuis gaan haal, ingeprop en begin stofsuig. Hy vrek oor gadgets. Amabella blaf histeries. Janine staan versteen. Die Franse poedel bestorm die stofsuier. Die kleuter se ma gil; sy dink die hond wil haar kind byt. Die twee skurke vergeet om te steel.

En mev Lantier verskyn adellik in ’n groen fluweelrok en wit volstruisvereboa.

Nou lui die foon boonop. Die sekuriteitsmaatskappy wil weet of alles oukei is. Met twee potensiële diewe in die winkel gee ek die kodewoord dat alles nie oukei is nie! Hulle meld gelukkig ook sommer binne ’n paar minute aan.

Een van die mans haal so wraggies ’n kledingstuk onder sy baadjie uit en drapeer dit doodluiters oor ’n klererak toe hy die veiligheidswagte sien. Christiaan klim verskrik teen die veiligheidshek uit. Sy ma dreig hom altyd met die polisie as hy stout is en hy dink seker hulle het hom nou kom haal.

Amabella sit weer op mev Lantier se heup. Sy het nog die winkel se fluweelrok aan en ek voel hoe poele onder my arms vorm oor die duur fluweelrok vol hondehare. Die veiligheidswagte deursoek die mans vir gesteelde items en kry natuurlik niks.

“Hierie plek issielekkerie,” sê die een skurk vir die ander een en dop sy oë om. Hulle drentel straat af op soek na ’n ander, meer normale winkel om eerder by te steel. Janine lok uiteindelik vir Christiaan bo van die veiligheidshek af met die belofte van ’n pienk melkskommel.

Nou is dit net ek en my Franse kliënt in die winkel. Sy is diep in gesprek met Amabella. Ek vang net iets van “Sainte Valérie” en vermoed sy is seker besig om die heiliges te bedank dat hulle niks oorgekom het in hierdie misdaadgeteisterde land nie. Ek gaan nader om haar gerus te stel. Met ’n sug gaan sit sy op die bankie langs die toonbank. Sy haal ’n hopie foto’s uit haar handsak om vir my te wys. Halfnaak foto’s van haarself, baie jare gelede. Ek byt op my kiestande sodat my mond nie oophang nie en laat sak my stygende wenkbroue om my gesigsuitdrukking neutraal te probeer hou. Hoekom dit vir my wys, wonder ek en kry haar jammer. Dalk het sy net nodig om te onthou dat sy eens jonk en mooi was …

Cheryl, wat die Vodacom-winkel oorkant die straat bestuur, kom oop-en-toe aan. Haar persrooi hare is gepluiskam. Dit lyk soos dié van die heks in die pantomime wat ek oor Kersfees saam met my peetkinders gaan kyk het. Daarby het sy swart ingetekende wenkbroue. Ek brand altyd om haar ’n make-over te gee.

“Wat het hier gebeur, girl? Ons sien die sekuriteit was hier en jou alarm en alles!” hyg Cheryl. Sy knik in die rigting van mev Lantier.

“Vals alarm,” sê ek. Cheryl is ’n langasem en ek is nie nou lus vir lang stories nie. Ek sien sy loer na die foto’s in my hand. Sy gee ’n paar vinnige treë nader en swik op haar een stiletto, wat my genoeg kans gee om die hopie foto’s onderstebo neer te sit. Sy vang darem die skimp.

“Oukei, ek wou maar net kom seker maak jy is fine … Praat later. Lekker werk.” Haar Kardashian-agterstewe wikkel terug Vodacom toe.

Mev Lantier staar vir Cheryl agterna.

“That woman …”, en toe sê sy nog iets onverstaanbaars in Frans. “I don’t know the English.” Sy skryf dit neer op ’n stukkie papier wat op die toonbank lê: “Mouton habillé en agneau.”

Ek verstaan nie en frons maar net. Intussen dink ek hard – ek moet seker nog een of ander opmerking oor die foto’s maak.

“You look like a model or a beauty queen! I am sure you broke a lot of hearts.”

Mev Lantier gee ’n skewe glimlaggie en staar met wasige oë in die verte.

“Maybe, but my heart was broken also …” Sy staan op.

Ek google die woorde op my selfoon terwyl sy die fluweelrok gaan uittrek in die paskamertjie: “Mouton habillé en agneau is French for: Mutton dressed as lamb.”

Om vrede met die ouderdom te maak, bly ’n moeilike taak vir ons skoner geslag. Cheryl sal seker dieselfde van mev Lantier kan sê.

Sy kom uit met die rooi Valentynsrok oor haar arm.

“I take this … s’il vous plait.” Sy gee haar Switserse private bankkaart vir my aan. Ek draai haar rok in sneespapier toe voor ek dit in ’n sak sit en gee sommer vir Amabella ’n ekstra krappie op haar wolkoppie by die deur.

“Au revoir,” onthou ek twee van my repertoire van vyf Franse woorde.

Ek blaai na die artikel in die nuwe Elle: “What is your fashion age?” Die roomkleurige kantblom waarmee ek my hare opgesteek het, lyk skielik ekstra groot in die lang spieël teen die muur. Ek haal dit uit.

“Jy is veertig,” sê ek. “Van nou af dra jy nie meer blomme in jou hare nie.”

The post Boetiek-kroniek appeared first on LitNet.

"Waar is Nicole?"

$
0
0

My vraag aan my vrou klink soos ’n leë eggo in my oor. Sy leun effe oor na na my kant toe: “Sy sal nou hier wees.“

Die vraag het ’n irriterende bobou en ’n angswekkende onderbou in my bewussyn ontwikkel. Dit is soveel keer in my kop en in my lewensruimte herhaal dat die antwoorde daarop ’n korspatroon van niksseggendheid, versigtigheid, halwe waarhede en blatante leuens gevorm het.

Sy kom in die gang van die gemeenskapsaal af in ’n skok-lemmetjiegroen miniromp met gate in, oop middellyf, lae hals, groen stilettohakskoene en ’n wasige skewe pluiskeilhoed. As sy ons familie wou beledig en verkleineer, kon sy nie ’n beter geleentheid gekies het nie. Die burgemeester is byna gereed om haar toespraak te maak en die toekennings te oorhandig. Ek is gekies vir “uitmuntende en getroue diens aan die gemeenskap, spesifiek in gesinsprogramme vir die jeug”. Ek is genader om ook ’n toepraak oor die projekte te maak. Hulle al drie – sy, haar broer Theo, ons laatlammetjie Chloe – sowel as my vrou en haar netwerk van vroueorganisasies, my twee broers en selfs my ma het almal oor die jare saamgewerk aan die projekte. ’n Mens trap nie op ’n Sondagmiddag op die respek wat die gemeenskap aan jou betoon deur soos ’n tert aan te trek en met uittartende heupswaaie by so ’n geleentheid op te daag nie. My vrou moes die verskriklike koue woede en verontwaardiging in my oë gesien het, want sy sê dringend: “Danie, moet tog nou net nie ’n scene maak nie, asseblief.” Maar ek kan aan die rooi gloed in haar nek sien dat sy geskok is.

Ek gaan sit op die stoel waar Nicole baie meer van haar skaamteloosheid sou vertoon as my stoel in die hoek. Ek besluit om die dowwe pyn op my bors en in my linkerarm te ignoreer, maar ek kan nie die vaalheid in my linkeroog en die dowwe pyn wat bokant die oog begin, heeltemal ignoreer nie. Ek sal binnekort twee dubbelsterk Disprin-tablette saam met my hartmedikasie moet drink om ’n massiewe skeelhoofpyn te probeer versag. My vrou weet nog nie eens van die hartmedikasie nie. Dis nog net Chloe wat op 13 reeds ’n skerp genoeg belangstelling in medisyne het en wat die pille herken het vir wie ek moes vertel – sodat iémand darem weet. Ek wil nie nou al so swak en afhanklik voor my vrou wees nie, veral nie noudat sy self met haar gesondheid sukkel nie.

Ek voel meteens gedreineer en hartseer. My kind, ai, my kind. My oudste dogter, nog skaars 20, my hart se punt, my sielgenoot, my klein mater met die skraal, reguit beentjies en die heldergroen oë, die regop ballethoudinkie van haar voskoppie en skraal nek, my slimkind wat in alle skoolvakke uitgeblink het, wat ’n jaar gelede nog simpel grappies vir my op WhatsApp gestuur het, wat saans vir my koekies en koffie gebring het terwyl sy met haar skoolwerk gesit het en ek deur my M-graad-navorsing gesif het. Hoe kon sy dit doen? Mens se kinders trap jou in jou hart; hulle weet presies hoe om jou seer te maak, het ’n verlangse familielid eenkeer opgemerk. ’n Ander praat met die gesag van ’n kinderlose ongetroude: as kinders verkeerd doen, is dit die ouers se skuld.

Jy kon my nie méér seergemaak het nie, het ek gedink terwyl ek na haar oorkant die tafel kyk, haar lelike groen modieuse hoed rebels-afwysend gebuig oor die peperduur, groot slimfoon wat my ma haar vir haar neëntiende verjaarsdag gegee het.

Ek was nog nooit in my lewe so verkeerd nie.

*

“Waar is Nicole? Wat het sy gesê, waarheen gaan hulle? Met wie is sy hier weg?”

My vrou bel die selnommer. Net die antwoorddiens is aangeskakel. Dis meer as die twaalfde keer, sê sy. Ek kan sien sy het pyn. Sy trek haar kamerjapon styf om haar lyf en druk terselfdertyd op haar maag om weg te steek hoe erg dit is. “Het jy al jou pille vir die aand gedrink? Kom, laat ek jou rug vryf. Vir wie kan ons nog bel? Dis al oor twee.” Dis nou die soveelste naweek dat sy Vrydag en Saterdag lank na middernag huis toe kom. Dan slaap sy die hele dag om. “Sy is hier uit met Jenny en vier of vyf stuks in ’n kombi. Ek ken hulle nie. Ek dink nie hulle is op kampus nie. Hulle is glo na ’n nagklub toe.” Ek onthou dat sy vroeër reeds ook die buurdogter se nommer gebel het, sonder sukses. Ons besef dat dit niks sal help om enigiemand anders te bel nie. Mense kan nie help nie en die stories kan net loop. Die polisie is die laaste vir wie ’n mens kan bel. Ek het ’n naar, hol gevoel op my maag en ek vryf die binnekant van my boarm, waar die pyn soms verlammend klop: “Ek gaan maar weer vir ons melk warm maak.” Gelukkig is die vaalheid bokant my linkeroog, die setel van ’n verwoestende migraine, nog nie so erg dat ek, soos gewoonlik, glad nie die helfte van die TV-beeld kan sien nie.

Dit voel asof ek net my oë toegemaak het toe ek geluide in die sitkamer hoor. Dis oor vier. My vrou se plek op die bed is leeg. Ek is te verward om my pistool uit die kluis te haal en gryp my lyfband; loop die paar treë na die sitkamer vrywend aan die slaapmistigheid in my een oog. Ek hoor ’n harde slag, glas wat versplinter, iemand wat gil en my vrou wat hoog en ontstellend begin huil. Nicole lê skuins op haar sy, haar een arm onder haar ingevou, die ander uitgestrek, vol bloed. Die Chinese vaas, my vrou se kosbaarste erfstuk van haar ouma, lê stukkend op die vloer. Nicole moes dit afgestamp het en haar arm gesny het. My vrou staan in skok gevries by die oop voordeur en huil al harder. “Waar was jy, Nicole? Waar? Ai, my kind.”

Toe begin sy lag, ’n lelike, harde lag wat net soos die gehuil van my vrou klink. “Julle wil nie weet waar ek was nie! Ek was oral. By die nagklubs, by die ... nagklubs ... oral!” Ek vat haar aan die arm en probeer haar optrek om badkamer toe te gaan. Toe merk ek op dat daar fyn, byna parallelle snymerke in lang stroke op haar arm is. Sy het dit self toegedien, sou ek later besef na aanleiding van ’n nuusbladartikel – maar daar is ook potblou kneusplekke aan haar polse en arms. Sy lag al harder en wys spottend na my vrou, wat haar trane probeer afvee.

Toe slaan ek. Die lyfband se gespe tref haar teen die kop en selfs deur die waas van my woede besef ek dat ek haar erg kan beseer en ek vat die gespe in my hand. Ek slaan haar oor haar kop, haar arms, haar rug, haar lyf wat deesdae meestal in swart geklee is, tot die bene en voete met die soort spykerhakskoene waarmee sy ons in die onthaal so verneder het, daardie rooi mond wat so lelik lag, asof dit ook bloei. My vrou probeer my keer, sê my naam oor en oor en asseblief, moenie, jy gaan haar doodmaak, hou op. Ek dryf die duiwel uit jou uit, kom my gedagtes hortend uit. Jy maak jou ma so seer. Jy steek ons in die skande. Jy gooi jou lewe weg. Nicole keer eers verwoed, druk my weg en skop na my. Dis soos ’n ontploffing in my kop. Ek keer die koffietafel op haar om, trap daarop, trek dit af, slaan daardie grynslag van haar gesig af. My vrou is skraal, maar baie sterk. Sy kry my van die kant af beet en hou my slaanarm teen my sy, beurend met haar hele lyf. Ek skop nog na die vertrekte gesig vol maskara en bloed hier voor my, dan oorval die moegheid my. Ek kan nie meer nie. Nou lê hulle al twee en huil, maar my vrou se gehuil is die ergste.

Dan eers sien ek dat Chloe ook in die vertrek is, in trane. Sy staan met een van my gholfstokke in die hand, asof sy ’n inbreker verwag het. Dan gaan lê sy, ook huilend, langs haar suster, haar ma aan die ander kant. Hulle hou mekaar vas. Chloe kyk op en vra, haar gesig besmeer met haar trane en haar suster se bloed: “Waarom het jy haar so geslaan? Was dit nodig?” In ons families spreek ’n kind nooit ’n ouer aan as “jy” of “jou” nie. Die naam Pappa of Mamma word uit respek herhaal. So, dit is wat Nicole aan hierdie huis gedoen het. Nou lê die vroumense in my huis op ’n hoop, by mekaar.

Ek gaan sit op die bed in ons kamer. Ek voel my keel toetrek en ek sien hoe die vaalheid van my trane my verblind. Onlogies voel ek oor die bedkassies en die duvet na die sleutel van die kluis met die Glock. My eie trane ontstel my meer as wat ek wil erken. En die moegheid is te veel. Dis alles te veel vir my. Dis tyd om ’n einde te maak aan alles. Hulle sê mos ’n vis vrot van sy kop af. Hierdie kop is klaar. My rol as hoof van die huis is verby.

Die sleutel van die kluis is nêrens in die kamer nie. Waar is Theo? Hy is ’n man. Hy moet verstaan. Werk hy regtig so hard aan hul satellietprojek dat hy weke lank moet uitslaap?

*

My ma bel my op my selfoon: “Haai, my kind. Wat werk julle al weer so hard? Wanneer gaan julle dan weer ’n bietjie vakansie hou? Kyk hier, hoor hier. Nicole was gister hier by my. Asvaal van die honger. Sy sê sy het geryloop daar van julle af.”

Ek kry skielik weer die lam kol op my maag en die steekpyn bokant my linkeroog. Nicole, geryloop? Al twee motors was dan hier, Theo s’n ook.

“Toe moes Oumie maar vir haar ’n lekker toebroodjie en ’n koppie soet tee gee. Siestog, my arme kleinkind kry so swaar. Sy lyk vir my so maer, haar oë is so diep in die kop.Van al die studie. En toe steel hulle mos nog haar selfoon ook. Daar in die biblioteek. Ek sê nog vir haar, maar sy kan mos maar my foontjie solank gebruik. Ek het dit nie nodig nie. Sy reken toe nee, sy sal regkom. Ek moet haar net ’n paar rand vir die bus gee. Sy was lank hier, van nege-uur af tot amper vieruur.”

Nou weet ek: Nicole is besig met iets onderduims. Sy lieg nie net vlot nie, sy bedrieg ook haar ouma. Sy het gister ’n groot prakties gehad, van nege tot twaalf, en toe ’n dubbele lesing later. Daar was definitief nie weer klasontwrigtings nie.

Toe sê my ma: “Kyk, Danie. Ek het nou so gereken. Julle is so besig met julle eie dinge dat julle nie altyd by my kan uitkom nie. Ek kla nie, maar as Nicole meer by my kan kom kuier, of selfs wil bly, gaan ek nie nee sê nie. Ek het nog ’n geldjie oor en as ek kan help, gaan ek haar help met ’n ander ou selfoontjie.”

“Het sy tog nie by Ma geld geleen nie? Ma moenie sulke dinge doen nie.”

“Nee my kind, nog nooit nie. Maar jy weet tog, geld beteken vir my niks. Een van die dae is ek nie meer hier nie. R1 500 beteken op my ouderdom nie veel nie.”

*

’n Onverwagte, maar baie welkome vrede sak skielik een naweek op ons huis toe. My vrou se pille werk beter en ek betrap haar dat sy saam met die radio ’n ou liedjie neurie terwyl sy kosmaak. Dit laat my haar van agter af omhels en sy gee kamma ’n benoude gilletjie. Ek kry ’n onverwagte meevallertjie van ’n paar duisend rand by Sars. Theo kom die Vrydag huis toe en haal sonder ’n woord aan my die grassnyer, randsnyer en graaf uit en begin gras sny. Chloe en Nicole help ook en gaan sit in die son om onkruid uit die beddings te trek. Ek sien my twee groenoogdogters met hul koppe naby mekaar sit om die saailinge wat hulle gaan koop het, te plant. Hulle stemme klink soos silwer klokkies in die stil woonbuurt. Later hol hulle drie jillend op die gras rond soos hulle mekaar natspuit. Chloe kom gee onverwags haar Pappa Dan ’n soen op die wang vir die nuwe Astro-Tech-hokkiestok wat Sars se geld gekoop het. Nicole gaan lê haar gebruiklike twee uur in die bad en maak daarna vir ons haar kampioenkerrie. Sondag is ons almal in die kerk en die kerksusters lyk tevrede om my vrou te sien.

Die lewe is goed en mooi; die knop in my keel is ’n dankgebed.

Ek onderdruk die gevoel van naderende onheil in die gesprek met my ma soos ’n mens jou soms indink dat ’n mediesetoetsuitslag nie so erg kan wees nie.

The post "Waar is Nicole?" appeared first on LitNet.

Misterie

$
0
0

“Wat? Wat probeer jy sê?” Dave Sherman voel hoe ysige vingers sy hart omklem. “Begin weer, en praat stadiger.”

“Meneer, Albert lê in die swembadhokkies. Ek dink hy’s dood.”

“Kak, man, hoekom sal hy nou daar lê?” vergeet Sherman skoon van sy voorneme om minder te vloek. “En dood! Hoe weet jy; is jy ’n dokter?”

“Daar’s bloed, Meneer, baie bloed,” verdedig die kind, sy oë yslik groot, gesig blink gesweet, asemhaling hortend van die hardloop.

“In elk geval, Albert wie?”

“Albert Jansen, Meneer.”

“O donner!” Sherman voel die vingers klem al stywer om sy ingewande. Albert Jansen is een van die mees prominente leerlinge in die skool: eerstespanheelagter, openingsbouler, heart throb van bykans elke meisie, bogemiddeld stout, bedorwe brok en erfgenaam van die fabelagtige rykdom van die beheerliggaamvoorsitter. O donner, laat die klein storiedraer tog net verkeerd wees, smeek hy by homself. “Wat het jy by die swembadhokkies gaan soek?”

“Dit is pouse en ek wou gou vinnig daar gaan ... e ...”

“Praat, man, magtig! Wat het jy daar gesoek? Wie is jy?”

“Gerook, Meneer. Japie Scholtz, Meneer.”

Sherman is lus en dam die klein bliksem by, maar besef dat hy dan slegs die boodskapper sal bykom. “Kom,” beveel hy, “kom wys my.”

Pouse is nog aan die gang, en dit lyk of die skoolkinders alreeds snuf in die neus gekry het dat iets nie pluis is nie. Daar is ’n samedromming buite die hek van die swembad. Gelukkig het iemand die teenwoordigheid van gees gehad om die nuuskieriges weg te hou van die hek af.

Sherman ruk vererg aan die slot. “Wie het die slot oopgesluit?” vra hy so in die bondel. Niemand antwoord nie; hulle staan asof versteen van skok. “Toemaar, ek sal wel uitvind,” belowe hy dreigend. Die klomp snuiters noem my nie verniet Sherlock Sherman nie, dink hy wrewelrig. Natuurlik omdat die lafhartige hoof alle aangeleenthede wat tot konflik kan lei, na my verwys. En dit sluit outomaties alle dissiplinêre sake in.

Binne die aantrekarea lei Japie hom na een van die aantrekhokkies. Die deur staan half oop en Sherman druk dit heeltemal oop. “O donner,” hyg hy. Skeef oor die sitplek lê Albert Jansen. Dis duidelik dat Japie se diagnose heeltemal in die kol was. Jansen se skoolklere hang onnet oor die klerehaak. Hy is geklee in ’n swart-en-oranje boksertipe onderbroek, niks verder nie. Sy liggaam is van bors tot voete besmeer met bloed. Sherman trap onthuts agteruit toe hy agterkom hy staan in ’n bloedplas.

Met bewende vingers bel hy die sekretaresse en beveel dat sy die polisie moet ontbied onmiddellik nadat sy hom na die skoolhoof deurgeskakel het.

“Meneer De Vries, hier’s groot kak,” val hy met die deur in die huis.

“U taal, meneer Sherman,” berispe die immer korrekte, hoogheilige skoolhoof hom.

“Meneer, Albert Jansen is dood; lyk my hy’s met ’n mes gesteek.”

“O fok.”

“Die polisie is al op pad. Kry my hier by die swembad.”

“Wat van sy ouers, Meneer; moet jy nie vir mnr Jansen in kennis stel nie?

“Posvlak 4-werk,” sê hy leedvermakerig net voor hy dooddruk.

“Toe-toe-toe,” jaag hy die horde kinders weg, wat genadiglik buite die hek bly staan het, klas toe. “Pouse is lankal verby; klas toe. Jy ook, Scholtz. Ek sal jou roep as die polisie met jou wil praat.”

“Meneer, ons het nou swem by meneer Viljoen,” murmureer ’n groepie vasbyters.

“Man, moer weg!” verloor hy sy pose.

Inspekteur Van van Niekerk is binne tien minute op die toneel. Donkerstroom is nie ’n groot dorp nie en moorde in die gegoede buurte is iets ongekends. Vir ’n gewone lokasiemoord sou hy sommer vir konstabel Williams gestuur het, maar hy kry die reuk van hoëprofiel-blootstelling, dalk nog bevordering stad toe as hy hierdie een gou-gou kan oplos.

“Het iemand die slot gehanteer?” vra Van toe hy by die oop hek instap.

“E ... ja, ek kon dalk,” bieg Sherman verleë.

“Kon of het?” blaf die speurder.

“E ... ek het.”

“En sommer ook moontlike vingerafdrukke afgevee. ’n Mens sou skerper denke van ’n hoof of so iets verwag. Is jy dan nie ’n visehoof hier nie?”

“Adjunkhoof,” brom Sherman, dankbaar dat die kinders almal reeds die wyk geneem het.

“En die spore in die hokkie?” verneem Van kamma geselserig toe hy om die hoek loer na waar die liggaam lê. “Ook joune?”

Sherman trap ongemaklik rond. “Ja.”

“Vertel gou vir my, watter deel van die toneel het jy nie besmet nie?”

“Ek dink ek het aan die deur ook gevat.”

“Moenie dínk nie; wéét. Het jy of het jy nie, want as jy sê jy het nie en ons kry jou afdrukke daar, is jy beslis ’n verdagte.”

“Ja, ek het.”

Van sug oordrewe. “Wat het jy hier gesoek toe jy op die liggaam afgekom het?”

“Dit was nie ek nie; dit was ’n skoolkind. Hy het vir my daarvan kom sê.” Sherman besef dat hy hierdie saak hopeloos verkeerd aangepak het. Ongemaklik verskuif hy sy gewig van een voet na die ander, terwyl hy angstig wonder hoe hy ongeskonde uit die penarie kan kom.

“Hoekom vir jou?” verneem Van gemaak-belangstellend. “Al wanneer ek by jou iets sal aanmeld, is as ek iemand soek om die bewyse van ’n misdaad deur die gat te trek. En waar is die kind nou? Moenie vir my sê jy’t hom tussen al die ander losgelaat om sy storie heeltyd te loop en aandik sodat hy na ’n held moet lyk nie. Besef jy dat hy op die oomblik verdagte nommer een is?”

’n Dag later is Van van Niekerk nog niks nader aan ’n deurbraak nie. Nóg Japie Scholtz, nóg Albert Jansen se ouers kon enigiets bydra wat kon lei tot die aankeer van ’n verdagte. Van ’n motief is daar geen sprake nie. Die Jansens het wel al dreigemente geopper oor aanklagte van slap speurwerk, en met hulle konneksies, blykbaar tot op ministeriële vlak, voel sy gat al hoe toeër gestop. Dis mos altyd so met mense wat meer geld as klas het, verwens hy die Jansens.

Dit lyk of Williams ook agter sy rug vir hom lag, nes al die ander lede by die stasie. Skielik lyk dit vir Van of hy hom maar moet versoen met die idee van lewenslank op Donkerstroom bly. Met sy twee kinders albei nog in die laerskool lyk sake vir hulle ook nie te rooskleurig nie. Hy ys vir die dag wanneer hulle by ou Sherlock moet verbykom ná die skrobbering wat hy die man gegee het.

“Van Niekerk,” blaf hy toe sy telefoon lui.

“Môre, Inspekteur, Dave Sherman hier,” kom dit so effens uit die hoogte, asof hy iets weet wat Van nie weet nie. “Ek het so ’n bietjie ingegaan op die moord en ek het vir jou ’n verdagte.”

“Wat!? Hou hom daar, moet nie woord met hom praat nie! Nie ’n woord nie, voor jy weer als opneuk, hoor jy my?” Oorbluf staar Sherman na die dooie gehoorstuk in sy hand.

Binne vyf minute hou die vangwa voor die skool stil en Frank Jooste word ingelaai. Sy ouers wag reeds by die polisiestasie toe hy geboeid daar instap. “Ma, Pa, ek wil nie ’n prokureur hê nie. Ek wil net die waarheid praat.”

Ná die formaliteite sit die drie Joostes by Van in sy kantoor. “Ek gaan vir Kaptein vertel hoekom ek hom doodgemaak het,” begin Frank.

“Inspekteur.”

“O, jammer. Sien, oom, Albert Jansen het ’n baie gemene streep in hom. Hy geniet ... het dit altyd baie geniet om kleiner of swakker kinders af te knou. By eergister se krieketoefening het hy my in die nette aanmekaar bestook met kortballe, en hy boul vinnig. Hy het my ’n hele paar keer getref en toe sê ek vir hom ek gaan hom nog vrekmaak. Die ander spelers het dit gehoor, vra maar vir hulle. Toe hy gister in pouse swembad toe gaan om solank te gaan uittrek vir ons LO-swem, toe volg ek hom en steek hom. Ek dink hy was dadelik dood.”

“Waarmee?”

“Met ’n ou skroewedraaier wat ek lankal opgetel het. Ek het dit gistermiddag gaan weggooi in die dorpsdam.”

Ná ’n volledige verklaring en ’n onderneming van sy ouers dat hulle sal toesien dat Frank nie die hasepad kies nie, word hy toegelaat om in hulle sorg huis toe te gaan.

Van het skaars die verklaring geliasseer toe sy foon weer lui. Weer Sherman, maar hierdie keer klink hy minder hooghartig, eerder ietwat uit die veld geslaan. “Ek weet nie eintlik hoe om die saak te benader nie, maar ...”

“Dit weet ons reeds;” val Van hom in die rede, “wat is dit hierdie keer?”

’n Halfuur later sit Van in die ondervragingskamer, met Shaun Pekeur, sonder sy ma, oorkant hom. “Reg, jy besef dat jou verklaring opgeneem word en in ’n hof teen jou gebruik kan word, nè? Laat ons hoor.”

“Majoor, die ding staan só.”

“Inspekteur.”

“Raait, ek het vanoggend gaan praat saam met mnr Sherlock oor my gewete my so beginne ry het. Ek vir Albert doodgesteek met ’n skroewedraaier oorlat sy pa en ons rugby coach groot pelle is. Die hele seisoen as die span gekies moet word, moet ek tweede span speel. Daai kind se pa dink mos hy kan alles koop because hy’s ryk. Ekke weet ek is ’n beter fullback as hy, maar oorlat hy elke keer gekies raak vir die eerste span, kon ek nie eens proewe speel vir Cravenweek nie. Nou het ek nie ’n beurs om kollege te loop nie; ook nie ’n toekoms nie. Daais wat ek weet, toe maak ek hom dood. Die whitey wat sê dis hy, hy’t gelieg, want ’n skroewedraaier is die weapon of choice van onse coloureds.”

Verstom gaap Van die kind aan. “Waar is die skroewedraaier?”

“Weggegooi in die dorpsdam, Boss.”

Tienuur is dit weer sulke tyd. “Inspekteur, dis nou ’n malhuis hier by die skool. Hier het nog ’n man ingestap wat beweer hy is die moordenaar. Ek weet nie meer watter kant toe nie.”

“Iemand probeer ons vir die gek hou,” sê Van. “Maar hou daai man intussen daar tot ek hom kom laai.”

Die verbystering is op Tommie Roos se ouers se gesigte te lees toe hulle hom in die aanklagkantoor ontmoet. Sy storie klink net so oortuigend en onwaarskynlik soos die ander twee s’n. “Kyk, Sersant, ek wag al ’n paar maande vir die kans om vir Albert alleen te kry.”

“Inspekteur.”

“Sorry, Meneer. Soos ek gesê het, ek wou al vroeër met hom afreken. Gister was die ideale geleentheid. Sien, Albert het by die winterbal my sussie opgechat, en toe sy instem om saam met hom rugbyveld toe te stap – ek meen, watter meisie sal nie – het hy haar net daar verkrag. Meneer, sy is maar vyftien, en nou is haar lewe verwoes. Sy kan ook vir niemand daarvan vertel nie, want hy het gedreig dat hy vir almal sou vertel dat sý daarop aangedring het. Wie sal haar woord bo syne vat, want alle meisies is mos verlief op hom. ’n Mens soos hy verdien nie om te lewe nie. Ek is bly ek het hom met die skroewedraaier doodgemaak.”

“En die skroewedraaier is nou seker in die dorpsdam, nè?”

“Hoe’t Meneer geweet?”

*

Theodore Jansen frons diep terwyl hy op sy selfoon na die nommer van sy kontak soek. Die afgelope paar dae was nie vir hom maklik nie, veral nie met die tragiese dood van sy seun nie. Veral sy vrou het die situasie baie moeilik hanteer. Albert was hul enigste kind, geseën met eienskappe waarvan Theodore sy lewe lank slegs kon droom.

Uiteindelik vind hy die nommer. Ná drie luie antwoord ’n lui stem. “Yes.”

“Waar de hel is jy?”

“Jy wil seker graag weet, nè?”

“Waarom is jy so stil? Ek het gesê jy moet laat weet sodra jy en jou geeks die saak van die miljoene wat uit my beleggingsrekeninge verdwyn, opgelos het.”

My lips are sealed.”

“Maar hoekom? Jy was veronderstel om my te bel as die etter wat my rekeninge so plunder, uitgehaal is.”

“En?”

“En wat?”

“Dis gedoen, partner.”

“Magtig, man, hoekom hou jy my in die duister? En hoekom moet ek my gat af soek na jou?”

Insurance, my ou. Weet net dat die skuldige dood is, en danksy jou welkome retainer is daar boonop drie suckers is wat gebieg het oor sy moord.”

The post Misterie appeared first on LitNet.

Starboy

$
0
0

Althea’s rapist moved back in with his wife of six years in early November. He was a senior copywriter at an advertising agency in Johannesburg, writing a crime novel on the side. He had published poems that had appeared in online journals (some in print, as well) in South Africa. He had yet to make a name for himself outside the country. Althea had met him in a bar one night. She was with friends. He was alone. Nursing a drink. He glanced in her direction a few times before she noticed that, perhaps, he was interested in her. Guys always wanted to buy Althea drinks.

They started “talking” to each other. He mouthed words to her. Pointed to his drink and empty shot glasses. She smiled and laughed. Pointed to her friends, who, when they saw him, a good-looking bloke sitting by himself, smiled and laughed with her. One friend, a blonde, gave him the thumbs-up sign. He smiled at Althea, showing his perfect teeth. Althea smiled back. He introduced himself to her as she made her way to the bathroom and joined the long queue. Sorry, I’ve come out with friends, was on her lips. She was a little drunk.

Steadied herself by putting her hand against the wall. Pretending that the bar was a room full of emptiness. Are you okay, he was asking her. No, no, I’m fine, she answered. I’ve just had too much to drink. Are you celebrating something special, he asked her again with that same confident smile. No, no. She smiled, still feeling dizzy, hoping the light wasn’t harsh here, and that it showed off her best features. Her eyes. Her hair. It’s just a girls’ night out. My friend wanted a break from her kids and her husband. She left him at home to babysit. She laughed.

But, it was a nervous laugh. He was making her nervous. I want to buy you a drink, he told her. She smiled. I’ve already had too much to drink, on her lips, but she didn’t say anything. The queue was moving. I don’t want to lose my place, she said, smiling, feeling much calmer. I’m going to meet you at the bar, she said. I won’t be long. I just have to fix my hair and lipstick. Sure, I’ll be waiting. She watched him as he walked away from her. For some reason, she thought of the snake tattoo on the barman’s arm. She’d been drinking a lot. Shots, tequila.

She leaned against the wall. Closed her eyes. When she opened them, she glanced in the man’s direction. He was watching her. He smiled at her, lifted his drink. Pointed to a cocktail next to him. Mouthed the words, for you; but, hadn’t she told him that she had had enough to drink – or, maybe she hadn’t. Maybe she hadn’t in so many words. It was her turn. She finally had the bathroom to herself. She looked at herself in the bathroom mirror. Told herself that she looked good. He was waiting for her. He looked like he worked out. Would be a good kisser. Great in bed.

He looked as if it would feel electric-sharp inside her head if he kissed her hard on the lips. He was alone. Men like that were usually players looking for a wham-bam one-night stand, or married, but he seemed the decent type. A talker. He didn’t seem to be one of those guys who wanted to make their way to a dark corner and feel her up after they had paid for drinks. I want to break free from corporate, which is why I am writing the crime novel. Althea asked him what it was about. I don’t know yet, to be quite honest with you. All I know is that my heroine wears stilettos.

You must have a nickname, Althea asked, to keep the conversation going, as she sipped on her cocktail. She wasn’t planning on finishing it, but it gave her hands something to do. Starboy, they call me Starboy. Oh, okay, Starboy. Althea laughed. You have a nice laugh. Oh, thank you, said Althea, suddenly feeling shy and tongue-tied in his presence. We can go someplace else where we can talk in private, if you want, Althea. It was the first time he had said her name. It felt as if a flame had been lit inside her. No, oh, no, I want to go home with my friends.

You’re good with the ladies; the words just came shooting out of her mouth, now. I don’t know. I’ve never been married, and you, Althea? There it was again. Her name. Everybody’s lonely. It’s difficult meeting new people in the city. Everybody goes to bars. And you, Althea, you lonely? Is that what you do, go to bars to meet new people? Not right now, or, rather, not all the time, came Althea’s nervous laughter again. She was trying to be a flirt. He was looking around the bar, now. Want something else to drink, Althea? No, no. I’m quite fine.

He was going to make her drink the whole thing. He was watching her. So far, it seemed as if he still had the same drink in his hand that he had had when she had first laid eyes on him. He was smiling at her. Reached over and drank from the straw in her glass. That’s good. She nodded her head. She was getting tired. He leaned over and kissed her. She didn’t pull back, but instead parted her lips. He put his hand on her knee. I’ll take you home, if you like, Althea. We can take a taxi. My friends, I have to tell them I’m going with you. I’ll wait for you outside, then.

Althea, the volcano. He smiled at her again, that strange, mysterious smile that made her fall in love with him. In desire with him. In the car, Althea rested her head on his shoulder, felt his hand drumming on her knee; and then, he was stroking her thigh, and it felt nice, so she didn’t say anything. I mean, things like this happen all the time. Women meeting their future husbands in bars. Their future boyfriends. And then, there was a shift in the energy of the backseat. He was yanking her panties down. It’s okay. I’m not going to hurt you.

Althea, volcano, lover. But, she was so tired now, she could hardly keep her eyes open. Didn’t know whether she had given her address to the cab driver.

The post Starboy appeared first on LitNet.

Ernesta

$
0
0

Sou jy van bo kon afkyk, sou dit net ’n blokkie grou wees wat blink. Merrimanlaan 40, die grys gewelhuisie met die sinkdak en Keltiese kruis teen die nok. Dit kon sowaar ’n kerkie gewees het wat agter die bougainvilleaheining en silwer verroeste hek vasskop teen die wind en reën. Dan, regs van die voordeur met die houtraam waarvan die verf vir hoe lank nou al in krulle uitslaan, die lugtige kamer gestroop van natuurlike lig.

Sysag teen die houtplafon. Ligter as ’n donsveer wat sigsag aarde toe dwarrel. So ’n veertjie het darem nog gewig wat dit aarde toe sal bring. Om skielik sonder enige swaarte af te kyk, is duiselingwekkend.

Eensklaps die paniek wat op ’n onthutsende manier posvat, want ek besef ek is geskei van my lyf wat onder die duvet lê. Ek word bewus van my pogings om terug te keer deur ’n kolkende stralekrans bokant my kop. Nog nie eens ’n volle twee dekades in hierdie vel nie en nou sukkel-sukkel ek deur ’n spiraal. ’n Stroom water wat skielik met ’n té groot tregter deur ’n strooitjie moet vloei. Is dit die einde? ’n Droom is dit nie.

Die lig is opgedam in ’n gesandblaaste koepel wat soos ’n slaaibak teen die plafon omgekeer is. Drie goue blare – of is dit vlerkies? – seël dit teen die wit. Dit is dag. Hoekom sou hy die lig aangeskakel het?

My linkerheup is klam en taai. Met die omdraai en been strek word ek swaarder op die matras. Hier lê ek en die lig is ver buite my bereik.

Dit is sy oorskulp wat onder my linkerbors nestel. ’n Vlesige stetoskoop, darem warm. Hy kan waarskynlik hoor hoe beur my longe teen my ribbekas vir nog. Nuwe lewe knetter deur my sinapse na vroeër se sweetsalvo’s en my gutturale krete.

“Ek wil nie sê dit was lekker nie.” My lompheid om ’n klank te vind wat by die meetrilling van ons lywe pas, maak my weer kind.

“Jy beter nie. Ek ken jou nie as iemand wat kortpaaie kies nie.” ’n Mens sou sweer hierdie man is langer as die afgelope vyf seisoene in my lewe.

“Jou asemteue kielie my oksel. Skuif bietjie af.”

Simeon skuur met sy stoppels oor my tintelende vel. Net ’n aks. Geen verskil nie. Die tinteling verdiep en versprei.

“Watter idioot het nou weer die woord ‘oksel’ uitgedink? Hoekom kon ‘armput’ nie deug nie? Dis tog die arm se put, as jy dit heel letterlik wou vasvat.”

“Dis een van die warmste plekke op die liggaam. As ek nog my Latyn reg onthou, is dit ‘axilla’. Nou is dit sommer net ‘kieliebak’. Jy krap nie in my slaai nie, jy kielie my bak.” Ek vlym my tong; daar is weer beheer. ’n Speelse beheer.

Die lagbui bons teen my buik.

“Dis soos ‘fyndraai’ vir ‘orgasme’. Om te draai, ’n driepuntdraai met ’n motor, is ’n maneuver. Dit verg konsentrasie en inspanning. Wat is orgasmies daaraan?”

“Wel, daar is wetenskaplikes wat mos toe die saak gaan bekyk het en dit as iets anders as net plesier beskryf het. Hulle noem dit ‘kleindood’ of ‘la petite mort’. Met elke orgasme sterf jy stadig. Of jy sterf en word hergebore. Die orgasme is eers so 135, of is dit nou 140 jaar gelede vir die eerste keer beskryf en benoem. En tog, ’n paar honderd jaar voor dit het hulle geweet van hierdie floute wat deur lekkerkry veroorsaak word. Jy verloor letterlik jou bewussyn as jy kom.”

“Voel dit vir jou so?”

“Soos dood? Of ’n floute?”

Simeon se voorkop frons bo-oor my middellyf. Die fyn fladdering is steeds daar en die slaaibak teen die plafon leeg. My dam loop oor.

“Ek weet nie. Dit voel eerder soos die Bybelse Lasarus wat opstaan en ’n klip voor die graf wegrol. Lewe.”

“Dit verras my dat jy nie jouself kasty nie. Getroud, tesame met die ander geykte g-woord en jy vind dit gemaklik om hier, terwyl jou man by die werk is ... En ek wil steeds nie sy naam weet nie. Hoe minder ek weet ...”

“Die g-woord? Jy bedoel ’n gelukkige huwelik, wat net so vlietend kan wees soos die fyndraaitjie van vroeër? Kastyding het my nog nooit gefassineer nie. Ek begryp steeds nie hoe mense plesier en pyn met mekaar kan verwar nie.”

“Daar doen jy dit weer. Ernesta … enigma. Om jou te ontrafel, sal meer as ’n leeftyd duur. Dis bitter min dat iemand my so aanhoudend sprakeloos laat.”

“Dan is dit goed so. Om te probeer sin maak, is ’n las. ‘Sinnelose geweld’ is tog so ’n cliché, maar die teenpool is ‘sinnelose pret’. En ek gaan nie ‘lekker’ of ‘dankie’ sê nie. Laasgenoemde het jy reeds gevoel en gehoor. Skakel net asseblief die daklig af. Hierdie is ’n bed en jy is nie ’n sjirurg nie.”

Dít het ek my nie verbeel nie. Ek het dit doelbewus gedroom, soos baie ander dinge. Dit was op ’n klein skaal ’n poging om gebeure te boetseer.

Mans score. Kry wat hulle wil hê. Druk in. Kom.

Ek was op pad, maar wou ook ’n doel aanteken. ’n Punt. ’n Enkele punt op die regte plek plaas soos ’n skrywer wat die ruspunt in sy skepping vind. Die doel was om ’n sinvolle slot te skep vir hierdie spel van die sinne. En ek het dit begin visualiseer. Of gedroom?

My as was reeds in die erdekruik op die eetkamertafel en Tertius wou alleen wees en die soveelste voorgeskrewe glas vonkelwyn drink. Hy moes. Dit was alles uiteengesit in die brief wat hy saam met die musiek moes lees. Ek het Leon Bridges se “River” gekies.

Oh, I wanna come near and give ya
Every part of me
But there is blood on my hands
And my lips aren’t clean …

Van daardie hiperaktiewe New Age-ghoeroes en deesdae selfs sportafrigters sê jy moet jou drome en doelwitte op papier kry. Droom, ja, maar kyk dan daarna, hier voor jou, op ’n vel papier. Ek kon die nou reeds voorspelbare “Spiegel im Spiegel” van Arvo Pärt ook gekies het, maar soos ’n begeesterde skepper het ek met woorde iets gekomponeer.

Dit was ná die drankwinkelbesoek dat Tertius toevallig vir Simeon na sy motor sien stap het. Dié Simeon.

Ek het gedetailleerd geskryf hoeveel bottels vonkelwyn en hoe gereeld en al glo hy nie en al is dit hoe bisar, moes hy dit as ’n ritueel aanpak. Daar is iets boaards aan rituele en herhaling – wanneer jy iets sonder denke of nadenke oor en oor doen, naderhand sonder dat jy eens weet wat jy doen of waarom jy dit doen. Of behoort te doen. Dalk gebeur dit dat jy van buite af binnetoe kyk. Tertius, ja, dat Tertius afstand sou kon kry en van buite af kon kyk, verby die wasem op die ruite.

Toe besluit ek boonop op vonkelwyn. Hoe boaards kan dít nou wees?

Tertius het nader gehardloop en teen die venster gehamer, dalk te dringend. Simeon oorbluf en geïrriteerd.

Tertius het my verras. Ek was nie meer daar om self ’n hand te lig en oor my lippe te veeg nie.

“Hierdie is vir jou. Om dankie te sê. Dit is van albei van ons …” In ’n breukdeel van ’n sekonde het hy die gaping gesien. En toe vloei dit.

“Ek het geen idee wie jy is nie. Ek dink jy verwar my met iemand anders.” Bruusk, en te verstane, want hy is onkant betrap.

“Nee, ek is seker. Jy is Simeon Tredoux. Ernesta het eers na haar dood besonderhede oor jou verskaf en dis sy wat my gevra het om dit te doen. Dit is uit blote dankbaarheid.”

Simeon. Sprakeloos.

Tertius is oorhaastig, struikel oor die konteks. As dit ’n skildery was, sou ek waterverf verkies het. Of miskien pastelle. Sagter, sagter, sagter. Weer eens ek wat nie in beheer is nie. Vermoedelik gebeur dit ook met mans wat wil score.

Daar sit Simeon, darem nie met sy broek op sy enkels nie. Al is hy nou in die bedompige ruimte van sy motor betrap. Skaamte. Die Engelse “shame” resoneer tog soveel dieper as “skande” of “skuld”.

“Jy weet van ons? ’Skuus, hét geweet?”

“Ek het haar gesmeek om jou te besoek, ja. Dit was my geskenk aan haar. ’n Laaste teug lewe voor die groot put haar insluk ...”

Daar sit Johan. KVS. Konteks, Tertius.

“Geskenk?”

“Wat kan jy dan nog gee? Wat bly oor? As die pynstillers en chemo nie meer enige hoop bring nie.”

“Ek begryp nie.”

“Ons was albei magteloos. Ek is impotent, maar ek het gereken as sy elders nog ... vir oulaas ...”

Ek het geweet ek sou op ’n stadium nie die weg terug vind nie. Dat my lyf en siel of gees of wat jy hierdie ook al noem, nie sy tuiste sou kon terugneem nie. Die houtplafon-nagmerrie was ’n angs wat ek in geen handboek kon naspeur nie. Dit was steeds ’n geskenk. Die wete dat jy met elke kleindood nader kom. Kom, soos orgasme, ja.

Tertius wou gereeld my beskrywing daarvan hoor. Dit het hom op ’n dit-kan-tog-nie-waar-wees-nie-manier gefassineer. Naderhand kon ek dit roboties vertel sonder dat die keeltoetreksensasie my verlam. Die kamer regs van die voordeur was soos ’n laboratoriumglaskas en die wals tussen lewe en dood het van die plafon en mure gebons.

“Hoe meer jy tuiskom in jou lyf, hoe beter, Ernesta. Miskien is jou liggaam net ’n tydelike gasvrou en jy wil nie oorhaastig vertrek nie. Geniet dit, gebruik dit, weet … ek klink nou soos iemand wat in sakramente glo. Of genade. Ag, jy weet wat ek bedoel.”

Nooit het ek hom bedank nie. Nie met woorde nie.

Tertius? Tertius? Dankie dat ek kon kom en gaan. Weet net …

Arme Simeon. En toe. Toe dit.

Daar het pêreltjies op die vonkelwynbottel gevorm wat begin streep het. Drup-drup. Simeon het die bottel neergesit. Die klammigheid in sy palm het hom teruggeruk na dit wat hy wou onthou.

“Sy was glad nie meer bang nie,” sê hy terwyl hy sy hand teen sy broek afvee. “Regtig nie meer bang nie.”

Toe het Tertius vir die eerste keer sedert ek deur die einste stralekrans teruggetree het, sy sakdoek uitgehaal. Ek het geweet ek droom nie meer nie.

The post Ernesta appeared first on LitNet.


Meneer Vraagom skryf weer

$
0
0

Uit die akwarium in die waterfront tree ’n man met ’n sopnat geel snyerspak aan. Hy stap deur lang toue mense, weg van die ingang. Hy lyk buite weste, reddeloos soekend. Sy pak is ’n donker mosterdkleur van al die water en sy skoene die blinkswart van uitgespoegde waatlemoenpitte.

*

Jare gelede is in ’n plaaslike koerant oor ’n sekere mnr Dirk Vraagom berig. By ’n onduidelike foto kan ’n mens nog die onderskrif grootliks uitmaak. Dit lui:

Mnr Dirk Vraagom, ’n onderwyser, is die voorsitter van ’n nuwe inisiatief vir leerkragte. Hy is sedert die stigting van die program vir verdere opleiding van taalonderwysers aan die stuur daarvan. Onlangs het sy eerste bundel gedigte, Roeslig uit ’n oudaknag, by die nuwe uitgewery van [onduidelik] verskyn. "Ons moedig die onderwysers aan om kreatief te werk met die Afrikaanse kurrikulum, met opstelle. ’n Notaboek en pen kan jou seggenskap gee en ’n paspoort na ongekarteerde wêrelddele wees," het hy Dinsdag by die geleentheid in die [ink te lig om te lees] gesê.

Sedert sy bundel destyds uitgegee is, het mnr Vraagom baie geskryf, maar nie weer daaraan gedink om iets vir publikasie aan te bied nie. Hy het aan sy destydse uitgewer en huisvriend Patrick verduidelik hy ís wel ’n digter, maar nie die soort wat hy dink die tyd van hom verwag om te wees nie. Destyds, so voel dit vir hom nou, kon hy die gedigte nie op papier kry nie, hoewel hy net so briesend soos soveel ander was. Deesdae is dit egter anders gesteld met hom. Nou gaan skaars ’n dag verby of die eerste weergawe van ’n nuwe gedig vind sy weg na papier. En sy woede is anders; dis geslyp. In ’n vers van hom wat op LitNet verskyn het nadat nog ’n universiteitsbiblioteek en administrasiegebou aan die brand gesteek is, skryf hy uitgebreid oor "kennis geliasseer in ligte laaie".

Soveel jaag hom die harnas in deesdae. Soos op die dun nuuslint op die skerm van ’n mediakanaal bly speel opskrifte deur sy gedagtes. Oor armoede, oor die potsierlike en gierige aanstellery van tegniek bo inhoud in onderwys, oor die vandalisme aan universiteite en oor suiwer nasionalistiese uitsprake vanuit die regbank waar jy sou hoop die land se eie tale beskerm sou word. Wéér ’n tyd wat gemeenskappe ver-mink word, en steeds mag met al sy uitbuitings. Optredes wat daarop gerig is om skole onregeerbaar te maak. Een van die ergste etiekdroogtes die afgelope 100 jaar (want vandag, net soos gister, wéét mense wat is reg en wat bly verkeerd). Die portjacksons van die politiek kaap ons almal se drink- en leefwater.

’n Gedagte begin by hom as reëls op pad na ’n gedig, dan loop dit uit op ’n verhaal, groei aan tot ’n lesing of toespraak. ’n Leeftyd se koerante het onder in sy verbeelding ’n laag leesstof gevorm, en nou blaas die aktualiteit dit aan tot vorme en lewe: ’n Wolk vlermuise klits die lug bo ’n skryftafel waar ’n skrywer ook maar blindelings die werklikheid met sy eie radar op papier probeer aftas.

Hy skryf tot lank nadat almal gaan slaap het oor ’n wêreld onder twee regerings wat niks van hom en sy mense wil of wou weet nie.

Twee bestelle ná mekaar het van sy mense probeer skimme maak. Hy skryf stories vir mense om hulself in raak te sien. Hy lees in ’n NRC Handelsblad ’n stuk getiteld “Spoken word”. Vir eers sien hy dit aan vir ’n soort Nederlands wat op Afrikaans lyk, maar kom dan agter dit is Engels wat net so oorgeneem is. Vir hom is daar nou egter ’n verband tussen die “spoken word” in die verskeie tale: die Engelse “spoken word” vra om perkussie, persoonlikheid, onmiddellikheid. Boeke is plekke vir onthou en verbeel. Dit het die groter ritmes van geskiedenis, hoe groot of klein daardie verhaal ook al mag wees. Hy wil aan sy mense se stories definisie teruggee in ’n tyd wat mense spoke word.

Sy pen hardloop oor die blad soos ’n insek oor water. Die kringe loop oor mekaar en vertroebel verder in ’n ontstellende simmetrie van lyne wat alles met mekaar verbind.

Mnr Vraagom is ’n woedende, waaksame weervoorspeller: inheemse plekke in bergwindtoestande. Daar is veldbrandwaarskuwings.

Mnr Vraagom is ’n besorgde ekoloog: die stad se soetwaterstrome word al vir jare laat wegsyfer na elders. Die hele biodiversiteit ...

Mnr Vraagom is ’n passievolle argivaris: As niemand dié verhale opskryf nie, wie gaan dit doen? Hoe gaan hulle weet hoe ons geleef het buite die kurrikulum se weergawes?

Mnr Vraagom kom die oggend die Waterfront binne met ’n kop vol aktualiteit, aanbiederstemme in sy ore, idees en verbande wat speel op sy gedagtelint. Hy dink aan die liefdelose bewind wat aan Engels weer en steeds ’n slegte naam gee. Want dit is iets wat eintlik nie soseer met ’n táál te make het nie, maar eintlik alles – wéér – met mag en eksklusiwiteit, ’n vernietigende klassisme van diegene wat wil hê en dié wat nie mag kry nie. Waar portjacksons die wêreld oorwoeker, verdring dit die fynbos.

Daar waar hy sy motor geparkeer het, skryf hy. Hy dink al lank aan die dubbel-sinnigheid van eindrym. Hoedat dit ongerymdhede met sterk ritme en rym verbloem. ’n “Korrupte vorm”, iets soos die politiek.

“Uit die see se notules – 1795–2018”

Aan die branding was niks ongesiens.
Nuwe branders klaar aan diens.
Maar dit is reeds ’n vertekening
Daar was seelug by die ondertekening.
Jy sê dit was nié die see se skuld?
Gewis nie, nog die wind of skulp.
Wat wás sigbaar van die strand?
Was dit skepe? Kon sterre so brand?

II

Gevis uit ’n ou galei:
’n Seekaart met al sy drake.
Soveel in die empire het skipbreuk gely
oor die stand van binnelandse sake.

Hy sou later verder daaraan skaaf. Hy sit sy notaboek en pen terug in sy drasak. Mnr Vraagom het op pad gedink aan destydse gesprekke oor die "taak van die skrywer". Sy standpunt is dat of jy wil of nie, jy iets van die tyd weerspieël, en as dit weer ter sprake kom, ook dan in tye daarna. Dalk moes hy destyds gewoon aanhou probeer het om tog goed aan te bied. Waar is vandag die little magazines?

Hy lees Jonathan Franzen sê dit is ’n dom keuse as die skrywer van gemiddelde talent wat oor byvoorbeeld onwettige immigrante wil berig, ’n roman kies. Mnr Vraagom stem oor eersgenoemde nie saam nie. Hoe kalibreer jy die kronkels van verbeelding? Wéét jy altyd wat jy gaan skryf? Praat hy nie dalk eerder van ’n oorhaastige uitgewer nie? Franzen het dalk wél onbedoeld oor een ding gelyk, dink mnr Vraagom. Gedigte, verhale en essays bied baie moontlikhede vir énige skrywer wat oor so ’n tema wil skryf. Moontlikhede is presies waarvóór die emigrant reis. En dit waarvoor die leser van ’n sekere verhaal kan hoop, is ’n karakter, ’n situasie wat oopgemaak eerder as tóégeskryf word en nie te ver van hulself is nie. En die gedig dan? Dit kan ’n manier van kyk in ’n verhaal wees.

Mnr Vraagom sien dadelik die ontheemde man met die nat pak aan wat soos ’n sak aan hom sit. Dit is of nuusberigte, televisie-insetsels van swerwende, sterwende mense die laaste paar maande, en nóg verder terug, op hierdie enkele man verenig word. Mnr Vraagom sien hom onder die afdak van ’n gebou ingaan, maar hy kom nie aan die ander kant weer te voorskyn nie. Die man lyk op ’n buurman van hom wat tydens klopjagte weggeraak het en van wie hulle nooit weer gehoor het nie. Hoekom dink hy nou aan hóm? Hierdie man is seker goed 30 jaar jonger as wat sy buurman vandag sou wees. Op sy nuuslint lees hy: Vredestyd weer problematies. Tientalle politieke moorde binne enkele jare. Spoken word.

Hoe kan dit wees dat niemand anders die man gesien het en hom probeer help het nie? Wat sou sy storie wees?

Mnr Vraagom drink ’n koeldrank by ’n kiosk. Hy kyk in Robbeneiland se rigting, dink aan bannelinge, dan aan onwettige immigrante. Hy kyk op sy horlosie. Daar is vog onder die glas en dit is moeilik om die wysters uit te maak. Hy kyk op. Die man in die nat geel pak sit nou aan ’n buitetafel by ’n eetplek oorkant hom. Asof hy hom hóór dink het. Die man se pak is ’n donkerder skakering van sy eie hemp. Dis of hy op ’n rare manier ingestap het in die buurt van mnr Vraagom se gedagtes en herinneringe, ’n skakel tussen skakels.

Hy sien die man haal ’n nat beursie uit sy baadjiesak te voorskyn, terwyl hy op sy beurt sy notaboek uithaal. Hy begin onder die eerste weergawe van die gedig met ’n voorlopige titel: “Die man wat niemand wou help nie: ’n verhaal”.

Mnr Vraagom maak notas in sy Croxley-notaboek terwyl die naamlose man wat hy amper herken, maar ook nie, daar op wie weet wat sit en wag:

Aan ’n tafeltjie buite ’n restaurant aan die hawehoof sit ’n man met ’n pak klere aan. Dit stoom in die sonlig. Hy lyk ingedagte, maar besonder ongemaklik. Dalk gekweld. Soos ’n oorbeligte toeris sit en wag hy op ’n bestelling, angstig. Dalk ken hy maar net nie die gebruike van hierdie plek nie.

Waar kom hy vandaan?

Hy het van leegtes ver anderkant die wêreldkaart tot hier gevorder. Van ’n domein waar álles nog niks beteken. Stories en roetekaarte is op allerlei maniere met mekaar verbind.

Mnr Vraagom skommel die letters van woorde en kom só af op sy naam en die omstreke van sy wêreld:

Mnr Maku Wari (akwarium) is oorspronklik van Retwa (water), op die grens van die uitgestrekte wêreld van die Serênn (nêrens), net buite Nisk (niks).

In hierdie eeu, soos in talle wat dit voorafgegaan het, is mense van die Serênn en Nisk uitgewekenes en vlugtelinge. Mnr Maku Wari is geen uitsondering nie. Hy is een van diegene wat onder die vlaag van nie-amptelike verdwynings deurgeloop het. Maar anders as soveel ander mense het hy dit reggekry om te ontsnap deur ’n gat in ’n vragmotor se seil. Retwa het nou ’n ander naam, ’n ander regering en grense. Hy hoor baie dinge daar het dieselfde gebly, terwyl ander dinge verander het. Seker soos maar op elke plek.

Voel hy hom op dieselfde manier soos so baie ander mense vandag ontuis in die wêreld? wonder mnr Vraagom.

Mnr Maku Wari is ’n hawemens. Dit bly vir hom poorte vir ontsnapping, nie vir aankoms nie. Op sy durende reis het al soveel gebeur dat hy op ’n onpeilbare manier uit voeling geraak het met dinge óf dalk net meer opgeneem geraak het in die groot, vreemde hawe van bestaan.

Selfs wanneer hy op ’n nuwe plek aankom, voel dit vir hom of hy nog die ambassade wil bel vir nuus, maar, soos Serênn en Nisk, bestaan die grense van Retwa nog net in die geskiedenis en in die ribbekas van mense soos hy. Die ambassades vind hy nog net terug in briefhoofde en visitekaartjies in die deurmekaar laaie van sy geheue, en in soortgelyke verhale soos dié oor Neutraal Moresnet.

As hy reis dan so goed ken, hoekom is hy vandag so deurmekaar? vra mnr Vraagom hom af. Hoekom is sy klere nat soos dié van iemand wat ten volle geklee in ’n groot bak water geklim het?

Mnr Maku Wari sien ietwat bedremmeld daaruit.

’n Vermoede dan: In hierdie hawestad waarin hy hom wil begeef, moes hy nog ’n nuwe manier van inklaar vind, een in pas met sy gemoed.

Dit is vandag net té warm, dink mnr Maku Wari. Kraaie gly soos hompe melasse van kragdrade af en verdamp voordat hulle teer word. Die kim swem. Op die breë kade los alles in dynserigheid op. Die see klots mompelend. In hierdie ongemaklike omstandighede sit hy aan die windstil tafeltjie en wag. Vir iets. Vir niks.

Nog onlangs was iemand saam met hom op die reis. Die paadjies na talle geliefde plekke in Retwa sou begin toegroei het, as sy nie ook daar was om dit saam met hom weer te verbeel nie. Reeds in sý herinneringe kom onmoontlike dinge by. Verlange is ’n spookpyn.

In die diorama van toerisme is hy die ene stilsit en uitkyk oor die see. Die seemeeue krys eers weer as hulle ’n ent verder van hom af is. Vog verdamp uit sy baadjie en laat lyk dit soos die maanhare op die spook van ’n leeu.

Hoe sou mnr Maku Wari die akwarium beleef het? wonder mnr Vraagom. Het dit van hom ’n ander mens gemaak?

Hy lê en hyg aan die rand van die poel. Hy het op ’n plek tussen bekende stories beland. ’n Plek waar die wêreld anders geword het as dié wat hy geken het. Hy het geen idee hoe hy daar beland het of wie hom uit die water gered het nie.

Hy skrik soos ’n bewustelose wat bygekom het. ’n Ou man met ’n duikpak aan kyk besorg na hom. Hy help die man orent, steeds onseker, sê dan in ’n kalm, vertroulike stemtoon: “U gaan hopelik nie weer so iets probeer doen nie, nè?” Mnr Maku Wari gee hom stadig en hakkelend die versekering dat sy optrede eenmalig is en sê dat hy ingeval het nadat hy uit nuuskierigheid daar rondgekyk het. Hul Sakwoordeboekengels verwring hul aksente. Die een kan die ander nie plaas nie.

Mnr Maku Wari bereik ongemerk die uitgang. Sy nat kaartjie en “duikpak” van linne laat egter niemand ’n wenkbrou lig nie. Agter hom is die akwarium nog net ’n galery van stadig vlieënde vorme soos los gedagtes. Hy dink aan die ontmoeting. Asof dit ’n manier van inklaar was soos iets in ’n droom.

Nou sit mnr Maku Wari aan die ronde stiltetjie van ’n wit tafel aan die kade. ’n Bries vee die ongemak weg van sy slape.

Mnr Vraagom sien die man kyk weer in sy beursie. Sien hy daar ’n paar silwer vissies flits? Maak hy sy oë toe, weer oop en sien dan muntstukke? Die tienrandnote vou seker soos bedrukte wiere oor die sente. Hy is uit die akwarium, maar ook nie.

Mnr Maku Wari vermoed hy is al te lank buite op die hitte van die dag. Hy sit en word al hoe ongemakliker aan die karakterlose tafeltjie op hierdie bladstil dag waar die somer helder advertensies vir allesverterende mooiweer deurgee.

Van die man se baadjie, broek, hemp en das blý krul lui en wierend stoom, sien mnr Vraagom.

Sy gedagtes swem sonder vasmeerplek: die wêreldkaart van sy jeug. Die baie tale van sy grootwordwêreld. Later, gedigte voorgelees op ’n berg waarbo ’n buitensporige sekelmaan die nag tot ’n gaas van sterre geprik het.

“Meneer, ek is bekommerd u kry sonsteek. Kan ek u vra om op die stoep te kom sit?” vra ’n kelnerin, asof mnr Vraagom haar by die storie ingeskryf het. Hy is naby genoeg aan hulle om te hoor iets simpatieks slaan deur in haar stem.

Hy lyk effens duiselig toe hy regop staan. Die strome en getye agter sy ooglede voel besonder sterk. Hy volg die kelnerin. Toe hy op die groot stoep gaan sit, is sy pak reeds aansienlik droër.

Agter hom is hy bewus van iemand wat sit en skryf. Dit gebeur gereeld: Jy dink jy herken iemand, maar dan is dit iemand anders. Verder is die plek vol van die geur van platgestrykte servette, die koelte van wind in skaduwee. Die helder wêreld daarbuite geraam in donker vensterbanke. Die hemel dobber die see vol.

Mnr Vraagom sit ’n haastige punt aan die einde van die sin en kyk op. Mnr Maku Wari kyk nie links of regs nie.

Waar die maanhaar van ’n spookleeu was, is nog net ’n donker kol oor die skof van sy baadjie. Nou lyk hy al amper soos menige toeris hier in hierdie hawerestaurant. Hy het al die servette op sy tafel na eenkant opsy geskuif. Sy koffie en ’n lang glas water is voor hom.

Van so naby af kom mnr Maku Wari nou skielik nog duideliker in kaart. Nooit sou jy storms van dié see vandag verwag nie. Dolosse strek weg in ’n betonkrans om die baai. Onstuimige weer was hier nooit nie.

Iets soos ’n magneet het vir lank tussen hulle voortbestaan, ná die verdieping-hoë deinings, ná die dans op die buitenste rand van verbystering. Hy verlang op ’n manier waarop sterk emosie behoue bly êrens in die ink van ’n neergepende gedig. Om aan haar te dink is om na Retwa te verlang.

Soos gesprekke al hoe verder van die naaste ambassade af, het hulle kontak verloor: al hoe vreemder name, al hoe meer dowwe kolle en swak verbindings. Totdat ook die foon stil was. Twee mense deel ’n droewige raaisel. Hoe kan ’n stuk land net wegraak?

’n Kelnerin het een van die buitedeure toegetrek en dit is nou donkerder binne. Buite maak die son die wêreld oorbelig.

Hy is steeds tussen verhale, besluit mnr Vraagom. Hoeveel mense, bure en familie het in ’n skeur tussen die groter verhale beland? Te veel in sy eie buurt, in elke gemeenskap. Jy kan vandag hele streke se mense daar vind.

Mnr Maku Wari betaal en stap uit in die laatmiddag. Hy loop tot op ’n plek wat uitkyk op ’n gedeelte van ’n droogdok waar ’n groot, verwaarloosde geroeste passasierskip is. Laat strale skyn honderde sterre, sommige so groot soos mossels aan die romp. Die naam het al afgeroes. Hoe kan só ’n skip nog die droogdok haal? wonder mnr Maku Wari. Winsgewend kan dit nie wees nie. Die gevoel van hoop is vir hom ’n vreemde, gedempte skok. Die besef dat hier mense is wat sal bou uit liefde, het hy nêrens meer verwag nie.

Van êrens murmel note uit ’n klankversterker. Op die breë kade los alles op in dynserigheid. Vir mnr Maku Wari is die blues nou helder en weids. Hy gaan maak hom tuiserig op ’n bankie onder ’n koorsboom.

’n Ent verder teen die kaai op is die kitaarspeler, mnr B'lesu Kaitra (blueskitaar). Hy het ’n wegwipsnor van suiwer seesproei en ’n middelpaadjie soos meeuvlerke. Sy oë is bewegende inlegwerk, asof dit kyk, maar nie sien nie. Sy hele wese hou hy skuil agter ’n masker van ingestudeerde toerisme; net die musiek is van hom. Mnr Maku Wari sit en soek na beskrywing, na ’n eie geleier vir sy indrukke en storie. Alles voel so onderweg.

Stukkies as dwarrel verby hom. Aangewaaide ink. Iets wat van ’n bladsy losgekom het. ’n Sterk basuinwind het opgesteek asof dit alles wil wegvee. Vir mnr Maku Wari het dit vir so lank gevoel of hy probéér inklaar by ’n poort waar hy nog nie was nie dat sy storie by binnelandse sake verkeerd geliasseer geraak het. Tussen versin en heroorweeg deur het iets hom bly ontgaan. En nou sit hy verwonderd en kyk na ’n ou uitspansel aan die kant van ’n skrootskip met die seker wete dat versterking en ’n nuwe laag verf daarvoor op pad moet wees.

Mnr Vraagom sit regop en rek homself uit voordat hy verder skryf. Die man in die geel pak het al begin aanstap, in die rigting van die toerismekantoor. ’n Verhaal soos dié van mnr Maku Wari het nie ’n einde nie. ’n Wens is soms al werklike blyk van klaarte. Ek sal jou na haar laat bly verlang, mnr Maku Wari, maar die koors gaan verby wees.

Op kragdrade, in koeler weer, sal mossies sit, hier vir die somer uit Sessimo, ook die duiwe van anderkant Weidu. Mnr Maku Wari was verniet bekommerd en onseker. Die klanke wat die mense wat verbystap maak, kry in die komende dae en maande vir hom samehang, raak met verloop van tyd vir hom bekende sinne, word syne wat hy ook bo-oor die basuinwind kan hoor. Dié klein haweland word vir hom ’n poort van woorde na ’n wye wêreld, met alles wat hy nodig het daarin, paspoort en seggenskap.

The post Meneer Vraagom skryf weer appeared first on LitNet.

Die sonde van die kinders

$
0
0

In ons finale jaar moes al die voornemende predikante Siekepastoraat as kursus loop. Dit het onder andere besoeke aan hospitale en inrigtings behels, waar ons soms onderhoude met pasiënte moes voer. Hierdie onderhoude moes verbatim neergeskryf word en is dan ontleed vir effektiwiteit.

Daar was 10 studente in my groep en op ’n Vrydag in Januarie was die skedule dat ons Herfsland Psigiatriese Hospitaal om 9-uur sou besoek. Ek het glad nie lekker opgestaan nie en was soos ’n steeks donkie toe ons vertrek het.

Ons het daar aangekom en is vriendelik deur die hoofverpleër, oom Attie, ontvang. Hy het voorgestel dat ons eers na Neuro B toe gaan en dan na Neuro C.

In Neuro B was daar een van ons dosente, prof Chris. In die vorige jaar was hy so af dat ons as studente opsommings van die handboek gemaak het en vir mekaar klas in sy plek gegee het. Hy is glo behandel vir ’n verslawing aan Ativan, waarskynlik aan die sterkste dosis van 2,5 milligram, ’n paar pille per nag. Prof Chris het aan depressie en insomnia gely – letterlik: die onvermoë om drome te droom.

Ek het met hom gesels, nie ’n onderhoud gevoer nie. Die ander studente was op ’n afstand. Daar sluit toe ’n ouer man by ons aan. Hy het sommer uit sy eie die wonderlike stories van sy lewe vertel en ook dat hy teen sy sin hier aangehou word. Hy het dan ook nie juis siek gelyk nie, totdat ’n mens sy diagnose verneem: Korsakoff se sindroom. ’n Vorm van demensie, gewoonlik veroorsaak deur alkoholmisbruik en swak eetgewoontes. As jy hom uit die hospitaal vrylaat, sal hy dadelik na ’n kroeg toe gaan. Al die praatjies maak word “konfabulasie” genoem. Later in my lewe het ek agtergekom hoe baie mense kan konfabuleer, al is hulle nog deel van die gemeenskap. Veral as hulle hulself verontskuldig. Op daardie stadium van ons besoek het ek beter gevoel. Ek het nie verniet 100% gekry vir die toets oor psigiatrie wat vir selfstudie was nie. Korsakoff en konfabulasie het ek gou aan mekaar gekoppel.

Prof Chris vertel ’n snaakse storie. Sy seun Jacques was in ’n stadium ’n TV-kommentator vir sport. Een aand terwyl die pasiënte van Neuro B televisie kyk, kom Jacques se gesig op TV. Ewe trots noem prof Chris dat dit sy seun is, maar almal kyk hom aan asof hy mal is. Sommige draai toe sommer die vinger in die rondte by die oor. Prof Chris lag lakonies daaroor. Ses jaar later was lagtyd verby, want Jacques het geselfdood op dwelms.

Toe ons in die kar klim op pad na Neuro C, raak ek angsbevange. Neuro C was immers die eenheid waar ek self twee “institusionele” winters vir depressie of wat ook al deurgebring het. Dat ek merkwaardig herstel en intussen ’n paar grade verwerf het, neem nie die neerdrukkende herinnering aan Neuro C, en die chaos van my lewe toe, weg nie. Wat ek in Neuro C beleef het, sou my hele lewe stempel. Gelukkig nie brandmerk nie, want nie noodwendig alles was die heeltyd sleg nie. Maar te veel, te erg, te gou. Ek was maar 17 jaar oud.

Dit was nou tien jaar later. Ek is intussen getroud en wil graag kinders hê. Sal hulle dalk my geneigdheid tot “depressie” oorerf?

By Neuro C is ons toegelaat om met die pasiënte te praat. Hier het ek my skaars gehou. Gelukkig was sy nêrens te siene nie.

Volgende was saalronde. Die dokter en die studente het egter nie die pasiënte in die sale besoek nie, maar in ’n groot konferensiekamer bespreek. Soms wel is ’n pasiënt daarheen ingebring.

Die matrone het die verslag ingelei: “Min probleme is laas nag ervaar. Dit is net mevrou De Villiers wat die hele nag nie kon slaap nie. Sy het aanmekaar opgestaan en rondgedwaal en gevra vir ’n slaappil.” Ek het geruk van skrik. Sou my klasmaats kon agterkom van wie daar gepraat is? Die psigiater het geantwoord: “Ja, ons het dit verwag. Ons moet haar eers speen van die massa pille wat sy gedrink het en ’n korrekte diagnose maak voordat ons haar weer kan medikeer.”

Daarna het ons tee gedrink. Ek het egter afgedwaal van die groep en my ma gaan soek. Ek het haar in ’n klein sitkamertjie gekry waar sy voor haar uitstaar. Ek het haar nie gesteur nie, net omgedraai en bewoë geword.

Dit was hierdie selfde vrou, Anna, my ma, wat kort voor haar dood 15 jaar later aan my sou sê: “Ek moes nooit kinders gehad het nie.”

The post Die sonde van die kinders appeared first on LitNet.

Nessun Dorma

$
0
0

Haar naam is Milano. Wittebroodbaba, verwek in Italië, is sy met vonkel in die oog en tong in die kies deur haar ouers ingelig. Almal noem haar sommer Mi. Kort and kragtig, net soos die hoofletter I in Italië.

Mi se oog vang die groot muurhorlosie in die kombuis terwyl sy basiliekruidblaartjies kies uit die vensterpot. Dis 24 minute oor vyf. Dis kostyd, dit weet sy goed, maar hou haar ongeërg en gaan voort met die roer in die pot.

Cleopatra sit by haar kosbakkie. Sy is nie ’n geselsgierige kat nie. Haar miaau is min. Sy sit net en staar voor haar uit. Haar katrug is styf en elegantreguit. Sy hou haar afsydig; sy is ’n prinses; sy weier om oogkontak te maak met die alledaagse wese voor die stoof. Haar waarde is ver bo dié van korale. Haar voorsate het uit goue borde geëet by die farao’s in Egipte. Sy is net die huiskat, maar sy het die adellike houding van ’n koninklike. Sy knip haar blou oë stadig en beskuldigend-vraend. Sy verstaan die menslike wesens en hul psige, al dink hulle sy is net ’n kat. Sy het ’n fyn aanvoeling vir emosie.

Die geur van die uie wat goudbruin raak in die pan en die knoffel wat moet dopgehou word sodat dit nie bitter brand nie, laat haar nie ’n spier verroer nie. Sy sit en wag sonder om te vra. Vra is vernederend. Die bytgrootte-hoendermaalveisfrikkadelletjies, pikant gegeur met net die regte knippie droë rissie, word versigtig met die houtlepel ingenestel tussen die uie en die knoffel. Die geure laat haar katmond water.

Die oopmaak met die trekring bo-op die blik fyngekapte tamaties laat wel haar ore in die rigting van die stoof draai. Nog sê sy niks. Dit klink soos die oopmaak van die peperduur klein blikkies katkos, maar sy weet dit is nie. Sy kyk net na Mi met beskuldigende oë: “Sy kos voor myne?”

Jy kan jou horlosie stel met Cleopatra se kostydpresisie en haar kom plaasneem by haar kosbakkie. Elke dag op dieselfde tyd. Halfses wil sy eet.

Mi buk om die bakkie op te tel vir die kat se kos. Cleopatra gee haar ’n raps met die stert met godin-grasie. Sy staan op en koeksistervleg om Mi se bene. Sy begin spin en druk haar kop teen die vrou se voete. Dit is haar dankie-sê. Sy is tevrede. Sy kry kos en aandag voordat hy kom.

Cleo eet klaar, was haar gesig met haar voorpoot en stap swaailyf na die klerekas waar sy haar lêplek opsoek. ’n Ou blou trui van Mi tussen bekendenaam-hoëhakskoene onder in die kas. Dis haar plek van privaatheid. Haar skuilplek teen harde geluide en gevare. Daar kan sy haar rug op die wêreld draai. Daar kan sy dink oor wat sy sien en ervaar, of sy kan net slaap. Slaap is vir haar belangrik.

Mi strooi gemengde kruie en swartpeper mildelik in die pan. Sy rasper parmesaankaas fyn. Die frikkadelletjies dobber-dryf rustig in die lui tamatiesous, wat met elke minuut intenser aromas die kombuis instuur. Sy proe reeds Italië op haar tong. Olfaktiese herinneringe aan ’n stewelvormige land hardloop in verskillende windrigtings deur haar geheue. Die land van sensoriese ervaringe en genietinge. Die reuke van herinnering word lewendig in haar.

Sy raak verlore in ’n onthoutog. Florence met sy kuns en beelde en reuke van ou kerke. Venesië met sy vuil water, gondels en blaasglas. Rome en Napels met die geur van pizza en die spontane klanke van opera-arias uit restaurante en huise. Capri met sy lemoen- en suurlemoenbome en talmende reuk van sitrusolie wat saam met jou bed toe gaan as jy die blare tussen jou vingers gekneus het. Die warm son van Toskane met laventel wat wild groei in die veld en langs die paaie. Die wyn wat jy enige tyd van die dag kan drink; dis lig en proe na son en donker druiwekorrels. Geel velde van sonneblomme en lowerryke wingerde langs die pad. Lang dun sipresse wat wagstaan soos Romeinse soldate van ouds langs die paaie. Die herinneringe en sigbeelde agter haar oë sing lofliedere van genot en liefde in haar kop.

Sy omhels die onthou van sy groen oë toe hy speels die laventelblomme tussen haar hare ingedruk het. Sy dink aan sy arms om haar; sy een hand wat haar hare uit haar gesig hou terwyl die wind speelspiets met hul omgaan op die bootvaart van Napels na Capri. Sy voel weer hoe hy haar stywer teen hom vastrek en haar liggies soen op die haarlyn in haar nek. Sy onthou die hoendervleis op haar arms en die son wat sy armhaartjies goud kleur. Sy roep die herinnering op van sy manlike reuk saam met die reuk van die see en die vissersbote om hulle.

Sy luister met onthou na die ongesproke klanke van die vreemde taal nog vars in haar ore. Sy lag saggies by haarself by die onthou oor sy lompe uitspraak in die restaurant, waar die kelner kopskuddend probeer het om hul bestelling te verstaan.

Sy onthou die hemp wat hy daardie dag gedra het; gekoop by ’n straatmark in Pisa naby die bekende skewe toring. Sy dink aan hul lawwigheid van poseer, al leunende om die regte hoek van die toring te kry, terwyl hy dit kammakastig regop druk. Hulle het alle pretensie laat vaar; was net toeriste wat lag en leef en geniet met hul minwerd Suid Afrikaanse rande.

Onder Juliet se balkon was hy haar Romeo; hierdie romantiese man van haar. Die liefde van haar lewe. Haar môre, haar middag, haar aand. Haar vreugde, haar lag, haar saamgesels en haar stilwees. Haar bestaan, haar menswees. Sy is geseënd; sy weet. Die Here was goed vir haar om vir haar hierdie goeie man te gee.

Sy teenwoordigeheid in haar lewe en in hul huis som alles op wat liefde vir haar beteken. Saam kan hul stil in mekaar se teenwoordigheid wees sonder om baie te praat. Hul deel gedagtes sonder om woorde te uiter. Soms raak sy bang dat sy te veel voel en te veel gee en te veel liefhet.

Hulle is twee mense in een. Hulle deel belangstellings met een siel en deel mekaar se liggame met genieting en oorgawe. Die soggens wakker word met sy slaapwarm lyf. Sy amoreuse manlikheid onmiskenbaar en dringend teen haar rug. Die gee en neem van mekaar tot intense genot en bevrediging. Sy gee toe om sport saam met hom te kyk. Hy gee toe deur kunsmarkte saam met haar deur te loop. Hul pret in die kombuis waar saamkook en opwas dat die seepsoppe spat deel is van hul dag. Hulle verlustig hul saam in balletuitvoerings en goeie musiek. Haar leemtes vul sy deur sy volheid. Hy verstaan haar liefde vir kuns en kultuur. Daarom was daar Italië vir hulle; Italië waar sy in liefde verwek is baie jare terug.

Vanaand maak sy sy gunstelinggereg. Italiaansgegeurde tamatiesous oor tagliatelle met klein frikkadelletjies. Die knoffelbrood gaan sy los vanaand. Sy probeer om brood uit haar dieet te sny. Sy wil altyd mooi bly vir hom. Vanaand is dit net hulle twee. Hy werk so hard en baie aande kom hy laat en moeg by die huis. Vanaand wil sy hom bederf en vir hom spesiaal dankie sê vir die voorreg en vreugdes van Italië – sy grootste geskenk ooit, met hul vyfde huweliksherdenking. Tyd saam met hom kan nie in geldwaarde gemeet word nie. Hulle moes spaar vir die vakansie: “Jy is meer werd as die geld, my lief” – sy woorde aan haar toe hy die vliegkaartjies vir haar wys.

Cleopatra kom lui aangestap na haar slapie onder in die kas en kokon haarself in haar eie wollyf op die bank voor die televisie in afwagting op sy tuiskoms. Sy weet hoe laat hy gewoonlik tuiskom; sy weet net hoe laat sy uit die kas moet klim. Sy wonder vir wie hy vanaand eerste gaan groet en teen hom gaan vasdruk.

Mi kom neem ook plaas voor die televisie; die afwagting werk aansteeklik tussen hulle twee. Milano het vanaand haar mooi rooi rok aan. Haar vel is goud gesoen deur die son. Sy het rooi lipstiffie aan en haar toonnaels is sexy rooi geverf. Dit pas by die warm rooi bloed in haar are en die rooi sous van die kos en die rooiwyn in die bottel. Sy wag. Cleopatra wag. Sy tuiskoms is die hoogtepunt van hulle dag. Vanaand wil sy Italië weer laat herlewe.

In die eetkamer met die gedekte tafel speel die CD saggies “O sole mio”. Sy gunsteling is die volgende snit. “Nessun dorma” – “None shall sleep.” In hulle huis is dar altyd musiek. Hy kan nie sonder musiek lewe nie. Hy is Calaf, il principe ignoto, die onbekende prins, wat met die eerste sien van haar verlief was op haar. Sy is sy prinses Turnadot van Giacomo Puccini se opera, so vertel hy graag aan hul vriende en familie. Saam met haar wil hy nooit slaap nie, maar altyd wakker bly – die lewe is te kort.

“Speel ’nessun Dorma’ eendag op my begrafnis,” het hy speels gesê terwyl hy haar lang hare om sy vingers draai. “Dan sal ek rustig in die hemel rus met die klanke nog in my ore. Ek sal droom van jou, my lief, en jy sal nooit alleen wees nie. Ek sal dit saggies saam met die engele in jou ore sing as jy nie kan slaap nie.”

Sy kyk op haar horlosie en bring dan die mooi keramiekbak met die kos na die tafel. Die kraakgroen slaai haal sy uit die yskas. Die parmesaankaas is in ’n klein bakkie saam met die lepeltjie wat hulle in Toskane gekoop het. “Kom ons eet die kos op die vliegtuig daamee,” het hy gespot, “want ek hou nie van die plastiekeetgerei nie.”

Dit word laat. Sy steek solank die kerse aan in afwagting. Sy draai die volume effens hoër. Sy is gereed vir sy tuiskoms. Haar liefde wag hom in.

Sy is honger. Sy neem die alleenbord wat voor haar staan. Sy neem ’n skeppie van die geurige kos. Sy strooi fynkasies oor. Sy neem ’n happie. Italië is nie op haar bord nie. Sy proe nie die son in die tamaties nie. Die straatlig voor die venster verloor vir ’n oomblik sy glans toe die wind die boomtakke voor dit verbysleep. Die hoenderfrikkadelletjies lyk soos wit motte sonder vlerke wat dryf in ’n bad van bloed. Die tagliatelle krul stadig op soos dooie wurms op ’n warm teerpad. Sy verloor haar eetlus. Die rooiwyn in haar glas proe vrank; dit mis die geur van sonskyn en druiwekorrels. Dit laat ’n bitter smaak in haar mond.

Waar is hy? Hy is baie laat. Die angs begin polsslae klop in haar nek; sy weet dit is nie ’n vreemde gevoel nie. Dié gevoelservaring maak hom deesdae meer gereeld tuis in haar hart en lyf. Sy weet nie waar hy is nie., maar sy weet hy sal kom. Sy sal nie beskuldigend na hom kyk nie; sy sal nie vra nie. Sy sal dít oorlaat aan Cleopatra. Cleo wat die “kyk” en stille stywerugafsydigheid vervolmaak het as hy weer eens ’n aand laat by die huis kom.

“Dit was die verkeer. Ek moes weer laat werk en die verkeer was baie erg; jy weet hoe dit gaan op die N1. My selfoon se battery het afgeloop; ek kon jou nie kontak nie.”

Hy hou haar liggies vas in sy aandgroet toe hy inkom. Sy ruik nie Italië aan hom nie. Sy ruik haar aan hom. Dit is seker soos “Verkeer” ruik, herdoop sy die sluipvrou in haar man se lewe met ’n nuwe naam.

As hy Cleopatra wil optel en groet, draai sy haar rug op hom en stap met stywe bene weg. Haar stert het ’n katterige en moedswillige piets in. Vir ’n oomblik is haar naels uit hul velskedes. Cleo ken die reuke en geure van dié huis en sy mense. Sy hou nie van ander reuke nie. Sy spring op die bed en saam keer sy en Milano hul rug op hom. Saam wonder hulle wat môreaand se verskoning gaan wees. Mi wil eintlik net saam met Cleo op die blou trui in die kas gaan lê. Sy wil skuil teen herinneringe en teen die liefde. Sy wil net slaap en nie dink en onthou nie. Sy wil haar sintuie van onthou in ’n ou blou trui versmoor. Sy wil Italië uit haar gedagtes smoor.

Hy staar na die plafon. Hy wil sy hand na haar uitsteek, maar daar is ’n yskoue marmerbrug tussen hulle. In Venesië het die brug ’n naam: The Bridge of Sighs. Hy sug en draai op sy ander sy; sy rug na haar.

Cleo voel die onuitgesproke emosie wat deur Mi jaag; net soos haar onstuimige hartklop wat sy hier teen haar sagte katlyf kan voel. Sy druk haar lyf met jammersê-intensiteit teen Mi se bene. Ons sal hom kan vergewe; ons liefde kan oorbrug, probeer sy met haar dierelyf sê. Gee hom nog ’n kans. Jy is lief vir hom. Onthou jy dan nie van geloof, hoop en liefde nie? Vergifnis is diep gesetel in die liefde.

Cleo kyk met naguilpupille na haar, haar blou oë groot en wyd in die nag. Sy slaap nie haar katslaap nie. Sy is te bewus van die foltering van gelaaide emosie in die kamer. Sy sien Milano lê ook met wydoop oë. Here, help my met vergifnis, pleit haar oë die donker nag in. Help my met verstaan. Help my met heelword.

Cleo met oë wat niks miskyk nie, sien sy oë is toe, maar sy weet ook hy slaap nie. Die slaap ontwyk hulle. Nessun dorma. None shall sleep. Niemand slaap nie.

Veraf in die agtergrond dreun die nimmerslapende Verkeer voort.

The post Nessun Dorma appeared first on LitNet.

Hester se Skattebolletjie

$
0
0

Dis skuins voor vyfuur. Die lig is stadig besig om die nag se donker weg te ruk en Hester kan die mossies buite hoor tjirp. Sy gaan nog ’n rukkie lê. Haar dag het nie rede tot haas nie. Daar is nie ’n kind of ’n man wat moet ontbyt kry nie. Niemand wat moet skool toe of werk toe haas nie. Net Buksie wat honger is. Sy is altyd honger.

Nou lê die klein bruin snip nog heerlik knus by haar voete, onbewus van die dag wat buite breek en die windjie wat liggies die wilger se takke teen die sinkdak laat skuur-skuur. Na ’n paar minute skuif sy die kombers af en voel-voel met haar voete op die grond vir haar pantoffels. Sy gaan maar ’n teetjie maak; die slaap is in alle geval nou weg.

Sy trek haar japon stywer om haar lyf waar sy buite op haar stoepie sit en wag dat die son deur die takke van die laning beur. Wat sal sy vandag tog doen? Die rose bietjie wegsny, die nuwe bolle wat Koos vir haar gebring het in ’n paar blikkies plant en dalk maar afstap rivier toe. Dit sal help om die tyd om te kry.

Hester skraap die laaste paar takkies en afvalblare van die rosies bymekaar en buk om dit in ’n emmer voor haar voete te gooi. Sy stap na Gert se wegrydrom wat buite op die sypaadjie staan. Ja, dis nou die nuwe ding hier met die baie probleme wat ons het. ’n Gehuurde vullisdrom, want jou gewone een se kanse om opgelaai te word vir wegry is skraal.

By die drom hoor sy ’n geritsel en ’n fyn geluidjie. Versigtig loer sy na die gras en takke wat binne lê. Daar in die donker is sowaar ’n piepklein voëltjie, skaars ’n dons op die lyf, net snawel en ogies.

Sy lig die bondeltjie lewe versigtig uit die drom, bekyk dit van naby en sit dit in haar voorskoot se sak. Buksie draai nuuskierig om haar rond en snuif-snuif teen haar bene. Hester gooi haar emmer se blare en takke in die drom en stap na haar kothuisie in die hoek van die erf. Sy vat die vrugtemandjie op die tafeltjie wat buite staan. Sit ’n stuk geskeurde koerantblaai onderin en gaan haal ’n paar stukkies lap uit die besemkas. Sy lê die nessie knussies uit en sit dan die weggooivoëltjie daarin.

Dit kos geduld en tyd om ’n bietjie ProNutro en water in die klein bekkie afgeforseer te kry. Maar Hester het daarvan oorgenoeg. Na ’n paar minute se gespook en spartel het die voëltjie iets voelbaars in sy krop. Nog net ’n druppel water dan kan sy rus. Sy sit die laaste bietjie pap voor Buksie se neus neer en dié verorber dit met een tongelek.

Sy gaan sit op die stoep om te rus. Rus, waaroor nogal? Dis al wat sy deesdae doen. Dit, en krieket kyk. Gelukkig kan sy darem nog krieket kyk. So word die lang dae minder alleen en stil.

’n Week later, nadat sy haarself twee keer uit haar eie huis gesluit het (hoe kry mens dit twee keer in een week reg?), is die voëltjie sigbaar ’n klein duifie. Die donse begin plek maak vir vere en die snaweltjie raak groter. Die rooi kraalogies volg haar oral waar sy haar draai en die bekkie is nie vir ’n oomblik stil nie. Hester meng nog steeds ProNutro, maar nou voer sy sommer bruin volgraanbrood tussenin ook. Parmantige klein duifie, dié ... Hans Donsie.

Die weke het maande geword en die klein duifie is nie meer klein nie en heet nou Skattebolletjie. Hy ry doodluiters op Hester se skouer, net waar sy haar draai maak. In die kothuis, deur die tuin; en as sy die dag besluit om dorp toe te stap, “ry” Skattebolletjie saam. “Hester, Buksie en haar mak duif,” glimlag die vrouens by die tuisnywerheid as sy straataf met haar mandjie en blougrys bosduif aangestap kom.

Sonnige somerdae het plek gemaak vir die geelbruin herfsblareval en die windjie het koeler begin waai. Buitelugmens soos sy maar nog altyd was, het Hester te laat, te veel in die koel aandlig vertoef. Die dokter het longontsteking gediagnoseer. Sy was verplig om binnenshuis te bly en die swakheid het haar vir lang tye in die bed gehou. Selfs die bietjie krieket wat daar op die televisie was, kon nie vergoed vir die son op haar vel en die gevroetel in die tuin nie. Hester het bleekwit en maer, maerder as wat sy reeds was, geword. Haar groot bekommernis was Skattebolletjie. Wat gaan van hom en Buksie word?

So skraap sy die krag en moed bymekaar en stap een Sondagvoormiddag met Skattebolletjie op haar skouer af rivier toe. Sy gooi vir hom krummels en mieliepitte op die plat klippe teen die kant van die rivier. Sit hom versigtig neer en staan treetjie vir treetjie terug. Skattebolletjie pik vraatsig aan die krummels en pitte en merk nie hoe Hester met betraande oë teen die oewer op verdwyn en oor die veld die paadjie terug huis toe uitsukkel nie.

“Ag, mag die Vader tog net gee dat hy leer om vir homself te kan sorg,” dink sy benoud en baklei teen die skuldgevoel en magteloosheid. Tuis sluk sy swaar aan ’n koppie rooibostee en klim dan maar weer met ’n swaar hart in die bed. Sy sluk haar voorskrifpille en wag vir die slaap om te kom. Dis so stil, so alleen, so bitter eensaam … Sy wonder oor Skattebolletjie. Gaan hy oorleef?

As sy oudergewoonte die volgende oggend met ’n swaar hand die kombers van haar koue voete afstoot, hoor sy die getik-tik teen die kamervenster. Sy sit regop op die bed en stoot die gordyne weg. Daar, ewe kontant, sit Skattebolletjie. Hy is terug. Hy soek kos. Buksie spring rats teen die venster op en hap, hap na die grys duif.

The post Hester se Skattebolletjie appeared first on LitNet.

Baaikaap

$
0
0

Die woord bicarb (bicarbonate of soda) het met so ’n lekker Amerikaanse inslag uit my Kapenaar-pa se mond gerol. 

Mammie het dit laat klink soos die koebaai-woorde van iemand wat oorsee vertrek vanaf Cape Town International-lughawe: "Baai Kaap!"

Daar was altyd baaikaap in die huis. Pa het sy eie spesiale boksie gehad. Hy het saans sy skoene bestrooi, want Mammie het gesê sy voete vrot soos ou kaas omdat hy nooit sy voete lug gee nie. 

Sondae het Pa dit gesluk vir sy sooibrand en om sy hele konstitusie te overhaul, want weer was dit Mammie: "Môre issit skool en djy ruik nog soos ’n kantien op wiele!"

Opgeklits met suiker en asyn was die konkoksie nét so effektief soos Eno’s Fruit Salts.

Mammie se boksie was vir haar doekpoeding – ’n sinsbegogelinglekker affêre vol dadels. Eenmaal ’n maand is die yskas daarmee uitgewas of het sy ons skoolhemde se krae met ’n pasta ingevryf en uitgeborsel. 

Dis pay-dag. Pa kom eers skemeraand huis toe met sy onderwyspelle. "Daa' kom hulle nou, Mammie!" Eks vroeër aangesê om wag te hou. Mammie wag die groepie in met hande op die heupe soon ’n grênd suikerpot.

Sy begin praat in tale. Pa se smile is windskeef. Hy hou ’n pakkie uit na haar, maar sy ignoreer dit. Mnr Middleton lig sy hoed en sê: "Hi there, Ray. As prepossessing as always!"

"Man, hou djou jawbreakers en djou joeniwaasitie-gedagtes vi' djouself! My moer is nou só suur – ’n hele pakkie baaikaap sillie eers help'ie!"

"University, Mammie!" probeer ek help, maar haar oë flits blou soos ’n poeliesvên se ligte. "Hou djy djou bek. Ék het djou nog laas leer praat!"

In die pakkie op die dressing table was nie baaikaap nie, maar ’n boksie Black Magic tjoklits.

Pa was weer safe tot die volgende pay-dag.

Wanneer ek koeksoda opklits bruis die verlange na ’n tyd wat was.

The post Baaikaap appeared first on LitNet.

Nuwejaar 1961

$
0
0

Die grootmense wag dat die horlosie oorslaan na die volgende jaartelling. Uit agterkele hoor ons: "Hêppieeeeee!" Straataf sing ’n groepie heimwee-liedjies met Lieberstein en Kommando Brêndie se nadruk. Dalk is dit die ding van "Auld Lang Syne", want ek voel ook weemoedig.

Dis Nuwejaar – dis piekniek innie bos. Uiteindelik vertrek ons met asse wat laag sleep ...

Lank voor ons voorbarige haan sy eerste kraai uitstoot draai oom Robert van die Kaap sy vloekgeel Zephyr se neus in die rigting van Populierbos. Misslierte hang nog in die voue van die Nieuveldberge. Die motor brul teen die Moltenopas uit – sy blink neus haastig op die spoor van die son.

"My kombers en djou matras!" Pa se kitaarklanke vul vroeg die bos. Wanneer die son begin te klim drink ons yskoue gemmerbier wat Ma uit ’n gorê in die rivierloop uitgevis het. Ooms en tantes kuier saam op bont reisdekens. Ek weet die stories wat oor-en-weer vertel gaan word sal nie oor Rooikappie gaan nie. 

Wanneer oranjekleur-ontploffings in die Weste die dag vaarwel toeroep, kring ons almal vir oulaas saam. Alles het verdubbel: nat handdoeke, pendorings in voetsole en skottelgoed. Ma het haar hele kombuis saam gepiekel.

"Forewwer en ewwer. My love will be trôe ..."

"Nee, jirre, jy sillie dooies opwek mit daai valsgeit!" lamenteer iemand. Dis ant Lokkie wat met ’n té hoë C weggeval het.

Die sonbesies het stil geword. Die nat kring rondom die sementdam is die enigste bewys van ’n dag se baljaar.

Die Kapenaars met hul grênd karre wil nie dubbele trippies maak nie. Ons word soos sardyne ingeprop. Met ’n grondvaal gesig teen die motorruit besef ek kleintyd die wonder van ’n Karoo-aand – onmeetlik stil met duisend handtasbare sterretjies wat aan die firmament skitter.

Die asse sleep nou éérs laag as ons die stofpad vat ...

The post Nuwejaar 1961 appeared first on LitNet.

“Dans met my broer ...”

$
0
0

Odysseus en Penelope deur Francesco Primaticcio

Elke jaar met sy verjaarsdag hou my broer Dawid groot paartie. Gewoonlik draai daar ’n dier op ’n spit, wat my elke jaar die hel in maak. Ek wil asseblief net nie die dier sien wat ek eet nie. Dawid en sy medevlieëniers is mal oor spitbraai, want dit bewys ’n sekere macho dinges. Die vuur word vroeg al gemaak deur die mense wat die spyseniers saambring. Ek sorg dat ek nie by is as die lam begin draai nie. Ook gooi ek ’n wye draai tot baie later, wanneer die eerste snitte op tafel verskyn.

By hierdie feesviering doen die vroumense niks. Hulle staan rond met hulle sletsappies en kaleidoskopiese naels, rooi lippe en lang hare. Soms lyk die versameling jong vroue vir my of almal uit dieselfde modetydskrif hulleself aanmekaarsit. Mollig of maer, almal wil soos Victoria Beckham lyk, sowaar. Seker omdat my broer Dawid en sy maters sulke Brad Pitt lookalikes is.

Ek laat my bloot deur familielojaliteit na hierdie paarties toe kom. Ek en Dawid weet dit nie vir ’n feit nie, maar ek dink hy dink ook ons ma het rondgeslaap. Ons verskil verder van mekaar as William en Harry daar van Buckingham-paleis.

Ek is ernstig en diep van aard. Dawid is ’n vlieënier in diens van een of ander ryk sjeik. Hy, Dawid, rol in die geld. Dit sien mens aan die silwer Porsche in die oprit en sy meisies. Meisies wat blykbaar ook nie skaam is om uit te haal en te wys nie. Soos vanaand weer. ’n Godin uit ou Griekeland is aan Dawid se sy vasgeplak asof hulle ’n driebeenresies gaan aanpak.

Ek hoor haar naam is Anna. Toe ek my tweede rum en Coke verby is, word Anna al hoe mooier. Ek begin my verbeel ek is Odusseus wat aan Penelope belowe het hy gaan net vir drie jaar oorlog toe om Troje te beskerm. Toe kry hy mos vir Calypso beet en bly vir tien jaar weg. Hulle het mekaar in die spelonke rondom Troje elke aand met hulle vleesvuur verteer totdat hulle in mekaar se arms uitgeput kon lê.

Die musiek het begin en Dawid en Anna vat die vloer op die patio langs die wakker kole van die spitbraaivuur. Heel gepas bons Dire Straits se “The sultans of swing” oor die luidsprekers. Ek hou van die musiek en begin self die ritme in my lyf voel, maar dis Anna, o jislaaik, Anna. Sy rol haar heupe met arms na die sterre bo uitgestrek. Vorentoe en agtertoe knak daardie pelvis, dan weer om en om in ’n onsigbare hoelahoep. Twee passies links en twee passies regs, dan met skuddende skouers vorentoe sodat haar borste net-net op Dawid se bronstige borskas speel.

Ek druk hard op my gulp met my glas in albei hande om my ereksie op sy plek te probeer sit. Nou weet ek ook waarom Salome haar ou stink pa so betower het dat sy enigiets kon vra. As dit ek was, het ek vanaand gevra vir Dawid se kop op ’n skinkbord, verduiwels. Die ander paartjies dans gewone vas of los en effens weg van Dawid en Anna. Ou Dawid maak die gewone bewegings, maar dis Anna wat die vloer steel. Kort-kort gee iemand ’n wolwefluit of klap hande en hits die twee aan. So gaan dit een na die ander song.

Om so ’n vrou te vang is ’n kuns, glo my. Jy sal haar nooit kan verlei as sy duidelik so tevrede is met haarself en haar lewe dusver nie. Dit is onmoontlik. As ’n man so ’n vrou wil oorrompel, moet hy twyfel en onrustigheid by haar laat posvat. Sy moet begin dink sy mis iets. Plant by haar die saadjie van ongemak, van ’n gemis in haar lewe en ontevredenheid met haar daaglikse roetine. Sy moet veral oor haarself begin twyfel sodra jy skimpe gooi dat sy baie opwinding mis as sy voortgaan soos sy is. Nog beter, laat haar glo dat sy haar jeugdrome nog nie uitgeleef het nie. Haar lewe tot nou toe is eintlik saai en vervelig. As jy dit kan regkry, maak jy ruimte vir jouself en jou voorstelle.

Vroumense wat juis dink hulle is bestand teen mans soos ek en nie verleibaar is nie, val nogal die maklikste. Dit verg egter baie geduld en dikvelligheid aan my kant. Sy moet begin glo net ek kan haar lewe volmaak maak. Buitendien is ek altyd beskikbaar en daar vir haar – nie die hele helfte van die jaar soos Dawid iewers in die wolke nie.

Ongemak en twyfel is soos pyn en angs. Daardie twee is uiters noodsaaklik om die plesier van die ontlading wat uiteindelik sal volg, onvergeetlik te maak. ’n Man moet leer om met sjarme met ’n vrou te werk. Sjarme, glo my, is versoeking en verleiding sonder seks. Dít kom later.

Ek, Hans van Eeden, ken die speletjie. Hoewel ek heeldag en elke dag agter rekenaars sit en die nerd-dinge doen, ken ek elke uithangplek in die stad. Daar oefen ek.

Mens staan alleen by een van die hoë tafeltjies of met een elmboog op die kroegtoonbank. Verkieslik waar jy die deur kan dophou. Hier van nege-uur saans kom die vroumense aan. Altyd twee-twee of in giggelende groepies. Dan moet jy sorg dat jy een se oog vang. Baie meisies het al vir my gesê ek is ’n goeie luisteraar. Baie van hulle het al ’n oorlas en pes geword totdat ek geleer het om nie te gou my selnommer uit te gee nie. Ek gee dit net vir die enkeles wat my interesseer. Maar dit is nie wat ek soek nie.

Ek soek ’n vrou soos Anna.

Sy staan nou alleen by die dranktafel. Dawid het om die hoek van die huis verdwyn. My hele wese gil dat dit nou my kans is om met Anna te gaan praat. Ek haal diep asem, trek myself regop en ... en daar is Dawid demmit weer by haar. Hy trek haar met een hand dansvloer toe en wink met sy ander hand se vingers dat sy moet naderkom. Anna en Dawid dans nou binneboud op Dirty dancing se “I had the time of my life”. Ou Dawid wieg lekker met Anna se mik op sy bobeen asof hy Patrick flippen Swayze is. Ek gaan gooi vir my nog ’n rum met baie ys en min Coke.

Ek weet halfpad deur die voggies presies wat ek sal doen. Ek kan nie dans soos die ouens hier voor my nie, maar ek kan skryf! Ek sal vir Anna ’n e-pos-brief skryf. Ek kan my ereksie verwed dat Anna nog nooit so ’n brief sou ontvang het nie. Sodra sy my brief lees, sodra die bittersoet opium van my woorde in haar bloed beland, sal slegs ’n woord van my genoeg wees om haar liefde te laat oorloop ... Ja, ek moenie persoonlik op haar aandag aandring nie – dit sal net haar ekstase demp. As ek, geheime, naamlose bewonderaar slegs in die woorde teenwoordig is, het sy tyd om van my te droom. Sy sal wonder: Wie is hierdie wonderlike mens? Stadigaan deur my briewe sal sy na my begin hunker. Miskien sal sy my dalk ook begin beskou as ’n meer universele held soos Odusseus wat net lewe om haar lief te hê.

In ’n brief, met woorde, kan ek ook meer waag; in my briewe kan ek my aan haar voete neerlê op ’n dramatiese en romantiese manier. Iets wat totaal simpel sou wees as ek dit in lewende lywe moes doen. Nee, in lewende lywe sou ek vir ewig die illusie dat ek haar reddende en aanbiddende held is, bederf ...

In die geheel gesien sal mooi briewe altyd nog ’n kosbare indruk op die tere siel van ’n vrou maak; die dooie woorde in ’n brief het deur die eeue bewys dat dit meer invloed het as die gesproke woord. So baie dinge kan skeefloop as mens praat. Dink net die gestamel of totale stilte weens asemnood of misverstande. Nee, ’n brief is ’n geheime vorm van kommunikasie; die skrywer bly meester van die situasie en hoef nie gebuk te gaan onder iemand anders se reaksies nie ... Ja, ’n meisie sal beslis verkies om in privaatheid en alleen die soetheid van my bewondering vir haar in my woorde te ervaar. Dink net, sy kan oor en oor my brief lees. Natuurlik sal sy die erotiese ondertoon van my begeerte na haar snap. Al die mooi woorde, die uitlokking en verleiding sal nie op haar vermors wees nie. In eenvoudige taal sal ek haar vertel van my onderdrukte hunkering na haar. Dit kan vir haar ’n toevlug word as sy eensaam is, ’n warme gloed op ’n koue aand ...

Die musiek het intussen na Bruce Springsteen se “Tunnel of love” geswaai. Een van die meisies kom volborstig in my rigting nader. “Wil jy dans?” Sy is effe onvas op haar wighakke en haar lyf kry amper die ritme van die tromme reg. My bril wasem dadelik toe ek met moeite uit die plastiekstoel probeer opstaan waar ek vir hoe lank al vasgenael sit en droom.

Ek wil nog antwoord, toe is sy weer weg en probeer ’n ander ou aankeer. Almal dans nou, sien ek. ’n Skielike dors pak my beet en ek gaan soek yswater by die dranktafel. Niks.

“Hei! Hier is jy!” Dawid.

Hy leun by my verby en haal twee biere uit die emmer met ys. “Drink tog saam met jou broer ’n bier, my ou!”

Ek vat die koue bottel, skroef dit oop en sluk dorstig. Die lewe is ’n dol die aand is ’n mooi die meisies is lied en ek is verlief. Dawid het my om die skouers beet. Hard druk hy my vas, want hy weet seker as hy my los, gaan ek val. Hy beduie met sy bottel oor die mense se koppe.

“Anna! Anna! Anna!” roep hy oor die hoppende dansers se koppe.

Sy staan voor my. Sy vee die sweetdruppels op haar bolip af; haar borste beweeg vinnig op en af. Sy lyk asof sy ’n wedloop afgelê het om by Dawid te kom. Haar oë is groot en donker en blink en vasgepen op sy gesig.

“Anna, kom hier.”

Sy staan nou byna teenaan ons.

“Dans met my broer ...”

The post “Dans met my broer ...” appeared first on LitNet.


Ocean

$
0
0

“I want to change. Tell me how to change.”

“Why do you want to change? You sound unhappy. Are you lonely?”

“Yes, sometimes I can’t get out of bed. This week was a good week, though. I just want to be different, I guess.”

“How do you keep busy?”

“I go for long walks. I read books. I have a journal. I take photographs.”

“What do you take photographs of?”

“People. Animals, mostly dogs and their owners. I don’t have a dog. Dogs inspire me. They’re very loyal, very loving, even to people who do not love them back. I take pictures of nature. Table Mountain.”

“What about doing something different? Change your routine. Go to the beach for a long walk.”

“I’m not brave like that. Too many teenagers around.”

“You walk on the mountain?”

“Yes, I walk on the mountain. I like being around the tourists.”

“Why do you take pictures of people who are depressed? Are you depressed? No boyfriend?”

“No boyfriend. Although, maybe if I had a boyfriend I wouldn’t be so depressed.”

“Don’t you want a boyfriend? Every girl wants a boyfriend, or maybe a girlfriend.”

“No. Oh, no, I don’t want a boyfriend. I’m not gay, even though I thought I was in high school.”

“What’s wrong with you? Do you think that there’s something wrong with you?”

“That’s a good question. Oh, everything. I don’t think you have that kind of time.”

“Are you bitter?”

“I don’t know. If you think I should be on medication, perhaps I should go and see a psychiatrist.”

“I’m not a qualified therapist.”

“But, you’re saying that perhaps antidepressants might help.”

“It can help. I’m only saying that it can help, perhaps in your case. Antidepressants have helped other young women your age.”

“By the way, what’s your name? I’m Julia.”

“I’m Joan.”

“Are you a mother? Are you a good mother? My mother wasn’t a good mother.”

“Yes, I am a good mother. I love my children. I love my husband, but this phone call is about you, so let’s talk about you. What’s troubling you, dear? What other troubles do you have?”

“Can you tell me how to get to Paris? Can you tell me how to make people like me?”

“Oh, dear. You want to go to Paris. I don’t understand. Do you have friends, dear? Speak louder. I’m a bit confused about what you’re talking about now. Do you think you need medication? Maybe what you really need is a holiday, to go away and live a little. Can’t you go somewhere? Don’t you have family?”

“I don’t have that kind of family.”

“What are you going to do for Christmas?”

“What I mean to say is that I do have family, but we’re not close like that. I wouldn’t want to impose on anyone. My siblings – I have a brother and a sister; well, they have their own lives. They’ve made peace with me, but there are boundaries. They have children, and I’m a child, too. Even the doctor calls me girl. I have a sister, but we’re not close. Christmas, my brother will visit with his family. Who all is coming, well, just close family. Wife, son, twin daughters. My sister won’t make it this year. She’s going to Prague.”

Julia ignores the purple bruise on her arm. Heaven knows how that happened. She ignores the hungry dogs in the yard that have to be fed, her hands, her belly fat. She ignores the sound of an oncoming train. Ignores the laundry that has to be done, the dirty dishes in the sink, the sticky linoleum floor, the countertop that needs to be wiped down. Instead, she lifts the telephone to her ear. Makes herself comfortable. She knows in advance to prepare herself. She doesn’t know the face of the person she is going to speak to. Anyway, they’re anonymous. This suits her personality. She can hear (instinctively) whether it is a man’s voice (distinct-gravelly, heavy-gritty-like, powerful), or a woman’s (soft like her grandmother’s, soft like molasses).

She will think of these counsellors (men or women) in bed. Wonder whether they are sad, lonely, unhappy and Tolstoy-dysfunctional in their own way. She wonders about their own psychological framework. Wonders whether they are evil or good, married to evil or good people. Are they separated or divorced, with playful small children who eat up all their lovely time, or do they have moody teenagers? Is there a highly intelligent, painfully shy teenage daughter who finds herself in the drama club, a teenage daughter in the picture who has trust issues or abandonment issues, who finds that she can’t stop eating and putting her finger down her throat? She remembers what she was like as a moody teenager.

Always writing in her journal. Bulimic. Chubby, with pimples. Unpopular. Always picked last in gym. She thinks of Durban, then. Pietermaritzburg, to be exact, where her father’s old friend Dharam Jugernath lived with his criminal lawyer son, married to a doctor. She thinks of the flash floods that made the news one evening not so long ago. The ocean seemed to spill over into streets. Traffic came to a standstill. People were marooned. Told to stay at home – but, was home all that safe, as it was cracked up to be, she wondered.

She gravitated, then, after her phone call, to the television. Picked up the remote, but nothing good was on. She searched the channels for a wildlife documentary or political show. Her hand lingered over a bowl of pistachios.

Afterwards, in the bath, she would think of the person whom she spoke to in a neutral tone of voice, devoid of attitude, outspokenness, youth (and not because she needed them, but because she just wanted to clear the air between them, she guessed). She turned the light on in the rooms of the house as day disappeared. Put the kettle on. Ate a chocolate bar. Licked her lips when she was finished with it. Imagined herself with a good bottle of red wine (always red to suit her mood, she guessed), in a restaurant with close friends, celebrating her birthday. Going out to a club afterwards. Not like this. Not alone. All her life (even when she was a child), she had been an introvert. Later, much later, after hours have passed, she finds herself in front of the television again.

“I want to change. Tell me how to change. Tell me how to get to Paris.” Julia could tell the woman at the other end of the line had now lost interest in their telephonic conversation.

The post Ocean appeared first on LitNet.

Om ’n moesie te vermoor

$
0
0

1. Kry ’n garingdraad of ’n dun toutjie. Vlos werk ook.

“Sy wil trou,” sê hy terwyl hy sy sigaret in die bedding tussen die tiemie en die woestynroos dooddruk.

“En jy?” vra ek.

Hy forseer die stompie in die grond in en draai die oorblywende stukkies tabak uit die stompie. Hy boor die res in die klei in. Krap dit toe sodat die tuinier nie die bewysstuk sal sien nie.

“Ek weet nie.” Hy kyk skuldig op. Hy rook mos nie eintlik nie.

“Is jy lief vir haar?”

Hy kyk af na sy skoene. Die vellies waarvan sy nie hou nie. Hy speel met die veters. Die vellies waarmee hy droom om eendag op sy eie grond te loop.

“Ja?”

Ek steek nog ’n sigaret aan. Bied nie vir hom aan nie.

“Wil jy die res van jou lewe saam met haar spandeer?”

Hy pluk-pluk aan die veters met sy regterhand. Sy linkerhand hang verleë oor sy knie. Sy groot vingers sukkel met die knope. Hy wikkel dit los en trek aan die dubbelstrik. Hy ryg die veters stadig uit. Deur die gat, oorkruis. Ryg. Deur die volgende gat. Hy vinger dit los en trek dit met lang, stadige bewegings deur die gaatjies. Skuur en klik dit dan glippend deur.

Ek trek die rook diep in.

Hou dit in en kyk na die riempie wat al langer word.

Die veter ontsnap deur die laaste gaatjie. Ek draai my gesig weg en blaas uit.

Hy trek sy skoene uit. Sokkies ook. Hy stap met sy kaal voete oor die gras. Die skoene gehaak aan sy voor- en middelvinger. Dou en blare klou aan sy voete. In die hoek van die tuin maak hy die groot vullisdrom oop en gooi sy vellies daarin. Hy draai om en hang die veters om sy nek.

2. Vind die moesie wat jou pla en vat dit vas tussen duim en voorvinger. Trek dit styf om die nek te ontbloot.

 “Tre-e-e-e-e-e-e-e-e-k!” bulder hy.

“Maar my donner, Herman, ek kan nie méér trek nie.” Haar hande is rou. Die tou vreet in haar vel in.

“Nog net een grote, Valery. Amper daar!”

Hy klink onnatuurlik kalm, dink Valery terwyl sy op haar tande byt. Hoekom hy nou in dié weer wou uitgaan, weet nugter alleen. Maar hy wou die pomp uit die rivier trek voor die groot waters afkom waarvan Rooi Piet bo in die Poort hulle gewaarsku het voor die lyn uitgesny het.

“Jou moer!” skree sy. Die woede gee haar krag en sy wen nog twee meter.

Die reën swiep teen haar vas met die geweld van haelkorrels. Sy probeer haar gesig wegdraai om beter te sien, maar haar hare hang slierte oor haar gesig. Sy buig vorentoe en vee haar gesig teen haar voorarm om die water en hare uit haar gesig te probeer vee en verloor amper haar balans. Sy gly ’n meter rivier toe.

“Komaan, Val!”

Sy stem word weggewaai deur die wind en die rivier se gedreun. Sy kop verdwyn onder die water. Sy skop weer vas en leun met al haar gewig agteruit.

Sy is tot by haar enkels in die modder. Sy skop ’n klip raak en herwin weer haar posisie.

Sy boor haar hakke in soos sy die toutrekspan altyd sien doen.

“Komaaaaaaaaaaan!” skree sy en trek met al die krag wat sy het en nié het nie.

Sy wen nog ’n paar treë.

Sy hoor hom roep.

Sy kyk nie op nie. Trap net dieper vas en leun. Hy sal flippenwil nie weer vir my sê om gewig te verloor nie, dink sy terwyl sy wens sy was swaarder.

As sy maar net naby die bakkie kan kom, kan sy die tou aan die bakkie vasmaak en dan kan sy hom maklik uittrek.

“Valery?”

Sy stem klink nie meer so sterk nie.

“My flip, hou vas Herman. Hou …” – sy steun en stu met nuwe krag – “… vas! Hou vas, Herman. Jy gaan my. Nie. Weer. Rond. Shunt. Nie.” Met elke woord skop sy haar hakke in en trek.

“Ek gaan jou uitkry!” skree sy.

Sy hoop hy kan haar hoor. Die water dreun soos ’n diesellorrie met die duiwel se voet op die pedaal.

“Ons kan dit maak werk. Ek sal jou uitkry!” Sy leun terug en neem eers ’n paar asemteue. Sy het die tou om haar gewrig gedraai. Dit voel asof die geweld van die water haar arm uit sy potjie gaan ruk. Of haar saam met hom in die rivier gaan intrek.

Sy sien Herman se kop op en af dobber. Dan verdwyn hy.

“Jy gaan dit nie aan my doen nie. Hou. Vas. Hou vaaaaas!” Met elke woord wen sy ’n kwart tree. Sy kan nie meer haar hande voel nie. Sy voel hoe haar regtervoet in die modder begin gly.

“Nee! Nee, jy vat hom nie vandag nie!” skree sy vir die rivier, vir die wind, vir die reën.

“Nie. Van. Dag. Nie!”

Haar voet skop vas teen ’n klip.

Sy sien weer sy kop bo die branders.

“Val?”

“Hou!”

Haar bene bewe van inspanning. Nog net so vyf meter, dan is hy deur. Nog net vyf meter. Sy beur met nuwe moed. Sy weet nie waar sy die krag vandaan kry nie, maar sy sou ’n bakkie kon oplig met die adrenalien wat deur haar pomp.

“Her...maaaaaaan!”

Die tou gee skiet en sy steier agtertoe en val op haar stuitjie. Sy sit regop en kyk na die rivier wat grommend voortstu.

Sy sit met haar bene in ’n driehoek voor haar. Alles is vol modder. Die reën swiep steeds nypend.

Sy kyk af. Die tou hang slap om haar gewrig. Haar hande is vol bloed. Sy is rou.

3. Maak ’n strop of ’n lus. Sit dit om die moesie se nek.

“Druk, meisiekind.” Sy druk die verpleegster se hand dat die vleis wit uitpeul.

“Nie net my hand nie, kind. Druk! Die baby moet uit.”

Op Grey’s Anatomy het dit seer gelyk, maar nie só seer nie.

Dit voel asof alles oopskeur.

Sy skree nie.

“Kom, kindjie. Kom. Nog ’n laaste druk. Daar! Daar, ek sien die koppie. Hier kom hy, hier kom hy. Mooi, meisiekind, dis amper verby.”

Sy voel die verlossing. Sy voel hoe die lewe uit haar vloei.

Sy sien die verpleegster met die bondeltjie in haar hande. Dis vol slymerige ghwelle. Dit huil nie.

Sy huil nie.

Die naelstring is om sy nek.

4. Trek styf. Wag. Tot dit afval.

Daar is ’n groot rooi strik om die klein swart boksie.

“Shemeeze …?”

Mariska sak af op haar knie.

Haar gesig opgedraai asof sy na die maan staar. Haar arms rank uit boontoe met die vrug wat aan die bopunt pryk.

“Shemeeze. Ek is lief vir jou en wil die res van my lewe saam met jou spandeer.”

Sy maak die strik los en lig die boksie se deksel stadig oop.

“Ek … ek … dit …”

“Sal jy, Shemeeze Abrahams, met my trou, asseblief? Ek wil die res van my lewe saam met jou spandeer, elke dag saam met jou begin en elke dag saam met jou afsluit.”

“Mariska, ek … sjoe … dis … unexpected.” Shemeeze se een hand is om haar voorkop gevou asof sy koors het en haar eie temperatuur meet. Die ander hand is op haar heup. Sy wieg van een been na die ander.

Mariska glimlag en kyk liefdevol na Shemeeze se ongemak. Sy het niks minder verwag nie. Sy is so bly dat sy alles ’n geheim kon hou en dat Shemeeze niks vermoed het nie. Die aand het perfek uitgewerk. Die sonsondergang op Tafelberg. Die ete daarna by De Doorgang. Die rit soontoe tussen die wingerde. Die windlose, sterbestrooide aand. Selfs ’n verskietende ster. Die strykkwartet op die stoep onder die prieel. Of eerder, die stryktrio. Die tweede violis het ’n maagvirus en is sedert die voorgereg in die badkamer, so nou is dit seker ’n stryktrio.

“Mariska. My family. Dad. Jy weet tog. Hy sal dit nooit vat nie. Hy sal my uit die huis uitsmyt.”

Mariska druk die boksie weer vorentoe.

Shemeeze vat dit uit Mariska se hand en kyk vir die eerste keer na die inhoud. ’n Sleutelhouer is in die ringgleuf.

“’n Keyring?” lag Shemeeze verlig. “Waar het jy die ding gekry – in ’n lucky packet?”

Sy haal dit uit en pas dit aan haar vinger. Dis heeltemal te groot.

“Moet ek nou ’n keyring dra vir ’n ring? Waar’s die bling?” skerts sy.

Mariska staan op en vat Shemeeze se hande in haar eie. Sy trek haar teen haar vas.

“Jy is reg. Daar kort nog iets.”

Die kontrabasspeler vryf haar oë droog.

Mariska druk haar hand in haar broeksak en soek rond. Sy haal ’n sleutel uit en hou dit tussen duim en wysvinger in die lug.

“Wat is dit? Ek bedoel, ek kan sien dis ’n sleutel?”

“Dis die sleutel vir ons nuwe huis. Wel, dis nie ’n huis nie. Meer van ’n flat, maar dit sal ons plekkie wees,” verduidelik Mariska.

“Mariska, ek kan nie.”

“Jy kan uittrek by jou pa’le. Ons kan nou wees wie ons is. Jy is nie meer ’n kind nie, Shemeeze. Dis jou lewe. Hulle kan nie langer vir jou voorskryf wat jy met jou lewe doen nie.”

Die vioolspeler speel ’n vals noot.  

“Mariska.”

Shemeeze neem die sleutel uit Mariska se hand. Sy haal die sleutelhouer van haar vinger af en sit die sleutel daaraan. Stadig ryg sy die sleutel deur die metaalring. Sy sit dit terug in die boksie en maak dit toe.

“Mariska. Daar is iets wat ek al heelaand vir jou wou sê.”

Sy sit die boksie terug in Mariska se hand en vou haar eie oor dit.

“Ek. Dad.”

Sy kyk op na die sterre.

“Shemeeze?”

Sy kyk uit oor die wingerd. Kyk op in Mariska se oë.

“I can’t do this.”

“Wat bedoel jy?”

“Ek kan nie so aangaan nie.”

“Hoe bedoel jy ‘só’?”

“Ek bedoel. Ek trou volgende naweek.”

“Met wie?!”

“Die seun van my uncle se beste vriend. Hulle bly in Jo’burg.”

“Oh, come on, Shemeeze. Ons bly mos nie meer in die friggin’ Middeleeue nie. Niemand kan jou forseer om te trou nie. Dit werk nie so nie. Jy het regte. Dis ’n vry land!”

“Ek het self besluit.”

Mariska se mond hang oop asof sy in die middel van ’n lagbui gevries het. Sy skud haar kop.

“You’re kidding me!” Sy begin op en af verby Shemeeze stap. “You are kidding me.”

Die violis se strykstok val op die stoep.

“Ek weet nie wat om te sê nie.”

Die tjellis het ophou speel.

“Ná alles wat ons deur is? Ná al die baklei om erkenning te kry? Gaan jy net so opgee? That’s it? Net so?” Mariska stap op en af en vee oor haar gesig.

Die kontrabasspeler se eelt begin bloei.

“Net so? This is it? No fight? Hy kan dit nie doen nie!”

“Mariska, asseblief. Moet dit nie moeiliker maak as wat dit is nie …”

“Maar ek het jou lief!”

“Ek mag nie.”

“Shemeeze, dink mooi hieroor. Asseblief.”

“Ek het. Dis al waaraan ek dink. Ek kan nie meer so leef nie.”

“Hoe leef nie?”

“Ek kan nie as outsider buite my family leef nie.”

“Maar ek het jou lief.”

“Mariska ...”

Shemeeze stap na die violis se musiekstaander. Sy skeur die bladmusiek van die laaste lied uit en vou dit op.

Sy stap terug na Mariska en vat haar gesig tussen haar hande vas. Sy soen haar liggies. Haar lippe huiwer voor sy terugtrek.

“Ek is jammer.”

Sy maak die boksie oop en sit die bladsy by die sleutel, maak dit toe en bind dit vas met die rooi lint.

The post Om ’n moesie te vermoor appeared first on LitNet.

Alex

$
0
0

Alex het nie die see ingestap nie.

Ek en Alex het vriende geword in standerd vier (oftewel graad 6). Hy het nie ver van ons af gewoon nie. Ons het saam skoolbus gery en soms met die fietse skool toe gegaan. Veral die dae wanneer daar krieketoefening was. Hy was ’n natuurlike en begaafde kolwer. En kon ook boul en paaltjies hou. Ons het later saam vir die hoërskool se span gespeel. Hy het byna altyd lopies aangeteken, tot vyftigtalle toe en een keer ’n honderdtal. Ek het nooit meer as drie lopies nie, en meestal nul, aangeteken.

Alex was ’n vriendelike, hartlike mens. Nie aggressief of laf nie. Altyd ook in iemand anders belang gestel, uitgevra en geluister. Hy was gewild. In standerd 6 het Carl Weber drie van ons na sy huis op Bettysbaai genooi: dit was ek, Alex en Rassie. Ons het in die kloof opgeloop en in die waterpoele geswem. Die huis het na strooidak geruik en die kos was heerlik. In die aand het ons bordspeletjies gespeel.

Toe tref die blou hond ons albei. Alex se suster, Lynette, wat al op universiteit was, word met erge depressie gediagnoseer en in Herfsland Psigiatriese Hospitaal opgeneem. Dieselfde gebeur met my ma – maniese depressie. ’n Mens sou eers later ’n beter begrip kry van die oorsake daarvan. Alex se pa, ’n professionele man, het aan petidien verslaaf geraak, omdat hy nie kon slaap nie. My ma het ’n histerektomie gekry en ineengestort nadat sy vir meer as 30 jaar die rol van die perfekte predikantsvrou moes speel.

Die nawerking van hierdie gebeure in ons gesinne was dalk subtiel, maar vernietigend in my en Alex se lewe. ’n Mens besef dit nie eens altyd nie, maar daar kom ’n angs oor jou, so asof jou ankers weggeruk is. Daar is gapings en leemtes en vrae. Net die gedagte aan ’n psigiatriese hospitaal was vreesaanjaend. Jy besoek jou ma in die hospitaal, maar sy herken jou skaars.

Dit was glo vroegoggend dat hy gaan swem het. Maar hy het nie die see ingestap nie.

Op die bus eendag skool toe, het ek in ’n swak oomblik van solidariteit vir Alex gesê: “Ja, daar is ons twee nou, die een se suster en die ander se ma in ’n malhuis.” Dit is nie goed ontvang nie. Kort daarna is eers ek en toe hy ook Herfsland toe – ek met depressie en hy met iets wat later skisofrenie sou word.

Later jare het ek en hy in ’n groep van pasiënte beland wat as universiteitstudente mekaar se lief en leed gedeel het. Alex het nie baie gepraat nie. As hy iets probeer sê het, was dit blikkerig en onlogies. Hy het egter tog in ’n biblioteek werk gekry.

Sy liggaam is nooit gevind nie, anders as met Ingrid Jonker.

Hy het op ’n dag net nadat hy mondig geword het, van Twee Pieke se vierde vloer afgespring. Wonder bo wonder beland hy in digte bos vol struike en breek net sy arm. Ons ander het nogal agter sy rug hieroor gelag, miskien uit ongemak oor wat kon gebeur het. Niemand sou Alex wou dood sien nie.

Ek het hom die laaste keer in die see by Hermanus gesien. Ek was in die water toe ek hom so 40 meter van my af die see sien inkom. Hy het ’n paar keer probeer branders ry en toe is hy uit strand toe. Hy het gelukkig gelyk. Ek het hom nie gaan groet nie. Waarom nie, weet ek nie. Miskien verleentheid, miskien die vrees dat hy my nie sou herken nie. Drie jaar later het Alex by Hermanus verdwyn.

Maar Alex het nie die see ingestap nie. So sê hulle.

The post Alex appeared first on LitNet.

Sprokies in Kaaps: Rooikappie ennie wolf

$
0
0

Skildery deur Carl Larsson, 1881 | Wikimedia Commons

Die Broes Grimm se sprokiesvehaal vetaal en angepas deu Olivia M Coetzee

Een dag lank lank geliede was daa ’n soet en kleine dogtetjie. Amal wat haa gesien het, het van haa gehou, maa die een wattie mieste van haa gehou het, was haa ouma. Haa ouma hettie mee gewiet wat om haa kleinkind nêks te gie nie. Maa eendag toe gie sy vi haa ’n kappie wat gemaak was van rooi vêlvet. Ommat dit haa soe lekke gepas het en ommat sy dit elke dag gedra het, het amal vi haa Rooikappie beginte noem. Een dag toe sê haa ma vi haa: “Rooikappie, waa is djy? Kô, vat die goed! Hie is ’n stuk koek en ’n drienk. Varrit daa na jou ouma toe. Sy is siek en voel glattie lekke nie, ennie koek ennie drienk sal haa bieter lat voel. Gedra vi jou en sê vi haa ek stuu al my liefde. En moenie onnorige draaitjies loep innie bossie, en bly oppie bos se paadjie, wan netou haak of val djy oor ’n klip en dan briekie glas. En dan wat gan djy dan kan vat vi jou siek ouma?”

Rooikappie het toe vi haa ma beloewe dat sy na haa sal luiste en haaself sal gedra. Die ouma het diep innie bos gebly, dit was soe ’n halfuur se stap vannie dorpie af. Toe Rooikappie by die bos in gestappit, toe sien Wolf vi haa en hy stap toe oo na haa toe. Maa Rooikappie hettie gewiet watte gemôs van ’n dier hy wassie en sy was toe nie bang vi hommie.

“Hallo, Rooikappie. Dis ’n mooi dag vedag, nuh?” smilie wolf toe met Rooikappie.

“Ja, Wolf,” sê Rooikappie.

“Rooikappie, nou wantoe stap djy dan soe vroeg innie oggend?" vra Wolf toe.

“My ma’t my gestuu na my ouma toe.”

“Nou wat stiek djy weg daa onner jou vooskoot?” wil Wolf wiet.

“Ouma is siek en sy voel rêrigie lekkerie, en ek vat vi haa koek en ’n drienk. Ôs het giste gebak, en dit sal haa stêker maak.”

“Rooikappie, nou waa bly jou ouma dan?” vra Wolf.

“Sy bly somme hie naby. Dis soe 15 minute se loep van hie af, daa onnerie drie groot boeme. Daa is ’n heining wat vol bessies is daa langs. Djy moetie plek ken,” sê Rooikappie.

“Ooh lekka! Nou daa is ’n lekke brêkfis vi my. Maa hoe gan djy haa vang?” dinkie wolf vi homself.

Hy sê toe vi Rooikappie: “Luiste hie, Rooikappie, but het djy daai mooi blomme gesien wat soe mooi staan innie bos? Hoekô try djy nie om dit te gat kykkie? En ek dinkie djy sal gloe hoe mooi daai voëls daa singie. Dit sal voel soes djy innie dorp is op pad skool toe. Dis tog baie mooi hie innie bos.”

Rooikappie kyk toe om haa en sien toe rêrig hoe mooi dit is daa innie bos is. Sy sien hoerie son se strale deurie boeme se takke spring en hoerie veld toegeplak is met veldblommetjies. Sy dink toe: “Maa as ek ’n bossie blomme vi Ouma vat, dan sal dit haa somme nog baie bieter lat voel. Dis tog nog vroeg, en al gan pluk ekkie blomme sal ek nog altyd op tyd byrrie huis ankô.” Dis toe wat Rooikappie mettie koek ennie drienk die bos in haloep ommie blomme te gan soek om vi haa ouma te gan pluk. En soe het Rooikappie toerie blommetjies beginte pluk, maa elke kee as sy klaa ’n blommetjie geplukit, dan het sy nog een gesien wat mooier gelyk het. En soe het sy maa net vêder agterie blommetjies angehaloep, en vêder en vêder die bos in gegan. Maarie wolf het reguit na Ouma se huis toe gehaloep en daa het hy gekô en annie deu gan klop.

“Wie’s daa?” vra Ouma toe in haa biewerige stemmetjie.

“Dis ek, Ouma, Rooikappie. Ekkit vi ouma koek en ’n drienk gebring. Maak toggie deu vi my oep,” sê Wolf toe in ’n dun stemmetjie.

“Die deu issie gesluitie, draai nettie handvatsel!” roep Ouma. “Ek is te swak om op te staan, my kind.”

Die wolf draai toe die deu se handvatsel en stootie deu oep. Hy’t ingestap en reguit narrie bed toe geloep en net daa vi Ouma opgeïet. Toe vat hy van Ouma se klere en trekkit an. Hy’t haa mussie op sy kop gesit en trug in haa bed geklim. Hy’t hom toegemaak met ouma koeberse ennie gordyne wat voorie bed hang toegetrek.

Rooikappie het agte elke blommetjie gehaloep wat haa oeg gevanit en dit gepluk totdat sy nie mee blomme kon dra nie. Toe sy by Ouma se huis kô, toe is sy vebaas dattie deu oep staan. Sy’t byrrie deu ingestap, maa alles het net soe anners gelyk en gevoel dat sy gedink het: “Maa hoekô is ek soe bang? Dis mos Ouma se huis en ek hou van hie kô kuier.” Dis toe dat Rooikappie na Ouma se bed toe geloep het ennie gordyne voo ouma se bed oep getrekkit. Rooikappie wiet toe nie dis Wolf wat daa lê nie, en sy dink toe dis Ouma. Maa Ouma lê innie bed met haa mussie wat oo haa hele gesig getrek is. Rooikappie dink toe: “Ai, my ouma lyk dam siek.”

Sy kyk toe vi Wolf en sê: “Ooh jitte, Ouma, kyk hoe groot is Ouma se ore!”

“Om vi jou bieter te kan hoo, my kind.”

“Ooh niee, Ouma, en Ouma se oë. Kyk hoe groot is Ouma se oë!” sê Rooikappie.

“Dis soedat ek jou kan bietere sien, my kind,” sakkie wolf af.

“Ouma! En Ouma se hanne? Kyk hoe groot is Ouma se hanne!” Rooikappie skrik toe sy Wolf se hanne sien.

“Hulle is soe groot om jou bietere meen te kan vang!”

“Ouma! Kyk Ouma se lielike groot mond!”

“Groot genoeg op jou op te kan iet!” skrie die wolf, en net daa toe spring hy uitie bed uit, boe-op Rooikappie en toe iet hy haa op.

Toe Wolf nou klaa sy lekke brêkfis geïet het, het hy omgedraai en wee trug in Ouma se bed geklim, homself mettie koeberse toe getrek en net daa annie slaap geraak. Hy was lekke dik gevriet en soes hy oppie naat van sy rug gelê en slaap het, het hy begin snôk, en dit het net al hoe harde gegan. ’n Jagter het toe daa veby gestap toe hyrrie gesnôk hoo. Hy dink toe maa niee, dis darem snaaks, ’n ou-vrou kan mossie soe kliphard snôkie. Hy’t toe besluit hy sal gan kyk, wan as ’n mens sien dan kan ’n mens gloe. Hy’t toe byrrie oep deu in gegan en toe sien hyrrie wolf wat hy al soe lankal jag wat styf onner ouma se koeberse lê en snôk.

“Hy hettie ouma geïet, maa miskien kan sy nog gesave wôt. Ek sal hommie skietie,” dinkie jagter toe.

Die jagter vat toe ’n groot skêr en beginte die mag vannie wolf oep knip. Hy hettie eens baie geknippie toe hyrrie rooi kappie in Wolf se maggie sien. Hy’t toe ’n bietjie vêder geknip en toe spring Rooikappie uittie wolf se mag uit en skrie: “Yoh! Ek was soe bang! Dit was soe donke daa binnekant Wolf.” En toe klim Ouma oek liewendig uit. Toe gan tel Rooikappie swaa klippe op, en hulle pak toe Wolf se hele mag vol mettie klippe. Toe Wolf wakke skrik was hy dôs vannie klompie klippe in sy mag, maa toe hy opgestanit wassie klippe te swaa en hy’t net daa oppie vloer dood neegeval.

Hulle was amal hêppie. Die jagter ommat hy vi Ouma en vi Rooikappie kon gesavit en ommatie wolf uiteindelik dood is. Ouma het haa koek en drienk wat Rooikappie gebring het mettie jagter gedeel. Rooikappie het vi haaself gedink: “Soe lank soes ek liewe sal ek vi Mammie luiste, wan as ek gemaak het soes sy gesê het, dan sallie wolfie vi Ouma en vi my geïet hettie. Ek sal vi my ma luiste en nooit wee die bospaadjie los om allien innie bos in te haloepie.”

The post Sprokies in Kaaps: Rooikappie ennie wolf appeared first on LitNet.

Soos ’n leeuwyfie

$
0
0

Die gordyn het grasieus toegeval toe die begrafnisondernemer uit die vertrek geloop het. Isabel Roux was alleen oor in die kamer. Stil het sy na haar man in die doodkis gestaar. Die ondernemer se personeel het hard probeer om die wond te bedek, maar hulle kon nie daarin slaag nie. Dit was ooglopend dat Isabel se man sy eie lewe met ’n pistool geneem het. Isabel het nie gehuil nie. Sy wou, maar die trane wou net nie loop nie. Al waaraan sy kon dink, was hoe hy steeds so ongelukkig gelyk het soos hy daar in sy doodkis gelê het; so ongelukkig soos wat hy die laaste twee jaar van sy lewe was. ’n Tragiese figuur in die doodskis is al wat oorgebly het van ’n man wat jare lank groot drome gekoester het. Isabel het geweet wat sy moes doen om sy dood te wreek.

Die begrafnisdiens was kort. Min woorde is gesê, met min roubeklaers wat hul laaste eer kom betoon het. Toe die lykswa wegtrek, het Isabel net saggies gesnik en stil vir die lykswa gewaai toe die voertuig wegry. Sy het bedroef na haar eie motor geloop en by die kerk se hek uitgery. Mense wou nog vir haar sê hoe jammer hulle is oor wat gebeur het, maar sy het nie belanggestel in hul simpatie nie. Isabel was ’n sterk vrou, so sterk soos ’n leeuwyfie wat enige prooi op die vlaktes kon plattrek. ’n Leeuwyfie soek nie simpatie wanneer haar lewensmaat deur ’n sterker mag vermorsel is nie. Leeuwyfies smag na wraak.

In haar huurhuis het haar tasse reggestaan. Bo-op haar spieëlkas het haar paspoort gelê. Sy het die paspoort oopgemaak en na haar Britse visum gesoek. Sy was twee maande gelede in Engeland vir besigheid en sy wou net seker maak dat sy nog die reg sou hê om weer terug te keer. “Ja,” het sy saggies gesê, “ek het nog drie maande oor.” Sy het die paspoort neergesit en haar telefoon opgetel. Sy het ’n buitelandse nommer geskakel. Die foon het gelui.

“Hallo,” het ’n stem aan die ander kant geantwoord.

“Hallo, Susan, dis Isabel. Dis verby.”

“Ek is jammer, Nig, ek weet nie wat om te sê nie.”

“Daar is niks om te sê nie. Mag ek asseblief met Gregory praat?”

“Hou aan, ek roep hom gou.” Isabel kon hoor hoe Susan in die agtergrond na haar man roep. Gregory was ’n oud-Engelse matroos wat Susan, Isabel se niggie aan moederskant, gedurende ’n kort vakansie in die vroeë 1990’s ontmoet het. Hulle wou in Suid-Afrika bly, maar Gregory, as buitelander, kon nie werk vind nie. Hulle het na Londen verhuis, waar Gregory as ’n sekuriteitswag begin werk het by ’n bank in Queenstraat.

“Hello, Isabel,” het Gregory gesê toe hy uiteindelik die foon by sy vrou geneem het.

“Hello, Gregory. It is over.” Gregory het net ’n keelgeluid gemaak om sy erkenning te gee.

“Will you be able to help?” wou Isabel weet.

“Yes, Isabel. I will pick you up from Gatwick. Just make sure you do not leave anything that can link me to your plan.” En met dié woorde het Gregory die gesprek summier beëindig. Isabel het die telefoon se gehoorstuk teruggeplaas. Sy het na haar bed geloop om haar tasse toe te maak voordat sy dit na die voordeur dra. Sy moes binnekort na die lughawe in Johannesburg vertrek. Toe loop sy na haar studeerkamer. Sy wou net ’n laaste keer kyk na die plan wat sy uitgewerk het. Sy het die straatname wat sy moes volg en die adres waarheen sy moes gaan nadat haar plan voltrek was, gememoriseer. ’n Leeuwyfie maak mos seker hoe sy haar prooi gaan plattrek, nog voordat sy die jagtog begin.

Die Uber-bestuurder het haar studiesessie onderbreek toe hy bel om haar te laat weet hy het gearriveer. Sy het ’n laaste draai deur haar slaapkamer gemaak, haar paspoort en handsak geneem en na die voordeur geloop. Oomblikke later het sy in die motor geklim en stil saam met die bestuurder na die lughawe gery. Sy was glad nie lus vir los praatjies met ’n onbekende persoon nie. Leeuwyfies meng mos nie met die kleiner katsoorte nie.

Sy was mooi betyds vir haar vlug en kon haarself gemaklik in die komplimentêre rus-area voorberei vir die taak wat in Engeland op haar gewag het. Sy het een van die gratis koerante by die besprekingstoonbank gevat omdat iemand wat sy haat op die voorblad gepryk het. Sy het gelees hoe Emil Rothstein weer spog oor wat sy maatskappy kon regkry. Rothstein se besigheid, Jones & Rothstein, was die bobaas openbare betrekkinge-maatskappy in Engeland, met kliënte regoor die hele wêreld, selfs ook die Suid-Afrikaanse regering. Sy het gelees hoe Rothstein spog oor hoe sy maatskappy weer ’n diktator gehelp het om sy korrupte regering na ’n onlangse verkiesing aan die stuur van sake te hou. Rothstein se plan was eenvoudig. Hy het ’n minderheidsgroep in die land uitgesoek en hulle begin uitbeeld as ’n bedreiging vir die land se regering en die welstand van die meerderheid. Deur middel van die land se media sou hy die diktator se beeld omskep as ’n soort redder wat die oplossing het om die minderheidsgroep in hul plek te hou. Sy plan het geslaag.

Dit was die eerste keer daardie dag dat Isabel haar humeur in toom moes probeer hou. Sy kon voel hoe die woede in haar opbou. Leeuwyfies brul mos wanneer hulle kwaad word – ’n brul wat die hele jagveld mooi laat verstaan dat iemand te ver gegaan het.

Teen negeuur die aand het sy in die besigheidsklas van die gewone Vrydagaandvlug na Londen gesit. Sy wou nie in die ekonomiese klas vlieg nie omdat sy uitgerus wou wees wanneer sy in Engeland aankom. So was dit ook. Sy kon agt ure se slaap inkry en was heeltemal reg vir haar beplande aksie later die volgende dag. Met haar paspoort gestempel, het sy Gregory met gemak in die aankomssaal gevind. Na ’n emosielose groet het die twee na Gregory se motor in die parkade geloop sonder om ’n woord met mekaar te praat. Met die aankoms by die motor het Gregory haar bagasie in sy kattebak gelaai terwyl Isabel haarself aan die passasierskant gemaklik gemaak het. Hulle het by die parkade uitgery. Isabel het by die venster uitgestaar terwyl Gregory probeer het om ’n geselsie met haar aan te knoop: “Isabel, I know that you are in mourning, but I am not convinced that your plan will succeed.”

Skielik het Isabel haar kop na Gregory gedraai en haar irritasie met sy stelling gewys.

“What, Isabel?” het Gregory verbaas gevra.

“It’s more than just a plan, Gregory. I am avenging my husband’s death. Understood?”

“Okay ... okay,” het Gregory saggies gesê om haar te laat bedaar. Die hele pad het hulle nie verder met mekaar gepraat nie. Met hul aankoms in Greenwich het Gregory haar by ’n klein hotelletjie afgelaai. Hy wou wegry sodat niemand hulle saam sou sien nie, maar Isabel het hom gevra om haar met haar bagasie te help tot by haar kamer.

Toe Gregory haar bagasie in die kamer neersit, het sy hom gevra of hy dit het. Hy het gehoop dat sy daarvan vergeet het, maar het ’n leersakkie uit sy swart baadjie se binnesak gehaal en dit vir haar gegee. Sy het hom vir die guns bedank en ook vir wat in die leersakkie was.

“Just remember to throw it in the Thames when you are done with it.”

Isabel het belowe sy sou. Gregory het by die kamer uitgeloop en die deur toegemaak. Daar sit Isabel toe weer alleen in ’n kamer. Voordat sy vir haarself ’n bad water wou intap, het sy eers die leersakkie oopgemaak. Sy het haar hand ingesteek en die koue staal van die pistool wat binne-in die sakkie is, gevoel. Sy het die pistool uitgehaal en dit van naderby bekyk. Sy het die magasyn uitgehaal en gesien dat dit vol patrone is. Gregory het sy kant van die belofte gehou. Sy het die pistool teruggeplaas in die leersakkie en dit in haar handsak gesit. Die res van die oggend sou sy ontspan, maar met die oopdraai van die bad se krane het sy haarself weer herinner hoekom sy in Engeland is. Sy het oor die foto’tjie van haar oorlede man wat sy altyd saam met haar dra, gevryf. Sy wou nie huil nie, maar net soos die water uit die krane, het haar trane begin vloei. Sy het teruggedink aan die dae toe hulle saam studente was by die destydse RAU en hoe hy haar altyd vertel het wat hy vir die toekoms beplan, veral toe die moratoriums en boikotte uiteindelik van Suid-Afrika se skouers gelig was. Sy hoor nog sy woorde van blydskap toe hy sy eerste miljoen in 1995 gemaak het. Uiteindelik kon hy vir haar die ring koop wat hy graag wou. Sy het natuurlik nog steeds die ring gedra. In haar hart was sy nog met hom getroud, al was hy nie meer by haar nie.

Soos sy verder aan hom gedink het, kon die trane nie meer ingehou word nie. Sy het op die yskoue teëlvloer neergeval en alles net laat uitvloei. Elke traan, alle gevoelens van smart en seer, alles is net daar op ’n badkamervloer in ’n hotel iewers in Engeland uitgestort. Die water in die bad het begin oorloop – ’n simbool van hoe sy die pyn en bitterheid nie langer kon inhou nie. Eers toe haar hele lyf net so nat was soos die badkamer se vloer, het sy opgestaan en die krane toegemaak. Sy het al die handdoeke wat sy kon kry, gaan haal en die vloer begin droogmaak.

Die pyn verdwyn mettertyd, het sy gedink, terwyl sy die badkamervloer probeer droogmaak. Sy dood sou makliker gewees het om te aanvaar as hy van natuurlike oorsake gesterf het. Seker 20 of selfs 30 jaar, dink sy, kon hulle nog saamgeleef het. Hy het geweet dat sy nie weelde wou hê nie. Sy het geglo aan die idee dat hulle met min kon klaarkom omdat die lewe eenvoudig aangepak kan word. Die spreekwoord lui: “Hoe meer jy het, hoe meer het jy om jouself oor te bekommer.” Maar dit was nie wat hom gepla het nie – hy het sy doel in die lewe verloor. As hy nie kon werk nie, as hy nie aan iets kon bou nie, was hy glad nie meer mens nie. Om ’n geleentheid van hom te ontneem was soos om sy hart uit sy borskas te ruk. Dit is wat booswigte soos Emil Rothstein aan haar man gedoen het. Hulle het sy rede om oor die jagveld te brul weggevat en hom gestraf omdat hy met ywer aan ’n loopbaan wou bou – ’n loopbaan wat aan ander geleenthede kon gee en sodoende ’n doel vir ander mense se lewens kon skep. As gevolg van wetgewings en stereotiperings van regimes van vervloë dae en van die teenswoordige tyd kon hy nie sy drome deur sy lewenstog bereik nie. Die stelsel het hom gebreek, en daarmee sy lewe gevat. Dit was tyd dat Isabel op die stelsel wraak sou neem op die mees pragmatiese, maar klandestiene manier waaraan sy kon dink.

Sy het teen tweeuur die middag haar weg gevind na Queenstraat in Londen. Duskant die Verenigde Vrymesselaarslosie van Engeland en Wallis was die hoofkantoor van Jones & Rothstein. Gregory het die gebou self ’n dag of twee vroeër besoek en vir Isabel die roete gegee wat sy moes volg om tot binne-in Emil Rothstein se kantoor te kom. Sy sou hom daardie aand besoek. Die Vrymesselaarslosie se maandelikse byeenkoms was ook vir daardie aand geskeduleer en Rothstein moes sy plig as lid vervul. Gregory was ook ’n lid en het gedurende sy besoeke aan die hooflosie agtergekom dat Emil altyd na so ’n byeenkoms terug na sy kantoor gaan voordat hy huiswaarts keer. Daardie brokkie inligting was vir Isabel goud werd, want sy het geweet dat sy net een kans sou hê om haar prooi plat te trek.

Teen sesuur die aand het die lede van die hooflosie een vir een gearriveer om hul byeenkoms te hou. Geklee in hul beste aandpakke, sommiges met hul voorskote reeds aan, het die Vrymesselaars mekaar gegroet en saam binnegestap. Geduldig het Isabel in ’n koffiehuis net oorkant die losie gesit en wag. Sy het by ’n sitplek naby die venster gesit en probeer kyk of sy Rothstein kon sien. ’n Halfuur later het hy by die koffiehuis ingestap. Isabel het geskrik. Sy het nie verwag dat hy so op die nippertjie van sy maandelikse byeenkoms eers na die koffiehuis toe sou gaan nie. Hulle het vir ’n oomblik in mekaar se oë gekyk, maar nie een van hulle het iets gesê of gedoen nie. Isabel het gewonder of sy die pistool kon uitruk en hom sommer net daar kon doodskiet. Die koffiehuis was nie vol nie en sy sou maklik kon ontsnap.

Sy het haar hand in haar handsak gesteek, maar besluit om liewer by haar plan te hou. Sy het gehoor hoe Rothstein ’n pakkie sigarette koop en toe net so vinnig uit die koffiehuis loop as wat hy ingekom het. Isabel het diep asemgehaal. Dalk was die ys nou gebreek. Dit sou nou makliker wees om hom weer later die aand te sien en hom dan uit die lewe te help, noudat sy hom in die oë gekyk het. Die leeuwyfie staar mos eers vir ’n oomblik na haar prooi voordat sy wegspring om die doodbyt aan die keel te gee.

Teen tienuur die aand was die losie se maandelikse ontmoeting verby. Die klomp Vrymesselaars het uit die losie gestroom en hul weë gevind na hul huise. Emil Rothstein was een van die eerstes uit. Hy kon nie wag om weer terug te wees in sy kantoor nie. Hy kon dan gou sy personeel in Sjina skakel om te hoor of hul nuwe veldtog om Tibet se beeld te beswadder mooi aan die gang was. Rothstein het deur die glasdeure van die gebou gestap en die sekuriteitswag oudergewoonte gegroet. Die wag het Rothstein vertel dat ’n dame na hom gesoek het so net na seweuur se kant en dat dit ’n dringende saak was. Die wag het verder vertel dat sy ’n brief in haar hand gehad het. Rothstein het hom gevra waar die brief is.

“She asked me if she could slip it under your door. Your secretary was still there, so I gave her permission to go up to your floor.”

“Did she leave?” wou Rothstein weet.

“I believe so. I called your secretary when I returned from my second floor rounds to ask that very same thing. She said that there was no one there, so I figured she had left during my absence.”

Rothstein het net geknik en by die oop hysbak ingeloop. Sy besigheid se kantore was op die boonste vloer; sy kantoor in die hoek met ’n pragtige vista oor die hele middestad van Londen. Die Londense Oog was seker die helderste ikoon wat ’n mens van sy kantoor af kon sien. Dit is presies waarna Isabel gestaar het terwyl sy in sy leunstoel vir hom gewag het, met ’n glasie van sy duur Skotse whisky in haar hand.

Met sy aankoms op die boonste vloer kon Emil Rothstein dadelik sien dat iets nie pluis was nie. Sy kantoordeur het oopgestaan. Hy was seker dat hy dit gesluit het voordat hy vertrek het. Hy het stadig na sy kantoor geloop, saggies, sodat niemand hom sou hoor nie. By die deur van sy kantoor het ’n koevert gelê. Hy het stadig afgebuk om dit op te tel.

“This must be the letter,” het hy vir homself gesê. Hy het sy kantoor se lig aangeskakel en die koevert oopgemaak. Binne-in was ’n klein kaartjie wat net gesê het: “Headline: Rothstein apologises.”

“What on earth?” het hy saggies gemompel terwyl hy die deur toemaak. Die volgende geluid wat uit die kantoor gekom het, was die harde slag van Rothstein se swaar liggaam wat op die vloer val. Niemand het die slag van die swaar objek wat sy kop getref het, of die geluid van sy liggaam wat die vloer tref, gehoor nie.

Toe Rothstein bykom, was dit steeds nag. Sy hande en voete was vasgebind en hy het teen die glasvensters van sy kantoor gelê. Die vensters was so hoog en so breed as wat die hele kantoor se lengte was. Net as iemand op dieselfde vlak van ’n ander gebou sou staan, sou ’n mens kon sien of Rothstein in sy kantoor was of nie. Anders kon mens niks sien of hoor wat in die kantoor aangaan nie. Dit was die perfekte jagveld vir ’n leeuwyfie soos Isabel.

Rothstein het stadig bygekom en was verbaas om Isabel te sien wat op sy gemaklike leerstoel gesit het en na hom gestaar het.

“Who are you?” het hy gevra terwyl hy sukkel om op haar te fokus.

“That is not important,” het sy geantwoord.

“What?” het hy met verbasing gereageer terwyl hy probeer om sy kop te vryf om vas te stel of dit bloei. “Why am I tied up? You want money. I have about 200 quid in my wallet. Take that.”

Isabel het hom ’n harde skop in sy ribbekas gegee wat Rothstein laat brul het van die pyn. Steeds het niemand niks gehoor nie.

“It’s not about money!” het Isabel woedend terug geantwoord.

“What then?” het Rothstein gevra.

“What do you have against white South Africans?” wou Isabel weet.

“Nothing! Don’t you know I am a white South African myself?”

“Come again?” het Isabel geskok gevra.

“I was born in Johannesburg, raised in Cape Town. I lived in South Africa until 1996.”

 “Why did you leave?” wou Isabel weet, steeds verstom.

“Due to the crime, mostly. Now speaking of crime, untie me!”

“Shut up!” het Isabel vir Rothstein gegrom terwyl sy die pistool uit haar handsak haal en teen sy bakkies druk. Rothstein het sy oë toegeknyp en gevra of sy beplan om hom te skiet. Isabel het hom nie geantwoord nie, maar net gevra: “Why then did you broadcast to the rest of the world false news about white South Africans still being supporters of Apartheid? Creating the image that none of us are willing to build up the country and create opportunities for others without taking away anything from someone else?”

“Lady, you obviously do not understand the history of that country. South Africa is forged on the idea of taking away something from others. Like when the National Party took away my youth and my innocence. Forced me, at the age of 18 into a regiment to serve in their war, a war that was theirs to fight, not mine. Never mine!”

“You did not answer my question, Mister Rothstein,” het Isabel weer vir haar prooi gegrom.

“What on earth has my South African business deals have to do with you?” het Rothstein terug gegrom. Dit was vir Isabel duidelik dat Rothstein self ’n leeumannetjie was. Sy sou haar taktiek mooi moes uitvoer om hom plat te trek. Sy het van haar stoel af opgestaan. Sy het om Rothstein se lessenaar geloop en die verte ingestaar.

“I buried my husband yesterday,” het sy stil gesê.

“My condolences. Now, would you please let me go?” was Rothstein se antwoord.

Isabel het nie vir Rothstein stilgemaak soos wat hy grommend op die vloer gelê en kriewel het nie. Sy het net aangehou om vir hom te vertel oor haar man. Hoe hy homself met ’n pistool doodgeskiet het omdat hy nie werk kon kry nie. Hoe hy vir twee jaar hard probeer het om ’n betrekking iewers te kry. Hoe hy dosyne kopieë van sy CV na maatskappye gestuur het wat vir hom terug laat weet het dat hy net te bevoeg is vir die pos, óf dat hulle nie enige blanke mans kon aanstel nie omdat wetgewing hulle sou penaliseer. Hoe hy nie ’n besigheid kon opbou sonder dat hy ’n gedeelte daarvan sommer net moes weggee aan iemand net omdat hul velpigment die regte skakering was soos die teenswoordige regime dit wou hê nie. Diskriminasie om elke hoek. Mens kan net soveel daarvan sluk voordat jy ingee.

“Lady, I know what discrimination is all about. Do you have any idea how it was to be an English-speaking South African in a pro-Afrikaner defense force during my National Service days? Can you imagine how it felt to live as an Englishman under the National Party regime?”

Isabel het die pistool stywer in haar hande vasgeknyp. Sy het met mening omgeswaai en die pistool op Rothstein gerig.

“Can you imagine, Mister Rothstein, how it feels like to look into the eyes of someone who is desperate for work, but cannot find it! Do you have any idea how it feels to see your spouse slowly collapsing because he feels unwanted and purposeless in a country to which he has given his entire youth! He gave his time, his ambitions, his dreams, his taxes and his labour to a country that he wanted to see flourish, and yet he was classified as being undesirable! Not due to anything he did or said. Merely classified based on an attribute he never had any choice over – the pigment of his skin and the language group in which he was born into. Just to hear how he should be guilt-ridden for decisions made in parliament by, as you say, the National Party regime. To make matters worse, your company’s campaign then started to spread lies of supposedly planned ‘White Control Protocol’ groups that wished to dump South Africa back into the days of grand and petty Apartheid!”

“So what? We were paid to spread the message that the ghost of Apartheid was not dead and buried. It’s an election year, lady! Wake up and realise that ruling parties will do anything in their means to blacken the name of any opposition, no matter if it is a political party or a part of the population. Aye! The National Party also did it with their ‘Swart Gevaar’ campaign and don’t think for a single moment that someone didn’t get rich from that! Yet my previous question still stands: Why am I tied up?” roep Rothstein uit met die hoop dat iemand hom sou hoor. Niemand het nie.

Isabel kon voel hoe die woede in haar opbou. Dieselfde woede wat sy ervaar het toe sy die koerant die vorige dag in Johannesburg bestudeer het. Sy het ’n oomblik geneem om haarself weer in toom te kry. Sy het diep asem gehaal en in Rothstein se oë gekyk. Hy het nie bekommerd gelyk nie, maar woedend na haar terug gegluur. “My husband wanted to leave South Africa and was the prime candidate for a job in New Zealand.”

“So?” het Rothstein geantwoord, “why did he then kill himself if he could go somewhere else like I did? Maybe you should look at yourself as the reason for his suicide.” Met daardie woorde het Rothstein sy doodsvonnis geteken. Isabel kon haarself nie keer nie. Sy het hom oor sy hele lyf begin skop. Die bloed het later by sy neusgate en mond begin uitloop en hy het na sy asem gesnak.

Sy het afgebuk sodat sy in sy oor kon fluister: “The day after your ‘White Control Protocol’ campaign was launched, the New Zealand company called him and said they did not wish to hire any white South Africans anymore. They believed your lies that there was a secret coup planned by extreme white rightwing groups, a coup that was however stopped before it could start, even though no evidence could be found to prove such accusations. No matter what my husband said, they would not listen. When that call was over, he walked towards his desk, took out his pistol and ended his misery moments later. While you were making money from the South African government to polarise the South African population for the sake of the ruling party’s next election victory, people you never met, like my husband, had to suffer and even pay the highest price. Let me ask you this: Did you obtain your revenge for a lost youth?”

Rothstein het nie geweet wat om te sê nie. Hy het verbaas na Isabel gestaar. Sy het sy kop met haar linkerhand opgetel en die pistool in sy mond gesit.

“I ask you again, Mister Rothstein, have you ever looked into the eyes of someone who could not find work?” Rothstein het iets probeer sê, maar dit was te laat.

Die skoonmaker in die teenoorgestelde gebou wat nagskof gewerk het, sou nie kon uitmaak dat die druppels op die vensters van Rothstein se kantoor nie reëndruppels was nie. Isabel het Rothstein se lewelose liggaam, met die warm bloed wat oor die mat vloei, net so gelos. Sy het die toue om sy voete en hande losgemaak en die kleeflint van die sekuriteitskamera se lens afgehaal voordat sy by die kantoor uitgestap het. Sy het die hysbak na die onderste vloer geneem en met die uittreeslag die brandalarm aangeskakel. Vinnig het sy terug in die hysbak geklim en die deure gesluit sodat die sekuriteitswag haar nie sou sien nie. Die wag het by die trapskag ingestorm en homself spoedig na Rothstein se kantoor gehaas toe hy die brandalarm gehoor het. Met niemand in die voorportaal nie het Isabel op haar gemak die hysbak oopgemaak en by die gebou se voordeure uitgestap sonder dat iemand haar gehoor of gesien het. Sy het doodluiters oor Queenstraat geloop en haar weg na die Thames se oewer gevind.

Minute later kon sy hoor hoe die ambulanse hul weg na Rothstein se kantoor vind. Sy het op die oewer gaan staan en die pistool in die rivier gegooi. Die leeuwyfie het haar prooi platgetrek en die karkas net daar gelos sodat elke gedierte kon sien dat sy enige opponent uit haar pad sou verwyder. Sy het stadig langs die Thames-rivier afgestap en gewag vir die oggendson om sy opwagting te maak.

“Na die donkerte kom die lig, na die smart kom die verligting,” het sy saggies vir haarself gesê en weereens liefderik oor haar ring gestreel.

Twee dae later besoek Isabel haar gunsteling koffiehuis in Melville. Sy bestel ’n espresso en vra vir die dag se koerant. Die hoofopskrif lui: “Beeldpoetser dood in Londen, vra glo verskoning.” Sy lees verder:

Emil Rothstein, Suid-Afrikaans gebore Britse miljardêr, is eergister dood in sy kantoor in Queenstraat, Londen aangetref. Hy is vermoedelik geskiet, maar die moontlikheid van selfmoord word steeds oorweeg. Langs sy lyk is ’n briefie gevind met die woorde: “Rothstein apologises.” Dit kan verband hou met sy maatskappy se veldtog wat onlangs in Suid-Afrika geloods is om die regerende party se steun te verhoog ...

Die leeuwyfie het oorwin. Sy kon weer oor haar jagveld regeer, al moes sy dit alleen doen.    

The post Soos ’n leeuwyfie appeared first on LitNet.

Viewing all 428 articles
Browse latest View live


<script src="https://jsc.adskeeper.com/r/s/rssing.com.1596347.js" async> </script>